از «ملا قیلیچ» نخستین ادیب ،شاعر و بداهه گوی قرقیز بیشتر بدانید

به گزارش فانوس، ملا قیلیچ شامیرقان اولو، شاعر و بداهه گوی قرقیز در سال ۱۸۶۶ در استان نارین به دنیا آمد. او نخستین شاعرقزقیزی است که اشعار مکتوب شد. وی تحصیلات ابتدایی خود را در مکتب‌خانه فرا گرفت و سپس به‌طور مستقل به کسب تعالیم خود ادامه داد. وی علاقه بسیاری به ادبیات شرقی، تاریخ ادبیات و فلسفه داشت. در سال ۱۹۱۱ اولین دیوان اشعار خود را تحت عنوان «زلزله» در قازان تاتارستان منتشر کرد. این اثر اولین اثر منظوم مکتوب قرقیزی به شمار می‌رود.

ملا قیلیچ در آثار خود به مهم‌ترین موضوعات زندگی اجتماعی، رابطه حاکم و رعیت می‌پرداخت. از آنجایی‌که در زمان حیات ملا قیلیچ قرقیزستان در زمره خانات خوقند بوده است. وی تحت تأثیر اسلام رایج در آن دوره در دره فرغانه قرار گرفته بود که طبیعتاً در آثار وی نیز دیده می‌شود. وی آثار خود را به زبان قرقیزی و به خط عربی می‌نوشت.

وی در اثر دیگر خود با نام «چو بیانی» (داستان منطقه چو) تحولات پیوستن قرقیزستان به روسیه را شرح می‌دهد. ملا قیلیچ اعتقاد داشت که سعادت و خوشبختی انسان در ثروت مادی نیست بلکه در ثروت معنوی است. پایه و اساس سعادت انسان سلامت و رفاه خانوادگی وی است. وی سیاست‌های استعمارگرایانه روس‌ها در راستای حذف هویت ملی قرقیزها را موردانتقاد قرار می‌دهد اما از اصلاحات آنان در زمینه قوانین و آموزش استقبال می‌کند.

ملا قیلیچ ابتدا کار خود را به‌عنوان شاعر بداهه گو آغاز کرد و سپس اشعار خود را ثبت می‌کرد. وی لقب ملا را گرفت زیرا در دوره پیش از انقلاب اکتبر به افراد باسواد ملا می‌گفتند.
در کتابخانه آکادمی علوم قرقیزستان ۲۸ عنوان آثار قیلیچ موجود بود که تاکنون فقط ۱۰ اثر از وی به روزگار ما رسیده است. اشعار و منظومه‌های ملا قیلیچ به زبان قرقیزی و روسی در قازان، مسکو و فرونزه چاپ‌شده است.

وی در آثاری چون «رود خروشان» و «کوه‌های آلاتو» با عشق خاص و به زیبایی طبیعت سرزمین خود را توصیف کرده است. در داستان «فریبنده» رفتار غیرانسانی نسبت به زنان، رذیلت‌های انسانی، طمع و جاه‌طلبی و نابرابری اجتماعی را مورد انتقاد قرار می دهد. ملا قیلیچ به خدا متوسل می‌شود. به اعتقاد قیلیچ تنها منشأ نیکی در این دنیا خداوند است. وی تلاش می‌کند که مهر خدا را در دل‌های هریک از انسان‌ها بنشاند.

این مطلب را رایزنی فرهنگی ایران در قرقیزستان ارسال کرده است.