«سیر تاریخی در هنر و معماری مساجد ایران و جهان»، جدیدترین اثر پژوهشی فهما رونمایی می‌شود

خبرگزاری شبستان، گروه مسجد و کانون های مساجد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر «حبیب‌رضا ارزانی» در گفت‌وگو با ستاد اتباطات رسانه‌ای فهما با اشاره به جدیدترین اثر پژوهشی ستاد هماهنگی کانون های فرهنی هنری مساجد کشور، که به زودی رونمایی می‌شود، اظهار کرد: کتاب «سیر تاریخی در هنر و معماری مساجد ایران و جهان» از سوی ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی هنری مساجد کشور و به قلم «محمدحسین ریاحی» تألیف شده است که آیین رونمایی آن به زودی برگزار می شود.

رییس ستاد هماهنگی کانون های فرهنگی هنری مساجد کشور گفت: کتاب «سیر تاریخی در هنر و معماری مساجد ایران و جهان» به صورت خاص به موضوع معماری مساجد پرداخته و معماری های مختلف مساجد در طول تاریخ را معرفی کرده است تا بتوانیم شناخت بیشتری از حوزه معماری مساجد داشته باشیم.

وی خاطرنشان کرد: هدف از تألیف این کتاب آگاهی و اطلاع از نوع و نحوه معماری مساجد ایران و جهان در طول تاریخ و همچنین آشنایی با مولفه های ظاهری معماری مساجد است که در ۲۸۴ صفحه منتشر شده و به زودی رونمایی می‌شود.

حجت‌الاسلام ارزانی ادامه داد: بخش اول این کتاب به خصوصیات ویژه معماری مساجد در ایران از جمله آرایه های مربوط به معماری مساجد، مانند «رواق، ایوان، سردر، شبستان و ...» اختصاص یافته است. در بخش دوم سبک های مختلف معماری در ایران و بناهای اسلامی در طول تاریخ را معرفی کرده. بخش سوم کتاب به سبک معماری در ایران و جهان از جمله کشورهایی مانند «شام، مصر ، عراق و امپراطوری عثمانی و...» می پردازد.

وی افزود: بخش دیگری از این کتاب مساجدی را که به لحاظ معماری در ایران و جهان شاخص بوده اند، معرفی می کند که در این بخش مساجدی از قریب به ۲۰ کشور مورد بررسی قرار گرفته و از هر کشور 30 مسجد با پیشینه معماری و تاریخی آن معرفی شده است. در پایان کتاب نیز تصاویر مربوط به مساجد به عنوان رفرنس قرار گرفته است.

حجت الاسلام ارزانی در بخشی از مقدمه این کتاب آورده است؛ «مساجد در طول تاریخ تمام جوامع اسلامی مرکز فعالیت‌های اجتماعی بوده است. بدین سبب مسجد علاوه بر نقش اصلی خود که عبادتگاه است محل ایفای وظایف اجتماعی از قبیل تعلیم و تربیت، اجتماع امت، پناهگاه مسافران و محل توزیع غذا به مستمندان نیز بوده است. از زمانی که مسجد در شهرها و روستاها ساخته شد گروه‌های مختلف مردم طی آمد و شد در زندگی روزمره خود مستقیماً و به راحتی به آن دسترسی داشتند از این جهت است که مساجد آیینه تمام نمای فرهنگ و هنر ملل اسلامی از جمله ایرانیان است.

هنر اسلامی تبلور حسن زیبایی بشر است و یکی از مظاهر آفرینش؛ البته هنر همچون سایر استعدادهای انسان در صورتی ارزشمند است که در مسیر صحیح و هدفمند به کار گرفته شود و آدمی را به رشد و تکامل سوق دهد. چنین هنری مایه سرافرازی و تحسین است. حال اگر این هنر که از دیدگاه فرزانگان ما بالاترین منبر است با مسجد که پایگاه اصلی منبر و محراب است پیوند و ارتباط برقرار کند آثار دو سویه به همراه دارد؛ از یک سو به عمران و آبادانی مسجد کمک می‌کند و از سوی دیگر بر غنای محتوایی هنر می‌افزاید.

بدون شک مساجد یکی از تجلی‌گاه‌های اصلی هنر اسلامی است که در فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی تاثیر شگرفی در وجه زیباشناختی شهرها و روستاهای ما داشته است. هنر تجلی اتحاد و ساحت غیر مادی انسان در عالم طبیعت است که گاهی در خدمت اندیشه متعالی انسان‌ها و گاهی در خدمت غرائز حیوانی او قرار می‌گیرد. اما هنر اسلامی آن هنری است که تجلی معنویت و تعهد انسان می باشد و در خدمت تعالی اندیشه و عمل انسان قرار گرفته و موجب سستی و انحراف در فکر و عمل او نمی‌شود.

بدون شک در قلمرو اسلام همه هنرها در خدمت به مسجد و آموزه‌های دینی به کار رفته و از این راه جلال و سرافراز یافته است که تجلی آن را همانا در مساجد و بقاع متبرکه از جنوب اروپا (اسپانیای اسلامی یا اندلوس تاریخی) بین النهرین، ایران ، شبه قاره هند و آسیای میانه و حتی غرب چین و جنوب شرقی آسیا تبلور یافته است، می توان مشاهده کرد.

در سرزمین‌های اسلامی مسجد همواره پایگاه اجتماعی مسلمانان و پناهگاهی برای زندگی پرآشوب شهر به شمار می‌آمد و در نتیجه مومنین نمازگزار همواره به تزیین آن توجه خاص مبذول داشته و می توان گفت مسجد اولین جایگاه تجلی هنر اسلامی بوده است.

امام خمینی (ره) که از سنگر مسجد مبارزات خود را آغاز کرد و با تکیه بر خانه‌های امن الهی بر روی زمین جامعه اسلامی را هدایت و راهبری نمود در خصوص هنر اسلامی چنین می فرمایند: «تنها هنری مورد قبول قرآن است که صیقل دهنده اسلام ناب محمدی (صل‌الله علیه وآله) اسلام ائمه هدی و اسلام فقرای دردمند اسلام پابرهنگان، اسلام تازیانه خوردگان تاریخ و محرومیت ها باشد».

پایان پیام/9