ورزش باستانی داروی شفابخش روح و تن/اینجا ادب میدان دار است

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از مهر؛ «صدای زنگ مرشد پیچیده و حرکات هماهنگ در حال اجرا است»، چند دقیقه ای زمان می برد و این بار مرشد زنگ را با شدت بیشتر می زند… «زورخانه» همان ورزشگاه امروزی است که ایرانیان از دوران باستان در آن ورزش می کردند.

هر حرکت این ورزش باستانی برای خود فلسفه ای دارد و ورزشی کاملاً مردانه است و علاوه بر ورزش، آیین پهلوانی و مردانگی هم آموزش داده می شود.

هرچند که در دوران مدرن تعداد زورخانه‌ها در ایران کاهش یافته اما هستند افرادی که هنوز با جدیت این ورزش سنتی را پیگیری کرده و تلاش می کنند آن را به نسل جوان معرفی کنند، یکی از این افراد پهلوان بندرگزی، «علیرضا جهانشاهی» سروان بازنشسته نیروی هوایی ارتش است.

۱۷ شوال سال پنجم هجرت در جنگ خندق، یادآور شجاعت امام اول شیعیان به نام روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای نامگذاری شده به همین منظور خبرگزاری مهر با آقای جهانشاهی مصاحبه ای ترتیب داده که در ذیل خواهد آمد.

* خودتان را معرفی کنید.

علیرضا جهانشاهی؛ متولد ۱۳۳۹ و ساکن نوکنده هستم. ۳۰ سال سابقه خدمت در نیروی هوایی را داشته و ۱۳ سال است که بازنشسته شده‌ام. ورزش را در سال ۱۳۶۹ در شهرآباد بجنورد آغاز کردم.

بنده اکنون رئیس هیئت پهلوانی شهرستان بندرگز و همچنین رئیس هیئت کشتی پهلوانی ساحلی استان هم هستم.

* چه شد که ورزش باستانی را انتخاب کردید؟

بنده به خاطر شغلم در شهرهای مختلف زندگی کردم. هنگامی که در شهرآباد بجنورد خدمت می کردم، آنجا سالن کشتی وجود داشت که در آنجا کشتی می‌گرفتم. روزی که مشغول ورزش بودم، صدای ضرب و زنگ زورخانه مرا به خود آورد و چند روز در آن سالن رفته و ورزش را تماشا کردم.

«محمد ثواب کار» مرا به سمت ورزش زورخانه ای تشویق و به داخل گود هدایت کرد، ایشان اولین مربی من شد. همزمان با خدمت در ارتش، در این سالن چند منظوره، هم ورزش باستانی انجام می دادم. سپس به بابلسر رفته و هر جا که می‌رفتم با کمترین امکانات ورزش زورخانه ای را ادامه دادم.

* ورزش زورخانه ای حرکات زیبایی دارد.

ورزش باستانی دو حسن دارد؛ یکی ضرب و اشعارش و دیگری حرکات نرمشی و ورزشی. برای من ضرب و خواندن مرشد جذاب است. حرکات موزون و هماهنگ ورزشکار و میان دار، مرا به سمت ورزش باستانی جلب کرد.

* اکنون کجا فعالیت می کنید؟

فعالیت من در دو بخش انجام می شود. نخست مربیگری که سعی می کنم روحیه جوانمردی به بچه ها تزریق کنم و دیگری ورزش در زورخانه که در گرگان آن را انجام می دهم.

* از شاگردان خود بگویید.

ابتدا در سالن آزادگان بندرگز، کلاس خود را شروع کردم و اکنون هم در نوکنده مشغول فعالیت هستم.

در ابتدا افراد سن بالا ۴۰ الی ۵۰ سال برای ثبت نام در سالن حضور می یافتند ولی بنده نوجوانان را تشویق کرده و هم اکنون ۱۳ نوجوان ۹ الی ۱۰ ساله به صورت تیمی، در باشگاه ورزش می کنند.

* مرشد هم هستید.

زمانی که ورزش‌های باستانی را انجام می دادم، به مرشدی هم علاقمند شده و برادرم مشوق بنده بود. به بابل رفته و زیر نظر «حسن شاربیان» دوره ضرب زورخانه را دیدم.

* اهالی خانواده را هم به این ورزش ترغیب کردید؟

همواره اقوام و بستگان و آشنایان را به این کار تشویق کرده و سعی می کنم در هرجا که باشم این ورزش را معرفی کنم. پسرم هم باستانی کار است و این ورزش را در تهران انجام می دهد.

* بندرگز زورخانه دارد؟

متاسفانه جز در گرگان که چهار زورخانه دارد، در هیچ جای استان زورخانه نداریم. افراد زیادی در غرب گلستان این ورزش را انجام می دهند ولی همه در باشگاه فعالیت می کنند.

* به فکر احداث زورخانه نبوده اید؟

چندین سال است که پیگیر هستم و در سال ۹۳ هم زورخانه نوکنده کلنگ زنی شد اما به دلیل مشکلات اداری همچنان بلاتکلیف است.

بنده حدود ۱۷ ماه برای گرفتن مجوزات دوندگی کرده و از ۱۹ مدیرکل امضا گرفتم اما در انتها به بنده گفتند که این زمین، خارج از محدوده شهری قرار دارد. همه اقدامات لازم انجام شد ولی باید جهاد کشاورزی اجازه تغییر کاربری می داد که این کار به دلیل مشکلات مالی همچنان راکد باقی مانده است. در آن زمان هزینه‌های ساخت کمتر بود اما مسئولان همکاری نکردند.

یک حمام قدیمی هم برای احداث زورخانه در نظر گرفته شد که زیربنای آن ۱۶۰ متر بود؛ اما شهرداری اعلام کرد که فقط می توانیم از ۶۰ درصد زمین استفاده کنیم و بقیه برای فضای سبز و پارکینگ باید لحاظ شود، به دلیل کمبود فضا از این مکان هم صرف نظر کردیم.

نقشه زورخانه هم موجود است و با توجه به اینکه ساخت این مکان عام المنفعه بوده و درآمدزایی ندارد، مسئولان می توانستند در این زمینه به ما کمک کنند اما این کار را نکردند.

دوست دارم حتی یک روز هم از عمرم باقی مانده زورخانه‌ای بسازم و در آن نوجوانان و جوانان ورزش های باستانی انجام دهند.

* از مشکلات این ورزش در استان بگویید.

مشکل کمبود فضای ورزشی است که باید برای احیای فرهنگ زورخانه ای، با نگاه ویژه به گسترش این فضاها نگاه کرد. در تهیه وسایل و امکانات ورزشی مانند لباس، کباده، میل ضرب و زنگ و غیره هم محدودیت هایی وجود دارد که با تعامل با استان و خیران برطرف شده است.

* ورزش زورخانه ای درس زندگی هم می دهد.

بله. در ورزش باستانی علاوه بر توجه به سلامتی، اخلاق و جوانمردی هم مهم است.

ما به ورزشکاران می گوییم که زمانی که به خانه می روید یا برای بازار و غیره خارج می شوید از والدین اجازه بگیرید و «رفتار نیک»، «گفتارنیک» و پندارنیک داشته باشید.

* مقام هم دارید؟

بله. بنده در مسابقات قهرمانی کشوری که چند سال گذشته برگزار شد در رشته دو میل مقام سوم را کسب کردم.

مسابقات زورخانه ای در دسته های مختلف همچون دومیل، سه میل، چهار میل، چرخ تیز، چرخ چمنی، ورزش های دوازده گانه و غیره برگزار می شود.

* مدرک مربیگری هم دارید؟

مدرک مربیگری درجه سه از فدراسیون دارم، ابتدا در کمیته ملی المپیک دوره دیده و مدرک گرفتم.

* از حس و حال ورزش زورخانه ای بگویید.

ورزش زورخانه ای خستگی را از تن به در کرده و احساس نشاط و شادابی به ورزشکار تزریق می کند.

در زورخانه یک چشمم به میان دار است که باید حرکاتم را با وی جفت کنم و یک چشم هم به مرشد است که چگونه ضرب و آهنگ را انجام می‌دهد و اینها برای من دلنشین است.

* ورزش باستانی چند دقیقه زمان لازم دارد؟

ورزش حدود یک ساعت زمان لازم دارد البته در گروه‌های مختلف متفاوت است. حدود ۱۵ الی ۲۰ دقیقه برای نرمش و شنا، ۱۵ دقیقه میل و ۱۵ دقیقه هم ورزش پا زمان نیاز است.

* در مورد فلسفه ضرب و زنگ و حرکات توضیح دهید.

ورود به گود آداب دارد. نوچه، نوخواسته، پهلوان و پیشکسوت و کهنه سوار باید به ترتیب سابقه و با پای راست وارد شوند.

زنگ قداست دارد و فقط برای پهلوانان و برای نفرات بالای ۶۰ سال که رتبه هشت الی ۹ را دارند و کهنه سوار هستند به صدا درمی‌آید.

* برنامه گروهی هم دارید؟

بله. هر چند وقت یکبار برنامه های جانبی داشته به عنوان مثال یک بار به مدرسه کودکانی که در باشگاه ورزش زورخانه ای انجام می دهند، رفته و آنجا برنامه اجرا کردیم.

ورزش صبحگاهی هم در پارک انجام می دهیم. یک‌بار در پارک لاله بندرگز برای کارکنان اداری ورزش صبحگاهی داشتیم و هنگام ضرب و زنگ همه مردم می‌ایستادند و از آن استقبال کردند.

* توصیه شما به جوانان؟

ورزش باستانی ادب می‌سازد، اخلاق را درست می‌کند و به فرد شخصیت می‌دهد. در گود زورخانه، دیگران دست فردی که به زمین می خورد، را می‌گیرند. ورزشکار زورخانه مرام، اخلاق و معرفت داشته و سفره دار است و در هیچ رشته ورزشی اینگونه نیست و بنابراین جوانان باید به سمت ورزشی که از زمان کهن وجود داشته و وارداتی نیست، روی بیاورند.