زخم پوست سر نشانه چیست و چگونه کنترل و درمان می‌شود؟

زخم پوست سر معمولا قرمز و ناخوشایند است. خراشیدن عموما آنها را بدتر کرده و احتمال عفونت را افزایش ‌می‌دهد. در بسیاری از موارد، زخمها و برآمدگیهای موجود در پوست سر به خودی خود یا با روشهای بدون نسخه از بین می‌روند. اکثر اوقات آنها بیماری جدی را نشان نمی‌دهند. اگر نتوانید علت زخمها را مشخص کنید یا اگر گسترش یافته یا عفونت ظاهر شود، حتما به پزشک مراجعه کنید.

علل زخم پوست سر

پسوریازیس

پسوریازیس بیماری ست که طی آن بدن سلولهای پوست را سریعتر از حد طبیعی جایگزین می‌کند که موجب خشکی، قرمزی و تکه‌های فلسی شکل روی پوست می‌شود. این تکه‌های خشک پوست تقریبا همه جای بدن ممکن است بروز کنند از جمله پوست سر. افرادی که دچار پسوریازیس روی سر می‌شوند ممکن است روی پوستشانت فلسی و خارش دار باشد که ظاهرا شبیه شوره است. خراش دادن این بخش می‌تواند موجب زخم، درد، خونریزی و حتی ریزش موی موقتی شود. شامپوهای خاصی بخصوص آنهایی که حاوی کل تار هستند به درمان آن کمک می‌کنند. پزشکان نیز داروهای خوراکی و موضعی برای کمک به رفع علائم و جلوگیری از بروز مجدد آنها، تجویز می‌کنند.

بعضی از افراد مبتلا به پسوریازیس متوجه می‌شوند که چیزهای خاصی موجب تحریک یا بدتر شدن علائم آنها می‌شود. مشخص کردن و اجتناب کردن از این تحریک کننده‌ها که معمولا شامل استرس یا غذاهایی خاص هستند می‌تواند کمک کننده باشد.

درماتیت تماسی

درماتیت تماسی نوعی اگزما است که موجب می‌شود پوست خشک، قرمز و تاول زده باشد. هنگامی که یک ماده تحریک کننده با پوست فرد مستقیما در تماس باشد، بوجود می‌آید. هنگامی که درماتیت تماسی در پوست سر ایجاد می‌شود، ماده تحریک کننده اغلب یک شامپو، فراورده مو یا صابون است. درماتیت تماسی معمولا به هنگامی که شخص متوجه عامل تحریک کننده شود و از آن اجتناب کند، خودش از بین می‌رود. اگر دانه‌های قرمز روی پوست خیلی دردناک یا خارش دار است، پزشک برای شما شامپوی درمانی یا کورتیکواستروئید تجویز می‌کند. معمولا یک ژل، فوم، کرم یا پماد استروئیدی به مدت ۲ تا ۳ هفته استفاده شود به کاهش التهاب و برگشت پوست به وضعیت طبیعی کمک می‌کند.

زخمهای کوچک

یک زخم کوچک روی پوست سر می‌تواند موجب بریدگی یا خراش شود. در چنین مواردی، شخص می‌تواند زخمهای کوچک و خراشیدگی را در خانه درمان کند اما اگر زخم بزرگ و دردناک باشد، ممکن است نیازمند درمان در بیمارستان باشد. اجتناب کردن از تحریک کننده‌هایی مثل شامپو و حالت دهنده معمولا به تسریع بهبود کمک می‌کند.

زخم عفونی پوست سر

زخم پوست سر ممکن است عفونی شود که موجب درد، زخم، تاول و ورم می‌شود. علائم زخم عفونی عبارتند از:

برای اطمینان از یک بهبود سریع و کاهش اختلالات باید برای عفونت مشکوک به پزشک مراجعه کنید. اکثر عفونتهای باکتریایی به خوبی به آنتی بیوتیکها پاسخ می‌دهند.

ایمپتیگو

ایمپتیگو یک نوع عفونت باکتریایی پوست است که موجب تاول و زخم می‌شود. این زخمها می‌توانند خارش دار باشند و معمولا روی صورت و دهان ظاهر می‌شوند اما گاهی اوقات روی پوست سر یا خط رویش مو ظاهر می‌شوند. ایمپتیگو می‌تواند پس از استافیلوکوک یا باکتریهای استافیلوکوک وارد زخم یا بریدگی شود. عفونت به میزان زیادی مسری و درمیان کودکان شایع است. اگر چه ایمپتیگوی ملایم ممکن است به خودی خود از بین برود اما باز هم درمان فوری آن مهم است. پزشک آنتی بیوتیکهای خوراکی یا موضعی را برای کمک به موارد زیر تجویز می‌کند:

فولیکولیت

فولیکولیت عفونت فولیکولهای مو است که موجب تاولهایی شبیه آکنه یا زخمهای خشک می‌شود. این حالت معمولا بعد از حذف موها بخصوص بوسیله تیغ بوجود می‌آید. فولیکولیتهای ملایم اغلب خودشان از بین می‌روند اما بهتر است که تا زمانی که علائم از بین نرفته از تراشیدن سر خودداری کنید. اگر فولیکولیت دردناک باشد یا بدتر شود، معمولا پزشک درمان آنتی بیوتیک را توصیه می‌کند.

افرادی که سرشان را می‌تراشند، اقدامات زیر از فولیکولیت روی پوست سر جلوگیری می‌کند:

زخم پوست سر به علت آکنه

آکنه یک نوع بیماری پوستی است که موجب جوش و ضایعات دیگر می‌شود در بخشهایی از بدن که فولیکول مو دارند، ایجاد می‌شود از جمله پوست سر. آکنه معمولا ب هنگامی که فولیکول مو بوسیله چربی، پوست مرده و باکتریها مسدود می‌شود، بوجود می‌آید بنابراین افرادی که پوست چرب دارند، به احتمال بیشتری دچار آکنه روی پوست سر می‌شوند.

آکنه پوست سر اغلب اوقات خودش از بین می‌رود اما موارد شدید بر رشد مو اثر گذاشته یا موجب درد می‌شوند. چنین افرادی باید از گرفتن یا خراش دادن جوشها خودداری کنند چون این کار موجب بدتر شدن علائم شده یا منجر به جوشهای بیشتر می‌شود.

فرد مبتلا می‌تواند آکنه پوست سر را با شامپوهای درمانی و شتسشوی منظم در خانه رفع کند. برای موارد شدیدتر یا پایدار آکنه، پزشک دارو یا آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.

شپش سر

شپش سر حشرات ریزی هستند که از دانه برنج کوچکتر هستند و در سر انسان زندگی می‌کنند. آنها تخمهای خود را نزدیک ته ساقه مو پخش می‌کنند و با تغذیه از مقادیری خون از پوست سر، خود را زنده نگه می‌دارند. به مرور زمان این تخمها باز شده و آلودگی بیشتر و بیشتر می‌شود. شپش بسیار مسری است بخصوص در میان بچه‌هایی که با همدیگر تماس نزدیک دارند یا برس مو یا سایر وسایل مربوط به مو را به صورت مشترک استفاده می‌کنند.

شپش موجب خارش شدید می‌شود. خراشیدن پوست سر می‌تواند موجب زخمهایی شود که حتی خارش را بدتر می‌کنند. مممکن است این زخمها بخاطر عفونت باشد که نیازمند درمان با آنتی بیوتیک است. افراد مبتلا به شپش می‌توانند آن را در خانه با شامپوهای طبی و با استفاده از شانه‌های مخصوص برای کشتن و از بین بردن تخمها از مو، درمان کنند. ممکن است چندین درمان انجام شود تا آلودگی به طور کامل از بین برود. بهتر است دستورالعملهای همراه با محصولات ضد شپش را به دقت دنبال کنید تا موفقیت بیشتری کسب کنید.

درماتیت سبوره

درماتیت سبوره یک بیماری شایع است که موجب قرمزی، خارش و پوسته پوسته شدن پوست می‌شود. این لکه‌های قرمز معمولا روی پوست سر یا نزدیک خط رویش مو بوجود می‌آیند. درماتیت سپوره می‌تواند به صورت چرب یا فلسی ظاهر شود و در موارد شدید موجب ایجاد جوشهایی بزرگ اطراف خط رویش مو شود. خراش دادن این قرمزیها می‌تواند موجب زخم پوست سر شود.

نوزادان در اغلب موارد دچار یک نوع درماتیت سبوره به نام کلاهک گهواره‌ای می‌شونند. کلاهک گهواره‌ای معمولا خودش در دومین سال تولد از بین می‌رود. مرطوب کردن پوست سر نوزاد و ماساژ ملایم بخش مبتلا شده ممکن است علائم را کاهش دهد. در بزرگسالان مبتلا به درماتیت سبوره، استرس یا سایر تحریک کننده‌ها موجب بازگشت مرتب علائم می‌شود. مشخص کردن و مدیریت این تحریک کننده‌ها می‌تواند به پیشگیری از عود مجدد کمک کند. استفاده از شامپوهای ضد قارچ و کرمهای استروئیدی موضعی نیز مفید است. اگر درماتیت سبوره به علت خراش زیاد عفونی شود، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.

کیستها

کیستها کیسه‌های پر از مایع هستند که می‌توانند فقط زیر پوست بوجود آیند. آنها می‌توانند از لحاظ سایز متفاوت بوده و ممکن است موجب درد یا سوزش شوند. کیستهایی که روی پوست سر بوجود می‌آیند معمولا کیستهای تری کیلمال (کیست مرواریدی) هستند. همچنان که کیست رشد می‌کند ممکن است بترکند و موجب زخم شوند. لمس مکرر یا سعی برای ترکاندن کیست می‌توند به پوست صدمه بزند که منجر به زخم و عفونت هم می‌شود. کیستها معمولا بعد از یک زخم روی پوست بوجود آمده و همچنین به هنگامی که چربی فولیکول مو را مسدود کند، می‌تواند بوجود آید.

کیستهایی که می‌ترکند تمایل به دوباره پر شدن دارند و برگشت دارند. درمان آنها در خانه با کمپرس گرم ممکن است به تخلیه سریعتر کیست کمک کند. اگر کیست موجب مشکلاتی برای شخص شود، پزشک می‌تواند آنها را بردارد. کسی که کیستهای عفونی دارد باید به پزشک مراجعه کند. ممکن است برای درمان کیست عفونتی لازم به استفاده از آنتی بیوتیک باشد.

آلوپسی یا ریزش مو

ریزش مو می‌تواند به علل مختلفی بوجود آید از جمله ژنتیک، داروها، التهاب، عدم تعادل هورمونی و نازکی موها. صرفنظر از علت، وجود آن فوق العاده ناراحت کننده است. اگر متوجه ریزش مو یا شکستن آنها یا طاسی نقطه‌ای روی پوست سر شدید، لازم است که فورا با پزشک خود تماس بگیرید. آنها تقریبا به طور خاص روی خون کار می‌کنند تا کم خونی، کمبود ویتامین، اختلالات تیروئید، سطح هورمونها و شاخصهای خود ایمنی را بررسی کنند (علتهای ریزش مو در زنان چه هستند).

اگر تستهای خون بررسی شد و مشکلی نداشت، منابع دیگر استرس همانند مرگ یک رابطه عاطفی، جراحی یا یک تصادف با خودرو می‌تواند موجب ریزش توده‌ای مو ماهها پس از این رخداد شود. سن نیز نقش مهمی دارد. همچنان که سطح استروژن بین سن بچه آوری و یائسگی کاهش می‌یابد پس روی مو هم تاثیر دارد. سالهای سال دکلره کردن، رنگ کردن، صاف کردن و موج دادن و حالت دادن به موها نیز می‌تواند موها را دچار مشکل کند. مساله ریزش مو کاملا پیچیده است و نیازمند اقدامات درمانی مناسب برای تشخیص علت است.

پزشک یک معاینه کلی انجام می‌دهد بنابراین هر گونه مشکلات بهداشتی شناسایی شده را می‌تواند درمان کند. بیماریهای زمینه‌ای پوست سر همانند درماتیت سبوره یا پسوریازیس نیز باید مورد توجه قرار گیرند. در مورد نازک شدن هورمونی، درمانهایی همانند محلول روگین که موی موجود را ضخیم می‌کند و اسپیرونولاکتون قرصی که به مسدود کردن آندروژنها کمک می‌کند، هستند.

خوردن یک رژیم غذایی متعادل سرشار از ویتامین B12، فولات و بیوتین نیز به هنگام دچار شدن به این مشکلات سلامتی مو نیز مفید است. نهایتا مدتی کارهایی که موجب شکننده موها می‌شوند مثل حالت دادن مو، رنگ کردن و کراتینه کردن را کنار بگذارید. در موارد شدید، کاشت مو گزینه موثری است.

کرم حلقه‌ای

این وضعیت که تینه آ کاپیتیس هم نام دارد در اصل یک نوع عفونت قارچی است که در بچه‌های کوچک بوجود می‌آید اما در بزرگسالان هم ممکن است ظاهر شود. به گفته مایو کلینیک، چندین روش انتقال برای قارچ وجود دارد: انسان به انسان، حیوان به انسان (گربه ها به عنوان منبع اصلی) و اشیا به انسان (لباس، حوله، ملحفه، شانه و برس). در نتیجه دانه‌های قرمز دردناک و فلسی گاهی اوقات موجب بزرگ شدن غدد لنفاوی می‌شوند. همچنین موجب ریزش موی نقطه‌ای، شکننده شدن موها و لکه‌های سیاه می‌شود. استفاده از یک داروی ضد قارچی معمولا چاره کار است. درمان یا کنار گذاشتن منابع عفونت می‌تواند به پیشگیری از بازگشت عفونت کمک کند.

لیکن پلان

لیکن پلان موجب قرمزی یا تاولهای ارغوانی روی پوست می‌شود. این وضعیت مسری نیست. وقتی که پوست سر دچار این مشکل می‌شود لیکن پلانوپیلاریس نام دارد. این می‌تواند منجر به ریزش مو یا اسکار دائم شود. ریزش موی ایجاد شده بوسیله لیکن پلانوپیلاریس معمولا دائمی است. کسی که دچار لیکن پلان می‌شود.

هر کسی می‌تواند دچار لیکن پلانوس شود اما بیشتر به احتمال سکته مغزی در میانسالی است. پزشک ممکن است قادر به تشخیص آن بوسیله ظاهرش باشد. نمونه برداری از پوست تشخیص را تایید خواهد کرد. اکثر اوقات، هیچ علت شناخته شده‌ای ندارد.

لیکن پلانوپیلاریس گاهی اوقات خودش از بین می‌رود اما می‌تواند برای سالها ماندگار باشد. درمان معمولا شامل کرمهای کورتیکواستروئیدی یا استروئیدهای خوراکی است. در بعضی موارد استروئیدهای قابل تزریق هم مفیدتر خواهد بود. آنتی هیستامینها برای رفع خارش خوب هستند.

زونا

زونا یک بیماری غیر مسری است که بوسیله همان ویروس آبله مرغان بوجود می‌آید. بعد از اینکه دچار آبله مرغان شدید، ویروسها در بدن نهفته می‌مانند. اگر فعال شود، دچار زونا می‌شوید. زونا بر روی پوست بدن اثر می‌گذارد اما زخمها می‌توانند روی پوست سر هم تشکیل شوند. دانه‌های زونا ظاهری شبیه تاولهای کوچک دارند که بعد به رنگ زرد و شکل خشک تغییر کرده و نهایتا تا ۲ هفته ماندگار هستند. زونا می‌تواند خیلی دردناک باشد. ممکن است موجب سردرد یا ضعف صورت شود. علائم می‌توانند برای ماه‌ها طول بکشد.

درمان شامل این موارد است:

ائوزینوفیلیک فولیکولیت

ائوزینوفیلیک فولیکولیت یک بیماری پوست و پوست سر است که منجر به اثر بر افرادی می‌شود که یک مرحله بعدتر از HIV هستند. این بیماری مسری نیست. این موجب زخمهایی می‌شود که موجب قرمزی، التهاب و پر از چرک می‌شوند. وقتی زخمها خوب می‌شوند یک لکه پوستی تیره‌تر به جا می‌گذارند. این نوع زخم پوست سر ممکن است منتشر شده و دوباره عود کند.

شامپوهای طبی، کرمها و داروهای خوراکی مختلفی وجود دارد که به کنترل عفونت و رفع علائم کمک می‌کند. هر کس که دچار HIV شده و زخم پوست سر و یا پوست سایر نقاط دارد باید به پزشک مراجعه کند.

درماتیت هرپتیفورمیس

درماتیت هرپتیفورمیس یک نوع بیماری پوست سر و پوست با خارش بسیار است که در افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا آلرژی به گلوتن مشاهده می‌شود. این بیماری مسری نیست. درماتیت هرپتیفورمیس موجب گروه‌هایی تاولهای قرمز و شدیدا خارش دار شود. معمولا احساس سوزش قبل از ظاهر شدن تاولها بوجود می‌آید. وقتی تاولها ایجاد زخم می‌کنند و طی دو هفته خوب می‌شوند همزمان تاولهای جدیدی هم تشکیل می‌شود.

داروی تجویزی داپزون (آکزون) برای رفع علائم اسئفاده می‌شود. البته ادامه دادن یک رژیم سخت بدون گلوتن تنها روش موثر برای بیماری زمینه‌ای است.

ضایعات لوپوس روی پوست سر

لوپوس یک بیماری خودایمنی است که در بدن آنتی بادیهایی ساخته می‌شود که به بافت سالم حمله می‌کند. علاوه بر حمله به بخشهای سالم بدن، این آنتی بادیها می‌توانند موجب درد و التهاب شوند. لوپوس یک بیماری مزمن و غیر مسری است. حدود دو سوم افراد مبتلا به لوپوس نیز متوجه اثرات بیماری روی پوست می‌شوند.

ضایعات یا قرمزی‌هایی روی پوست در نواحی ظاهر می‌شود که در معرض آفتاب هستند مثل سر، صورت و گردن. اگر این ضایعات روی پوست سر بوجود آیند، می‌توانند موجب ریزش مو و زخم شوند.

درمان بیماریهای پوستی مربوط به لوپوس می‌تواند شامل کرمهای کورتیکواستروئید یا بازدارنده‌های کالسینورین است. داروهایی همچون داپسون برای موارد ملایمتر استفاده می‌شود.

زخم پوست سر ناشی از سرطان

سرطان پوست اکثرا در نواحی که در معرض آفتاب هستند بروز می‌کند از جمله:

چندین نوع متفاوت از سرطان پوست وجود دارد که هیچکدام مسری نیستند. به هر نوع تغییر در پوست سر توجه کنید. اینها عبارتند از:

پزشک یک تست پوستی و نمونه برداری انجام می‌دهد تا به تشخیص بیماری کمک کند.

درمان برای سرطان پوست بستگی به نوع سرطان پوست، مرحله سرطان و سلامت کلی شخص دارد.

درمانهای خانگی

بعضی درمانهای خانگی ممکن است درد زخم پوست سر را رفع کنند.

روغن درخت چای

این روغن طبیعی یک محصول چند جانبه و درمان کننده‌ای با موارد استفاده بسیار است که یکی از اجزای بسیاری از شامپوهای درمانی مو، فیس واش صورت و حتی شامپوی چشم است. این روغن در بعضی افراد ممکن است موجب واکنش آلرژیک شود. تحقیقات نشان دهنده اثر آن روی مشکلات پوستی همچون شوره سر و پسوریازیس است. سایر استفاده‌های روغن تی تری، در درمان شپش بوسیله تحقیقات علمی تایید نشده‌اند.

ژل آلوئه ورا

می‌توانید این ماده را به طور متسقیم از یک برگ برش زده گیاه آلوئه ورا تهیه کنید یا ژل آلوئه ورای بسته بندی شده را از داروخانه خریداری کنید. برای استفاده ژل آلوئه ورا را مستقیما روی پوست سر استفاده کنید. تحقیقات نشان داده که ژل ممکن است برای پسوریازیس موثر باشد.

مکملهای امگا۳ یا روغن ماهی

مکملها را می‌توان به صورت کپسول تهیه کرد. آنها ممکن است به کاهش التهاب در بیماریهایی همچون اگزما و پسوریازیس کمک کنند اما شواهد علمی ترکیبی هستند. باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

ترفندهای پیشگیری

بسیاری از علل زخم پوست سر همانند پسوریازیس مسری نیستند. و در حالی که داروها و تغییر سبک زندگی می‌توانند به کنترل علائم بیماریهای پوستی از جمله پسوریازیس و درماتیت سبوره کمک کنند اما نمی‌توانند به پیشگیری از آنها به طور کامل کمک کنند.

بعضی از علل دیگر زخم پوست قابل پیشگیری هستند. این راهکارها را انجام دهید:

مراجعه به پزشک

با وجود چنین طیف وسیعی از دلایل زخم و پوسته پوسته شدن پوست سر و خارش، لازم است که هر چه سریعتر منبع مشکل پوستی خود را پیدا کنید. زخمهای پوست سر معمولا بی ضرر هستند و خودشان بدون درمان از بین می‌روند. البته در موارد زیر باید با یک پزشک صحبت کنید:

در صورتی که علائم زیر را داشتید باید خیلی زود به یک متخصص مراجعه کنید:

خلاصه کلام

چندین علت ممکن برای زخم روی پوست سر وجود دارد. بسیاری از این ضایعات روی پوست سر بی ضرر هستند، اما بعضی از آنها می‌توانند نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد. اگر زخمها خودشان از بین نرفتند، دوباره عود کردند یا خیلی دردناک یا خارش دار هستند، به پزشک مراجعه کنید. اگر شخصی به عفونی بودن زخمها مشکوک شود باید به دنبال اقدامات درمانی باشد.

ترجمه و تالیف اختصاصی توسط مجله قرمز