یک سیاه‌چاله کلان جرم همچنان زنده است

با این که بیش از ۱۰ سال از کشف نخستین ضربان تائید شده از یک سیاه چاله کلان جرم می گذرد، ولی این ضربان هم چنان پرقدرت می تپد.

به گزارش ایسنا و به نقل از فیز، مشاهدات ماهواره ای پرتوی ایکس موفق به رصد این ضربان های مکرر بعد از مسدود شدن سیگنال آن توسط خورشید شده است.

اخترشناسان می گویند این طولانی ترین ضربانی است که تا به حال در یک سیاه چاله دیده شده است و به آن ها اطلاعاتی در مورد اندازه و ساختار نزدیک به افق رویدادش ارائه می دهد. افق رویداد سیاه چاله به فضای اطراف آن می گویند که هیچ چیز جزء حتی نور نمی تواند از آن فرار کند.

این مطالعه توسط پژوهشگران "رصدخانه ملی اخترشناسی"، "آکادمی علوم چین" و" دانشگاه دورام انگستان "انجام شده و یافته های آن نیز در مجله "Monthly Notices of the Royal Astronomical Society" منتشر شده است.

ضربان این سیاه چاله نخستین بار در سال ۲۰۰۷ در مرکز کهکشانی به اسم "RE J۱۰۳۴+ ۳۹۶" که تقریبا ۶۰۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد، کشف شد. هر یک ساعت سیگنال هایی از این غول کهکشانی ساطع می شود و این رفتار در عکس های ثبت شده توسط ماهواره ها در سال ۲۰۱۱ قابل رویت بود. در سال ۲۰۱۸ ماهواره "ایکس .ام.ام- نیوتن" (XMM- Newton) متعلق به آژانس فضایی اروپا (ESA) توانست سیاه چاله را مجددا رصد کند و در کمال تعجب دانشمندان این بار نیز متوجه همان ضربان شدند.

ذرات با سیاه چاله کلان جرم برخورد می کنند و در همان زمان نیز سیاه چاله از مواد موجود در قرص برافزایشی تغذیه می کند که این قرص برافزایشی مقدار زیادی انرژی از یک ناحیه نسبتاً کوچک از فضا منتشر می کند ولی این اتفاق نیز همانند مشاهده الگوی خاص تکرار ضربان یک سیاهچاله به ندرت دیده می شود.

یک قرص برافزایشی (accretion disc) یک ساختار دیسک مانند از ماده است که به شکل حلقوی به دور یک جسم خاص می چرخد. این جسم میتواند یک ستاره جوان، یک کوتوله سفید، یک ستاره نوترونی یا یک سیاهچاله باشد. این چرخش سبب ایجاد گرما و تابش می شود و دامنه این تابش برای ستارگان جوان مادون قرمز و برای بازماندگان ستاره ای پرتو ایکس است.

زمان بین ضربان ها میتواند اطلاعاتی در خصوص اندازه و ساختار ماده نزدیک به افق رویداد سیاهچاله در اختیار دانشمندان قرار دهد.

پروفسور "کریس دان" (Chris Done) از دانشگاه دورام اظهار‌کرد: ایده اصلی برای نحوه شکل گیری ضربان این است که قسمت های داخلی قرص برافزایشی در حال گسترش و انقباض هستند. تنها سیستم دیگری که ما می دانیم چنین عملکردی دارد، یک سیاهچاله ستاره وار صد هزار برابر کوچک تر است که در کهکشان راه شیری ما قرار دارد و توسط یک ستاره همراه دوگانه تغذیه می شود و دارای درخشندگی و بازه های زمانی کمتری است.

سیاهچاله ستاره وار (Stellar black hole) سیاهچاله ای است که عمدتا از فروریزی حاصل از گرانش یک ستاره با جرم معمولی بوجود می آید. ستاره دوگانه یک سامانه ستاره ای است که در آن دو ستاره به دور مرکز سنگینی سراسری مشترک میان خود گردش می کنند. سامانه های دارای بیش از دو ستاره را سامانه های چند ستاره ای می نامند.

دکتر "چیچوان جین" (Chichuan Jin) نویسنده اصلی این مطالعه از آکادمی علوم چین گفت: این ضربان شگفت آور است و ثابت می کند که چنین سیگنال هایی که از یک سیاه چاله کلان جرم ساطع میشوند میتوانند بسیار قوی و پایدار باشند. همینطور این بهترین فرصت را برای دانشمندان فراهم می کند تا ماهیت و منشاء این سیگنال ضربان را بیشتر مورد بررسی قرار دهند. مرحله بعدی تحقیق، تجزیه و تحلیل جامع این سیگنال و مقایسه آن با رفتار سیاهچاله های ستاره وار کهکشان راه شیری است.