جشن تیرگان

پیشینه جشن تیرگان

داستانی که خواندید یکی از روایت‎های جشن تیرگان است. بر اساس یک افسانه دیگر، آرش کمانگیر بعد از تمام شدن جنگ ایران و توران به عنوان کماندار ایرانی برای مشخص کردن مرز میان این دو سرزمین انتخاب می‌شود و تیرش در کنار رود جیحون فرود می‌آید. می‌گویند این اتفاق در روز تیرگان اتفاق افتاده و به همین دلیل این روز جشن گرفته می‌شود. شاید نتوانیم با اطمینان بگوییم کدام یک از این داستان‌ها ماجرای اصلی تیرگان است، اما می‌دانیم این روز زمانی است برای جشن گرفتن. طبق روایت ابوریحان بیرونی دو تیرگان کوچک و بزرگ وجود دارد؛ تیرگان کوچک را در روز سیزدهم تیر و تیرگان کوچک را در روز چهاردهم می‌دانند. در واقع تیرگان کوچک زمان پرتاب تیر و تیرگان بزرگ هنگامی است که خبر آوردند تیر به کجا افتاده است.

در جشن تیرگان چه می‌گذرد؟

جشن تیرگان در کنار نوروز و مهرگان، یکی از جشن‌های قدیمی ایرانیان است که شاید امروز در بسیاری از مناطق از یاد برده شده باشد. در این جشن آب اهمیت زیادی دارد و مراسم آن اغلب در کنار رودخانه و چشمه برگزار می‌شود. یکی از رسم‌های جالب این روز آب‌بازی و پاشیدن آب و شستشوی تن است که در گرمای تیر و تابستان حال و هوای خنکی را ایجاد می‌کند. خنکی هوا و صدای خنده و شکرگزاری لحظات شاد این روز را به یک جشن واقعی تبدیل می‌کند. روایتی برای علت این شستشو این بوده است که کیخسرو از جنگ با افراسیاب برگشت، در راه تنها کنار چشمه‌ای ایستاد و آنجا خوابش برد. آنگاه بیژن، از پهلوانان کیخسرو، از راه رسید؛ چون او را در خواب دید، بر صورتش آب پاشید تا از خواب بیدار شود و از این رو شست و شوی در این روز رسم شد. یکی دیگر از رسومی که درباره این روز می‌گویند این است که در این روز مردم وسایل پخت و پز خود را می‌شکنند.
از آنجا که در دوره جنگ، مردم با کمبود خوراکی مواجه بودند، در جشن تیرگان مردم به یاد آن روزها گندم و میوه می‌پختند و می‌خوردند. البته برای خوردن گندم پخته علت دیگری این است که در دوره محاصره نمی‌توانستند آن را آرد کنند. یکی دیگر از رسوم این روز آب‌تنی و پوشیدن لباس نو بوده است. در این روز زردشتیان ایران تار ابریشمی را که به نام «تیر و باد» معروف بوده و به مچ می‌بستند و ده روز بعد، روز باد (بیستم) که مدت این جشن بود، آن را بازی می‌کردند. همچنین در دوره این جشن نیایش‌هایی خوانده می‌شد و مردم به شور و شادی می‌پرداختند و به یکدیگر آب می‌پاشیدند. امروزه نیز در شهرهای مازندران مراسمی به نام «تیرماه سیزشو» در ماه آبان برگزار می‌شود که بسیار به جشن تیرگان شبیه است. به نظر می‌رسد این مراسم بازمانده‌ای از همان جشن و علت اختلاف تقویم آن تفاوت تقویم قدیم ایرانی با تقویم رسمی کشور است.

چطور این روز را جشن بگیریم؟

13 تیر روز جشن تیرگان است. شاید بد نباشد در این روز زمانی را در کنار چشمه و در دل طبیعت سپری کنید. می‌توانید برنامه سفری یکروزه را بچینید یا آخر هفته زمان بیشتری را صرف استراحت در جایی خنک بکنید که رودخانه یا چشمه‌ای هم دارد. سعی کنید از آرامش صدای آب و وزش خنک باد حسابی لذت ببرید و به شکرانه این روز و این شادی قدر آب را بیشتر بدانید.

در روز جشن تیرگان این کارهای ساده را امتحان کنید:

پرس و جو کنید و ببینید در کدام مناطق ایران این جشن هنوز برپا می‌شود. حدس بزنید جشن تیرگان چه مراسم و سنت‌هایی دارد. در مورد مراسم آرزومندان در این جشن کمی جستجو کنید. حواس‌تان مثل همیشه به مصرف آب باشد و تصمیم بگیرید قدر آن را بیشتر بدانید.