روایتی از قیام مردم مشهد در گوهرشاد

به گزارش خبرنگار ایمنا، پادشاه تفنگ به دست ایران نیز از جانب برخی نزدیکان، مدام در معرض این تصور بود که راه تمدن همین است که آتاتورک انجام داده است.

پس از دیدار رضاخان و آتاتورک، با تحریک روشنفکرنماهایی مانند علی اصغر حکمت، وزیر معارف آن زمان، ماجرای کشف حجاب در ایران کلید خورد.

رضاخان در آغاز، به دنبال این بود که با فشار بر روی مردم دو شهر قم و مشهد و اجرای کشف حجاب، راهش را برای سایر شهرها هموار کند.

شرایط پیش آمده علمای قم و مشهد را بر آن داشت تا با تشکیل جلساتی، تدبیری در برابر این عمل رضاخان پیدا کنند. در نتیجه این جلسات، حاج آقا حسن قمی در ۹ تیرماه ۱۳۱۴، تصمیم گرفت به تهران رفته و صدای اعتراض علما و مردن را به گوش پادشاه پهلوی برساند.

حاج آقا حسین قمی مجاهدی خستگی ناپذیر و روحانی شجاع بود که تنها با دو پسر خود راهی تهران شد.

وی گفته بود که "به تهران رفته و صدای اعتراض مردم را به گوش شاه می‌رسانم. اگر گوش کرد که هیچ؛ اما اگر گوش نکرد، خودم همانجا خفه‌اش می‌کنم. "

نیروهای حکومتی با اطلاع از ورود حاج آقا حسین قمی به تهران، وی را در شاه عبدالعظیم زندانی کرده و بعد به عراق تبعید کردند.

از طرف دیگر، روشنگری‌های شیخ تقی بهلول در مسجد گوهرشاد منجر به حبس ۲۵ ساله وی در زندان شد.

آیت الله کاشانی، آیت الله آزاده، شیخ هاشم قزوینی نیز با جدیت به مقابله با قانون کشف حجاب پرداختند که این اعتراضات منجر به دستگیری و یا شهادت معترضان شد.

در تاریخ ۲۲ تیرماه ۱۳۱۴، خبر تبعید حاج آقا حسین قمی، باعث تجمع بسیار عظیمی توسط مردن مشهد در حمایت از ایشان و اعلام انزجار از کشف حجاب رضاخان شد.

در پی این تجمع، کشتار خونین و هولناکی به راه افتاد و تعداد زیادی از مردم بی گناه در این واقعه به خاک و خون کشیده شدند.

ساعاتی بعد از این کشتار خونین، کامیون‌های خالی از سرباز در مشهد دیده شد، اما کسی نمی‌دانست که در این کامیون‌ها، جنازه و جسدهای نیمه جان مردمی قرار دارد که در منطقه علم دشت و در گودال بزرگی غریبانه به خاک سپرده شدند.

یک روز پس از این فاجعه، رژیم رضاخان به طور گسترده عملیات دستگیری علما و روحانیون را آغاز کرد و تعداد کثیری از آنان را بازداشت و روانه زندان نمود.

به دنبال قیام گوهرشاد، فتح‌الله پاکروان، استاندار وقت مشهد با کمک برخی مقامات محلی، محمدولی خان اسدی، نایب تولیت آستان قدس رضوی را متهم به دست داشتن در گسترش اعتراضات متهم کرد.

علی‌رغم اینکه هیچ سند و مدرک معتبری دال بر این ادعا وجود نداشت، اما از آنجا که نظر رضا شاه بر لزوم محکومیت و برانداختن نهایی اسدی بود، با پرونده‌سازی‌های مقامات محلی، نهایتاً دادگاه نظامی در روز ۲۸ آذر ۱۳۱۴، وی را مجرم اعلام کرده و محکوم به مرگ نمود.

این حکم در ساعت ۶:۳۰ روز ۲۹ آذر ۱۳۱۴ اجرا شد.

پس از گذشت مدتی، به رئیس‌الوزرا اطلاع داده شد که "تا چند روز دیگر هیچ صنفی در مشهد باقی نخواهد ماند که جشن کشف حجاب نگرفته باشد. در نظر است پس از خاتمه جشن‌ها ورود به صحن و حرم مطهر و بیوتات شریفه برای زن‌های با چادر قدغن شود. "