نگاه تقویمی و مناسبتی نهادهای فرهنگی به مقوله عفاف و حجاب، چاره کار نیست

به گزارش قم نیوز دکتر نیره قوی با تأکید بر این که مقوله عفاف عام تر از حجاب و مهم تر از آن است، اظهار داشت: در واقع حجاب یک مصداق بیرونی عفاف است و لذا ما وقتی به دنبال راهکارهای گسترش عفاف و حجاب هستیم باید به این نکته ظریف توجه لازم را داشته باشیم که دامنه شمول عفاف به مرد و زن و به طور کلی به انسان برمی گردد.

وی افزود: در جامعه امروز ما هر جا از عفاف صحبت می شود، عموماً منظور بانوان و دختران است و این در حالی است که این موضوع به چگونگی پوشش زنان تقلیل یافته و از این منظر می بایست نگاه تقلیلی از این موضوع برداشته شود و در جامعه نیز به شکل مطلوبی این موضوع مهم تبیین شود و در این صورت جلسات و برنامه های مربوط به عفاف و حجاب دیگر نه صرفاً برای زنان بلکه برای مردان و زنان برگزار می شود.

اهمیت خاص بُعد اجتماعی عفاف

استاد سطوح عالی حوزه علمیه خواهران همچنین گفت: بی شک مهم ترین مقوله ای که از عفاف باید راجع به آن صحبت کرده و برنامه ریزی شود، بُعد اجتماعی عفاف است که حتی از مسایل خانوادگی نیز گسترده تر است. البته بارزترین مصداق عفاف از لحاظ رفتاری، نوع پوششی است که یک خانم یا آقا دارد، کما این که در اجتماع بشری، وقتی انسان ها همدیگر را می بینند، پیش از صحبت کردن و هر ارتباطی، به لحاظ شخصیتی، نوع پوشش زبان گویای فرهنگ، کنش، منش، باور و اخلاق و اعتقادات فرد است.

وی اضافه کرد: مهم این است که کاری کنیم که عفاف را به طور عام برای زن و مرد و حجاب را به طور خاص برای بانوان و دختران جامعه خود داشته باشیم.

نگاه ظریف و دقیق شهید مطهری به مقوله عفاف و حجاب

معاون امور بانوان سازمان بسیج اساتید کشور همچنین بیان داشت: استاد شهید مرتضی مطهری می فرماید که ای کاش واژه حجاب برای این مصداق عفاف به کار گرفته نمی شد و ایشان بر اساس مطالعاتی که داشته، اشاره می کند که در دو قرن اخیر به طور خاص ما حجاب را به معنای فعلی استفاده کرده ایم و لذا ایشان تأکید می کند که ای کاش ما به جای حجاب همان اصطلاح پوشش را بکار می بردیم که هم مصداق آن عام تر می شد و هم این که مثل امروز جامعه و زنان و نویسندگان ما این قدر حساس نمی شدند که روی حجاب صرفاً کار کنند و عفاف را مورد تغافل قرار دهند.

وی در ادامه با اشاره به این نکته که ما باید در رابطه با عفاف و حجاب راهکارهایی بر اساس طیف های مختلف و دسته بندی های مشخص ارایه دهیم، گفت: بنده کتب و آثار و مقالات مختلفی دیده ام و بیش از هزار مقاله را در کتاب خودم با عنوان” مأخذشناسی پوشش در کتب، مقالات، طرح های پژوهشی و پایان نامه ها” مورد ارزیابی قرار داده و پس از این همه مدت به این نتیجه رسیده ام که علاوه بر مطالعات نظری باید در معرفی راهکارهای ترویج عفاف و حجاب، برای افراد و طیف های مختلف، نسخه های متفاوتی عرضه کنیم.

لزوم دسته بندی طیف های مختلف جامعه و ارایه راهکارهای متفاوت

قوی بیان داشت: عده ای در جامعه هستند که کار به ضابطه خاصی ندارند و در هر مقطعی چه قبل و چه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، باورمند به دین و عفاف و حجاب هستند و به آن به عنوان یک مقوله دینی نگاه می کنند، کما این که گروه دیگر کسانی هستند که از باب حکم الهی به رعایت عفاف و حجاب پایبند نیستند بلکه از آن جا که مقوله ی اخلاقی مورد پسند است آن را می پذیرند و به آن پایبند هستند و از نگاه آن ها، این مساله نیز فقط منحصر به عفاف در پوشش نیست بلکه عفاف در رفتار و گفتار و منش فرد را هم شامل می شود. چه بسا این گروه اخلاق سکولار را قبول داشته باشند اما به هر حال پایبند هستند و نیاز به تذکر دادن به آن ها نیست.

وی افزود: گروه سوم کسانی هستند که چون قانون است مراعات می کنند یعنی باور دینی ندارند و کاری به این هم ندارند که پیامد عفاف و حجاب، سلامت جامعه است بلکه چون عفاف و حجاب قانون است آن را رعایت می کنند. البته این ها ممکن است به شکل حداکثری و یا حداقلی پایبند به قانون عفاف و حجاب باشند.

وی گفت: گروه چهارم نه مبتنی بر دین و اخلاق می خواهند پایبند باشند و نه مبتنی بر قانون بلکه صراحتاً می گویند که ما این پایبندی را نمی پذیریم و گروه پنجم افرادی هستند که نه تنها پایبند نیستند بلکه دقیقاً در راستای مخالف فرهنگ عفاف و حجاب عمل کرده و به شکل مشهود به دنبال ترویج اباحه گری هستند.

اهمیت و ضرورت انجام فعالیت های فرهنگی و رسانه ای

این مدرس حوزه و دانشگاه همچنین با بیان این که گروه اول نیازی به دستور و ضابطه ندارند، کما این که دسته دوم نیز خودشان به عفاف و حجاب، پایبند هستند، ابراز داشت: در رابطه با دسته سوم باید در صدا و سیما و ارگان ها و محافل علمی و نیز کارهای رسانه ای، فعالیت های ترویجی و تبیینی مورد توجه باشد و این که ارزش قانونی عفاف و حجاب برایشان روشن شود. متاسفانه خیلی ها در جامعه اطلاع ندارند که عفاف و حجاب یک قانون است و فکر می کنند که یک تحکم است و به علت جهل از مباحثی چون حجاب اجباری صحبت می کنند و حال آن که معنای قانون یعنی الزام.

وی افزود: و اما در خصوص گروه چهارم آن چه قابل طرح است این که به هر حال ما در هر جامعه ای افراد قانون گریز داریم و نه فقط در بحث عفاف و حجاب بلکه در بسیاری از موارد قانون گریزی وجود دارد و از این حیث در رابطه با این افراد، باید تأکید بر رعایت قانون شود.

ضرورت برخورد با قانون گریزی در مقوله عفاف و حجاب

وی گفت: طبعاً قانون گریزی این طیف افراد باید با ابزار قانونی درمان شده و آن ها را قانون پذیر کرد. البته باید با روش های قانونی و ضوابط جلوی قانون گریزی آن ها را گرفت کما این که امروز رعایت ضوابط راهنمایی و رانندگی یک الزام اجتماعی است و کمتر کسی در اهمیت و ضرورت آن شکی دارد.

رئیس پژوهشکده فرهنگ و دینِ پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی تصریح کرد: در خصوص گروه پنجم علاوه بر آن که باید قانون را برای آن ها تبیین کرد، می بایست رویکرد و نگاه تنبیهی نیز برایشان در نظر گرفت چرا که این ها کسانی هستند که عملاً و به شکل تعمدی مخالفت می کنند و عناد دارند.

گلایه از رویکرد تقویمی مراکز و نهادهای فرهنگی

وی در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از نگاه و رویکرد تقویمی و مناسبتی نهادها و مراکز فرهنگی در بحث عفاف و حجاب اظهار داشت: آنچه مهم است این که باید فعالیت های فرهنگی و رسانه ای شکل و حالت مستمر داشته باشد تا به تدریج تأثیر خود را بر جای بگذارد. متاسفانه در بسیاری از موارد مراکز و مؤسسات فرهنگی تا جایی کار می کنند و بعد ادامه کار را به مراکز تقنینی واگذار می کنند و از آن سو مراکز تقنینی نیز کار را تا جایی پیش می برند و ادامه آن را به مراکز فرهنگی احاله می دهند و این وضعیت ادامه دارد.

قوی، همچنین با بیان این که تعامل و هماهنگی مطلوب دستگاه های فرهنگی و تقنینی، لازمه ترویج فرهنگ عفاف و حجاب است، افزود: همان طور که وقتی چرخ های یک خودرو با هم هماهنگ باشند نتیجه مطلوب به دست می آید، دستگاه ها و مراکز فرهنگی نیز باید هماهنگ کار را جلو ببرند و گرنه نتیجه آن، اصطکاک و ناهماهنگی و رکود در فعالیت ها می شود.

معارف دینی را با رویکرد اخلاقی برای مردم تبیین کنیم

وی گفت: البته ما باید با زبان شیوای دین، مباحث را به مردم بگوییم و از رویکرد اخلاقی استفاده کنیم، چه آن که در این صورت حتی دین گریزان هم جذب معارف دینی می شوند.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه خواهران یادآور شد: از سوی دیگر باید توجه داشت که جوان امروز با نسل قبل، خیلی متفاوت است و اسلام به اقتضای زمان، شیوه های رفتاری خاصی را تعریف می کند؛ یعنی در عین حال که ما روی اصول و ارزش های خود می ایستیم اما معتقدیم که شیوه انتقال مطالب بر اساس شرایط روز جامعه باید تغییر کند.

وی بیان داشت: نکته حائز اهمیت دیگر این که ما نباید در فرهنگ گفتاری و نوشتاری، بحث حجاب اجباری را مطرح کنیم بلکه ما قانون داریم که طبعاً الزاماتی هم دارد و لذا باید سعی کنیم جوان ها را جامعه پذیر کنیم و این مساله زمانی محقق می شود که قبل از هر چیز، خود خانواده مقید و پایبند به ارزش عفاف و حجاب باشد.

وی در خاتمه گفت: در رابطه با مسئولان و مدیران جامعه نیز آن چه مشهود است این که تا زمانی که این مساله دغدغه آن ها نباشد، در تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها، شاهد تحول مطلوبی نخواهیم بود.