خانه قوام السلطنه و موزه آبگینه

تور همه روزه شیراز

قوام‌السلطنه (احمد قوام) که بود؟

احمد قوام، ملقب به قوام السلطنه از بانفوذترین سیاستمداران ایرانی در دوران سلطنت قاجار و پهلوی بود که سه بار در دوران قاجار و دو بار در دوران پهلوی به نخست وزیری رسید، ۱۴ بار به عنوان وزیر امور داخلی انتخاب شد، ۴ بار پست وزارت امور خارجه به او تفویض شد و علاوه بر این ۴ بار وزیر امور مالیه، ۲ بار وزیر جنگ و یک بار وزیر عدلیه بود. قوام السلطنه، اواخر دوران قاجار و زمانی که نخست وزیر احمدشاه بود، دستور داد در یکی از بهترین نقاط تهران، برای او خانه‌ای بسازند که امروز یکی از شاخص‌ترین خانه‌های تاریخی تهران و معماری آن زبانزد خاص و عام است. هیچ گردشگری نیست که قصد تهران‌گردی داشته باشد اما نام خانه قوام السلطنه را از قلم بیاندازد.

در خانه قوام السلطنه چه می‌بینیم؟

خانه قوام‌ السلطنه در خیابان سی تیر، پیش از آنکه موزه سفال و شیشه باشد، یعنی تو را برای دیدن تاریخ صنعت شیشه و سفال‌گری به خیابان جمهوری بکشاند، خانه‌ای تاریخی است که معماری منحصر به فردش هر بازدیدکننده‌ای را مبهوت می‌کند و خود ساختمان به اندازه اشیای موزه‌ای که در آن به نمایش گذاشته شده، دیدنی و تماشایی است. خانه قوام، ساختمان دو طبقه‌ای است که در باغی ۷۰۰۰ متری و با هندسه‌ای هشت ضلعی بنا شده و در نمای آجری آن ۵۰ نوع آجرکاری به کار رفته است. در و پنجره‌های چوبی آن منحصر به فردند و گفته می‌شود در طراحی آن‌ها از نمادهای رایج در معماری ایران در دوران سلجوقی استفاده شده است.

معماری خانه قوام‌ السلطنه

این خانه اگرچه با تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی ساخته و پله‌های آن به سبک روسی طراحی شده‌اند اما در جای جای آن، هنر استادکاران ایرانی به چشم می‌خورد؛ در منبت‌کاری‌های درها و پله‌ها، در گچ‌بری‌های سقف‌ها و ستون‌ها و آیینه‌کاری‌هایی که به این خانه حال و هوای کاملا ایرانی داده‌اند. پس از انقلاب در سال ۱۳۶۸، به آینه‌کاری‌های طبقه دوم بخش‌هایی اضافه شده که در آن‌ها مضامین مذهبی و انقلابی به چشم می‌خورد.

پله‌ها و کف‌پوش‌های چوبی خانه قوام السلطنه که طرح‌های هندسی مربع، مثلث و دایره بر آن‌ها نقش بسته حالا دیگر سال‌هاست که به جیر جیر افتاده‌اند، از هر پله‌ای که بالا می‌روی صدای جیر جیر آن بلند می‌شود، پله‌های این خانه تغییری نکرده است، کف ساختمان هم همینطور، همه چیز همانطور که از ابتدا ساخته شده بوده باقی مانده و به همین دلیل زمانی که راه می روید صدا می دهد این خانه تغییرات جزیی داشته و دخل و تصرف ها در آن بسیار محدود بوده است.

درباره تاریخ خانه قوام السلطنه بدانید

این خانه تاریخی از ۱۳۰۰ تا ۱۳۳۰ شمسی محل اقامت قوام السلطنه ملقب به حضرت اشرف بود و پس از آن به سفارت مصر واگذار شد. در زمان استقرار سفارت مصر در این ساختمان، گچ‌بری‌هایی به سبک اروپایی به بخشی از تالارهای طبقه اول افزوده شد و اگر دقت کنید، پایین بخشی از گچ‌بری‌های این طبقه پرچم سفارت مصر دیده می‌شود. پس از سفارت مصر، مدتی سفارت افغانستان این خانه را در اختیار گرفت و پس از آن به بانک بازرگانی واگذار شد تا اینکه در ۱۳۵۵ شمسی دفتر فرح پهلوی این عمارت قاجاری را برای راه‌اندازی موزه خرید. طراحی این موزه به مهندسان ایرانی و طراحی ویترین‌ها و معماری داخلی آن به هانس هولاین، معمار برجسته اتریشی سپرده شد. هولاین از قدیمی‌ترین معماران سبک پست مدرن، در طراحی موزه آبگینه از آثار برجسته تاریخی ایران مانند کاخ تچر، ستون‌های تخت‌جمشید، قوس‌های صفوی و کعبه زرتشت الهام گرفته و با اینکه ویترین‌ها و فضای کلی موزه به صورت مدرن طراحی شده‌اند، به فضای کلی ساختمان که بنایی سنتی است آسیب نزده و در هماهنگی کامل با آن قرار دارد.

موزه آبگینه

طراحی موزه آبگینه یکی از بهترین کارهای هولاین به شمار می‌رود؛ برخی از منتقدان کارهای هولاین معتقدند که این معمار اتریشی در طراحی داخلی موزه آبگینه به اهمیت فضاهای خالی توجه کرده و همین موضوع سبب شده بازدیدکنندگان هنگام بازدید از موزه احساس خستگی نکنند. این نکته در کارهای بعدی هولاین کمتر به چشم می‌خورد و او در طراحی‌های بعدی خود سالن‌ها را شلوغ تر طراحی کرده است.

در موزه آبگینه چه می‌بینیم؟

از بارزترین ویژگی‌های طراحی داخلی موزه آبگینه باید به طراحی منحصر به فرد ویترین‌ها و ایده‌های ابتکاری که هولاین در این زمینه به کار گرفته، اشاره کرد. ویترین‌هایی که گاه با الهام از ستون‌های تخت‌جمشید، گاه با الهام از کاخ تچر داریوش هخامنشی و گاه با الهام از کعبه زرتشت در نقش رستم طراحی شده‌اند و در نوع خود بی‌نظیر و منحصر به فرد هستند. خانه قوام السلطنه و در واقع باید گفت موزه آبگینه در ۲ طبقه با ۵ تالار ساخته شده که در دو تالار واقع در طبقه اول شیشه و سفال مربوط به دوران قبل از اسلام و در سه تالار واقع در طبقه دوم آثار دوران اسلامی به نمایش گذاشته شده است.

بخش‌های مختلف موزه آبگینه

موزه هم‌چنین شامل بخش‌های اداری در زیرزمین‌، دبیرخانه و دفتر رئیس در طبقه بالا است‌. کتاب‌خانه نیز، واقع در ضلع شمال غربی‌، شامل ۴ هزار جلد کتاب فارسی و انگلیسی در زمینه‌های باستان شناسی‌، تاریخ و هنر است‌.

موزه آبگینه در میان گردشگران

این موزه، راهنمای موزه آبگینه یکی از پر بازدیدکننده‌ترین موزه‌های شهر تهران است و بیشتر بازدیدکنندگان آن گردشگران خارجی هستند. موزه آبگینه سالانه به طور متوسط بیش از ۲ میلیون نفر بازدیدکننده دارد. سارقان آثار تاریخی یک بار در سال ۱۳۷۹ اشیاء تاریخی را از این موزه سرقت کردند. آثاری که هیچ‌‍گاه سرنوشت آن‌ها پس از سرقت مشخص نشد و پرونده مربوط به سرقت این مجموعه از اشیای تاریخی هم‌چنان در دستگاه قضایی مفتوح است.

تور یزد