عواقب خروج از برجام چه خواهد بود؟

به گزارش خبرنگار ایمنا، این قطعنامه پس از ۸ سال و با رأی سه کشور اروپایی یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان صادر شد؛ کشورهایی که علی رغم ادعاهای مطرح شده در حمایت از توافق هسته‌ای هیچ گام مثبتی را در جهت اجرای آن و اقناع ایران برنداشتند.

برایان هوک، رئیس گروه اقدام ایران در وزارت خارجه آمریکا نیز در واکنش به توئیت وزیر خارجه کشورمان که گفته بود "ایران چیزی برای پنهان کردن ندارد" می‌گوید "قطعنامه شورای حکام بسیار مهم و مایه نگرانی جدی است و نباید مشکلی برای اجازه به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای دسترسی کامل وجود داشته باشد. "

اما این قطعنامه در حالی به تصویب رسید که نمایندگان تازه نفس مجلس یازدهم با توجه به مخالفتی که از سال‌ها قبل نسبت به برجام داشتند، منتظر فرصتی بودند تا شدیدترین انتقادات را نسبت به آن و معاهدهNPT نشان دهند.

در حالی که قطعنامه شورای حکام هیچ الزام اجرایی برای جمهوری اسلامی ایران ندارد، اما روز گذشته نمایندگان مجلس اولین گام را برداشته و پروسه خروج از برجام را کلید زدند.

سارا فلاحی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس از تصویب طرح الزام دولت به تعلیق اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی خبر داد و گفت که "کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس از محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه و علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی دعوت کرده تا در نشست آتی این کمیسیون حضور و در این باره توضیحات لازم را ارائه کنند. "

پیش از این نیز محمد باقر قالیباف در واکنش به قطعنامه آژانس بین‌المللی در مورد ایران با تاکید بر ممنوعیت مذاکره با آمریکا گفته بود که "طی روزهای گذشته بحث‌هایی درباره‌ی موضوع هسته‌ای در سطح سیاسی و رسانه‌ای مطرح شده که لازم می‌دانم چند نکته به استحضار برسانم. ظرف روزهای گذشته کشورهای غربی به ویژه آمریکا و متأسفانه بخشی از کشورهای اروپایی بار دیگر ماهیت غیرقابل اعتماد و خصمانه خود را به ملت ایران نشان دادند و برای چند دهمین بار به ما ثابت کردند که برای حفظ حقوق و عزت ایران و برای تضمین پیشرفت و آرامش کشور راهی جز ایستادگی و مقاومت هوشمندانه و تدبیر و خردمندی انقلابی وجود ندارد. "

حال باید دید که آینده‌ای همکاری‌های ایران و آژانس به کجا خواهد رسید؟ آیا ایران همکاری‌های خود با آژانس را قطع می‌کند یا تصمیم می‌گیرد از راه کاهش دوباره تعهدات برجامی پاسخ کشورهای اروپایی را بدهد؟ در صورت خروج ایران از برجام و معاهده NPT، چه اتفاقاتی در انتظار کشور خواهد بود؟ آینده برجام اکنون در گرو این سوالات است، سوالاتی که در ظاهر ساده بوده اما آینده کشور و مردم را به خود گره زده است.

تکلیف برجام تا زمان اعلام نتایج انتخابات آمریکا مشخص نخواهد شد

علیرضا محرابی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل معتقد است که ایران همین حالا هم به صورت نمادین در برجام باقی مانده است، اما عملاً با نقض برخی از بندهای برجام، از آن خارج شده است؛ زیرا با خروج ایالات متحده آمریکا، مابقی اعضا نیز نتوانستند آن را حفظ کنند.

به گفته وی برخی تندروها درصدد خروج ایران از برجام بودند، اما امروز بعید است که مجلس بخواهد طرح خروج کامل از برجام را مطرح کند. تکلیف برجام تا زمان اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، مشخص نخواهد شد.

این کارشناس روابط بین‌الملل می‌گوید که ایران می‌تواند از معاهده NPT خارج شود؛ زیرا حضور در در این معاهده به این معنا است که تهران به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای نیست و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز باید در جهت فعالیت‌های صلح‌آمیز به ایران کمک کند.

به عقیده محرابی معاهده NPT در سال‌های گذشته به ابزاری برای ایالات متحده آمریکا تبدیل شده است.

به گفته وی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی شده‌اند که به عنوان جاسوس فعالیت‌های هسته‌ای عراق را زیر نظر داشته‌اند و تحرکات این کشور را به آمریکا گزارش می‌دادند.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل خاطرنشان می‌کند: با خروج ایران از معاهده NPT، قطع نامه‌های گذشته علیه ایران در شورای امنیت سازمان مال مجدداً توسط مکانیزم ماشه فعال خواهد شد.

خروج از NPT تهدید بین‌المللی علیه ایران را به دنبال دارد

مهدی مطهرنیا، تحلیلگر مسائل بین‌الملل نیز عقیده دارد که ایران خروج پلکانی از برجام را کلید زد و در پنج مرحله دو ماهه، زمینه‌های خروج از برجام و کاهش تعهدات خود را فراهم کرد، اما شروع ویروس کرونا موجب شد تا تهران از ماجرای خروج پلکانی خارج شده و با گذر از مرزهای ۶۰ روزه، اجرای گام ششم را متوقف کند.

به عقیده وی، خروج ایران از برجام بسیار چالش برانگیز بوده و خروج از NPT نیز می‌تواند نوعی تهدید بین‌المللی را برای ایران به همراه داشته باشد.

به گفته این کارشناس روابط بین‌الملل، در چنین بافت موقعیتی، صدور این قطع‌نامه توسط شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، دارای ابعاد معناداری برای اثرگذاری در وقایع آینده است. در آینده نه چندان دور مساله استمرار محدودسازی ایران در معاملات نظامی و تسلیحاتی نیز طبق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت ملل متحد مورد بررسی قرار خواهد گرفت. از همین حالا تئوریکای اروپا همکاری خود با آمریکا را آغاز کرده است.

به عقیده مطهرنیا با خروج ایران از برجام، فشارهای منطقه‌ای باعث می‌شود تا پایتخت کشورهای همسو با ایالات متحده در سایه همکاری با اروپا و هماهنگی بیشتر با آمریکا، زمینه‌های افزایش فشار حداکثری به ایران را فراهم کند.

به گفته وی در چنین بافت موقعیتی، اگر ایران بخواهد از NPT نیز خارج شود، باید تأثیرات روانی و عینی آن را در حوزه‌های اقتصاد، سیاست، مسائل اجتماعی و… را از هم‌اکنون پیش‌بینی‌کند.

این کارشناس روابط بین‌الملل خاطرنشان کرد: اگر ایران از برجام خارج نشود و اجازه بازرسی آژانس را را صادر کند، وضعیت نیروهای سیاسی تعریف شده مخالف برجام در آستانه انتخابات ۱۴۰۰، به صورت جدی مورد آزمایش افکار عمومی قرار می‌گیرد. این در حالی است که گام دیگر ایالات متحده آمریکا با همراهی اروپا و شورای امنیت سازمان ملل رقم خواهد خورد.