تشابهات بین امان الله خان و غنی غلزی؟

تشابهاتی که بین امان الله خان و غنی غلزی، رسالت دار وی، دیده می شود؟
چرا پشتون ها از امان الله خان در برابر بچه سقاو دفاع نتوانستند؟

در حالیکه مخالفت با قانون اساسی در حال اوجگیری بود، رابطه خارجی امان الله خان با بریتانیا بخاطر فعالیت های اشرار در مرز وخیم شده می رفت. در ماه اپریل ۱۹۲۳م گروهی از اشرار شینواری بعد از کشتن دو تن از افسران انگلیسی در قسمت لندی کوتل به خاک افغانستان پناه گرفتند. اشرار افریدی در قسمت کوهات خانم الیس، خانم افسر انگلیسی را کشته و دختر هفده ساله وی بنام مالی الیس را ربوده بخاک افغانستان پناهنده گشتند. بریتانیا التماتومی برای امان الله خان صادر و خواستار گرفتاری و تحویلدهی مجرمین به حکومت بریتانیا گشت. بعد از هفته ها تعلل امان الله خان شینواری ها را در ظاهر گرفتار ولی بعدا اعلام گشت که آنها از زندان فرار نموده اند.

این حرکت امان الله ولو بشکل ظاهری هم صورت گرفت خشم ملاها و ملک های قبایل را بر انگیخت زیرا امان الله خان با گرفتاری شینواری ها مخالف سنت ننوات پشتونولی عمل نموده و به تقاضای دشمن قدیمی و کافر افغان ها که انگلیس ها باشند لبیک گفت. دو تن از متنفذین منطقه بنام های حاجی صاحب از قبیله ترنگزی و ملای چکنواز، شخصا حمایت شان را از اشرار شینواری ابراز نمودند و تسلیمی امان الله خان به خواست بریتانیا را محکوم کردند. در مقابل بریتانیا شخص امان الله خان را مسوول قلمداد نموده و از وی خواست متهمین را گرفتار و تسلیم نماید. الی برآورده شدن این تقاضا، برای تحت فشار قرار دادن بیشتر، بریتانیا تحلویدهی اسلحه به حکومت امان الله خان را معطل ساخت. امان الله خان مجبور گشت عمل نموده و قوای امنیتی خویش را برای گرفتاری اشرار شینواری گسیل کرد. از اثر درگیری مسلحانه بین قوای حکومتی و اشرار قبیله شینواری یک تن از قوای امنیتی و یک تن از حامیان اشرار شینواری کشته شدند.

آدم ربایان افریدی که دختر هفده ساله انگلیسی را ربوده بودند برای اینکه از تعقیب پلیس امان الله خان نجات یافته باشند، بین کوه های تیرا فراری گشتند. یکی از زنان انگلیسی که قبلا شوهرش را افراد قبیله افریدی ترور نموده بود، متعهد گشت که شخصا برای رهایی مالی الیس، دختر هفده ساله، از چنگ آدم ربایان افریدی دست بکار گردد. مقامات انگلیسی به بهانه این دو حادثه خواستار تشکیل جرگه قبایل افریدی و اروکزی گردیده و هشدار داد اگر این فعالیت های تروریستی و آدم ربایی قطع نگردد، بریتانیا منطقه را از طریق نظامی اشغال و به خودمختاری این قبایل خاتمه می بخشد. افریدی ها و قبیله اروکزی تسلیم خواست بریتانیا گردیده و فعالیت های اشرار و آدم ربایان را خلاف پشتونولی قلمداد و شماری از این باندیست ها را تسلیم حکومت بریتانیا کرد. بریتانیا با این سیاست از یک طرف قبایل سرحدی را سرکوب کرد و از طرف دیگر به حیثیت امان الله خان بعنوان یک مبارز ضد انگلیسی و مدافع خواست های قبایل پشتون صدمه جبران ناپذیر وارد کرد.

بعد از این حادثه اعتبار و حیثیت امان الله خان نزد قبایل پشتون خدشه دار گردید. نارضایتی هایی که از اثر انفاذ نظامنامه نارامی هایی را بین قبیال پشتون باعث گشته بود با تسلیمی امان الله به خواست های انگلیس، رابطه پشتون ها با امان الله خان را شدیدا صدمه زد. از اینجاست که قبایل پشتون برای سرنگونی امان الله خان کمر می بندند.

غنی غلزی به پیروی از امان الله خان دست به ماجراجویی ها می زند. پاکستان بحیث یک کشور مستقل حق دارد طور دلخواه مرز خویش را بروی مسافرین افغان باز یا بسته نگهدارد ولی در دو روز اخیر رابطه بین افغانستان و پاکستان بخاطر آنچه در سپین بولدک و چمن می گذرد تیره گردیده است. وزارت امور خارجه افغانستان، نیز در اعلامیه‌ ای گفته که حملات روز گذشته نیروهای پاکستانی در امتداد خط فرضی دیورند بالای ولسوالی سپین بولدک را به شدیدترین الفاظ محکوم می‌کند. براساس این اعلامیه جنرال محمد یاسین ضیا، رئیس ستاد ارتش افغانستان به نیروهای نظامی این کشور دستور داده است تا برای پاسخ‌گویی به این اقدام نظامیان پاکستانی "آمادگی کامل" داشته باشند.

شماری از مسافران معترض افغان به بسته بودن دروازه مرزی چمن با مرزبانان پاکستانی درگیر شدند که دست کم سه نفر کشته شدند و درگیری‌ها تا پایان روز همچنان ادامه داشت. به گفته افراد محلی، اعتراض وقتی آغاز شد که مسافران از شهر چمن به سمت دروازه شتافتند و مرزبانان پاکستانی به سمت آنها گاز اشک آور پاشیدند. معترضان نیز برخی تجهیزات را در محل به آتش کشیده اند.

در نهایت امر، سرنوشت غنی غلزی، میراث دار امان الله خان، چیزی جز سرنوشت امان الله خان نیست. به همان شکل که امان الله خان بحیث مسوول افغانستان نمی توانست از اشرار و تروریست های شینواری و افریدی در داخل خاک افغانستان علیه حکومت انگلیس حمایت بعمل آورد، غنی غلزی نمی تواند از طریق اوباشی ها حکومت پاکستان، میراث دار انگلیس، را مجبور سازد که مرز خویش را مطابق خواست افغان ها باز و بسته نگهدارد.

بد نیست یکی از ارشادات غنی غلزی، مغز متفکر جهان، را در دانشگاه عشق آباد، پایتخت ترکمنستان، در اینجا نقل و قول بداریم:
خانمی برای شوهرش که برای تجارت رفته بود پیام داد اگر زود برنگردد وی با یک گاو ازدواج می کند!؟

عبدالحمید