مدل رایانه‌ای برای بررسی میزان بیماری و تاثیر واکسیناسیون ابداع شد

محققان "دانشگاه آکسفورد"، یک مدل رایانه ای ابداع کرده اند که میتواند میزان بیماری و تأثیر واکسیناسیون را در هر منطقه ای تخمین بزند تا مناطقی که بیشتر به واکسن نیاز دارند، مشخص شوند.

به گزارش ایسنا و به نقل از ساینس دیلی، محققان "دانشگاه آکسفورد" (Oxford University)، یک مدل رایانه ای ابداع کرده اند که میتواند بار بیماری و تأثیر واکسیناسیون را در هر منطقه ای تخمین بزند و این کار را حتی بدون داده های نظارتی قوی هم انجام دهد.

گزارش این محققان، مناطقی را معلوم می کند که از شروع برنامه واکسیناسیون دربرابر ویروس عامل "التهاب مغز ژاپنی" (Japanese encephalitis)، بیش ترین فایده را خواهند برد. این مدل رایانه ای میتواند محققان را در ارزیابی های منطقه ای هزینه و مزایای واکسیناسیون راهنمایی کند و به پشتیبانی از تصمیماتی بپردازد که در خصوص سیاست گذاری های مربوط به اختصاص دادن واکسن (vaccine) اتخاذ می شوند.

التهاب مغز ژاپنی، نوعی عفونت ویروسی است که به واسطه پشه ها منتقل می شود. این عفونت، در کشورهای آسیا- اقیانوسیه شایع است و براساس گزارش "سازمان جهانی بهداشت" (WHO)، سه میلیارد نفر در معرض خطر عفونت این ویروس قرار دارند. تنها شمار کمی از عفونت ها، با نشانه ابتلا همراه هستند که ۲۵ نفر از هر ۱۰۰۰ نفر را شامل می شود. افرادی که نشانه های عفونت در آن ها ظاهر می شود، در معرض خطر مرگ قرار می گیرند که آمار آن، یک نفر از هر سه نفر مبتلا است. افرادی که از مرگ نجات می یابند نیز اغلب به نشانه های قابل توجه اعصاب و روان مبتلا می شوند.

برای پیش‌گیری از التهاب مغز ژاپنی، چند واکسن وجود دارد ولی سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۳، واکسنی را تائید کرد که تنها یک دوز از آن لازم است، تولید آن هزینه کمی دارد و نسبت به واکسن های پیش از خود نیز ایمن تر است. ارائه این واکسن، به افزایش قابل توجه واکسیناسیون در آسیا منجر شد ولی باتوجه به شیوع گسترده این بیماری در چندین کشور، تخمین زدن تأثیر واکسیناسیون بر بیماری، ممکن نیست.

"تران مین کوان" (Tran Minh Quan)، استادیار دانشگاه آکسفورد و نویسنده ارشد این پژوهش اظهار‌کرد: واکسیناسیون، موثرترین روش پیش‌گیری است ولی تصمیم گیری در خصوص مناطقی که باید واکسینه شوند و تخمین زدن میزان تأثیر آن بدون داده های نظارتی پیش و پس از واکسیناسیون، دشواری هایی را بهمراه دارد. ما روش جدیدی ابداع کرده ایم که با استفاده از مدل سازی رایانه ای، بر بعضی از محدودیت های پراکنده و متغیر نظارتی غلبه می کند.

محققان برای تجزیه و تحلیل های خود، یک روش دو مرحله ای را به کار گرفتند. آن ها در مرحله نخست، داده های مربوط به التهاب مغز ژاپنی را مرور کردند و سپس به طبقه بندی داده ها طبق سن بیماران پرداختند. محققان با تمرکز بر سن و در نظر گرفتن متغیرهای دیگر توانستند اطلاعات را براساس یک قانون ساده تجزیه و تحلیل کنند؛ هرچه میزان عفونت بالاتر باشد، ابتلا به عفونت در اوایل زندگی بیشتر خواهد شد. آن ها با استفاده از مدلی که میزان عفونت را با کمک داده های مربوط به سن محاسبه می کند، فرمولی موسوم به "نیروی عفونت" (FOI) را پدید آوردند که شدت انتقال را در یک منطقه مشخص ارائه می دهد.

محققان در مرحله دوم، از نیروی عفونت برای تشخیص بار بیماری یک منطقه مشخص استفاده کردند. زمانی که آن ها این تجزیه و تحلیل ها را با داده های مربوط به برنامه واکسیناسیون و بدون آن ها بکار بردند، توانستند تأثیر واکسیناسیون را بر تعداد مبتلایان جهان تا به امروز تخمین بزنند.

این تحلیل ها نشان داد که بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵،۱,۹۷۶,۲۳۸ مبتلا به التهاب مغز ژاپنی در سرتاسر دنیا وجود داشته است. این آمار بدون واکسیناسیون، به ۲,۲۸۴,۰۱۲ میرسد و نشان می دهد که با واکسیناسیون، از ابتلای بیش از ۳۰۰ هزار نفر در سرتاسر جهان پیش‌گیری شده است.

کشور چین، بالاترین بار بیماری را داشت ولی بیشترین مزایا را از واکسیناسیون بدست آورده بود. از سوی دیگر، کشورهایی مثل هند، ویتنام و اندونزی تا سال ۲۰۱۵، شدت انتقال بالایی داشتند و این موضوع نشان می دهد که واکسیناسیون باید به این کشورها معرفی شود و یا در آن ها گسترش یابد.

"هانا کلافام" (Hannah Clapham)، محقق دانشگاه آکسفورد و از نویسندگان این پروژه اظهار‌کرد: پیامدهای ضعیف بالینی و عدم وجود یک درمان خاص، پیش‌گیری از التهاب مغز ژاپنی را در اولویت قرار می دهد. نتیجه بررسی ما میتوانند به شناسایی مناطقی کمک کنند که در آینده میتوانند بهترین هدف برای واکسیناسیون باشند.

این پژوهش، در مجله "ELIFE" به چاپ رسید.