کرونا ماهانه 250 میلیون دلار صادرات ایران به عراق را کاهش داد/ پیشتازی ایران در صادرات به عراق نسبت به سایر کشورها+تیزر

گروه بازرگانی بازارنیوز: سید حمید حسینی، عضو هیئت رئیسه اتاق ایران و عراق در شانزدهمین نشست اقتصادی بازارنیوز، پیرامون تاثیر کمتر کرونا بر اقتصاد ایران نسبت به کشور‌های دیگر، اظهار داشت: در سال ۲۰۰۸ که اتفاقات حمله به عراق پیش آمد و پس از آن که حادثه ۱۱ سپتامبر اتفاق افتاد و تغییراتی که در اقتصاد جهانی پیش آمد، ما کم‌ترین آسیب را دیدیم. چون اقتصاد ما با اقتصاد جهانی تنیده نشده، خیلی جا‌ها آسیب می‌بینیم، اما خیلی موارد و در مواقع بحران‌های جهانی این حسن را داریم که تحولات اقتصادی دنیا، خیلی ما را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، چون اقتصاد ما یک اقتصاد داخلی است.

وی افزود: چیزی که مشخص است این است که در دوره کرونا در سطح دنیا، ۲۰۰ میلیون نفر شغلشان را از دست داده اند و بیشترین آسیب را صنایع هواپیمایی، توریسم، نفت، هنری، ورزش، مد و لاکچری متحمل شدند.

حسینی ادامه داد: در صنعت نفت، چون تحریم بودیم، کرونا خیلی تاثیر خاصی نگذاشت، ضمن اینکه در صنعت هواپیماییمان مثل کشور‌های منطقه از جمله قطر و امارات که برایشان رکن است، میزان سرمایه گذاری ما زیاد نیست، لذا صنعت هواپیمایی خیلی فعالی نداشتیم و در حد نیاز‌های داخلی بوده است. صنعت توریسم در ایران هم خیلی صنعت روپا، پایا و زنده نیست، لذا ما کمتر آسیب دیدیم.


*ظرفیتی که کرونا برای ایران ایجاد کرد

وی درباره ظرفیتی که کرونا برای افزایش صادرتمان به کشور‌های همسایه ایجاد کرد، اظهار داشت: ضمنا ما ۱۶ کشور در همسایگیمان داریم که کرونا باعث شد دسترسی آن‌ها به سایر بازار‌ها کم بشود، یعنی حسن کرونا برای ما این بود که رقبای ما اذیت شدند. مثلا چین رقیب ما در بازار عراق است و وقتی این اتفاقات افتاد و دسترسی عراقی‌ها به چین و کالای چینی و بازار چین و سرمایه گذاران چین بشدت لطمه خورد و مجبور شدند ایران را جایگزین بسیاری از کشور‌ها که با آن‌ها تبادل داشتند، کنند؛ لذا اقتصاد ما در مجموع کمتر از کرونا لطمه خورد.


*کرونا افزایش صادرات به ترکیه را از ما گرفت

حسینی درباره تاثیر منفی کرونا بر میزان صادرات به عراق و ترکیه گفت: با این وجود، صادرات ما لطمه خورده و طبق آمارها، حدود ۳۷ درصد کاهش پیدا کرده است. پارسال در ۶ ماهه اول، ترکیه ۱۸ درصد محصولات ما را خریداری کرده بوده و بنظر می‌رسید ترکیه می‌توانست جایگزین امارات شود، چون ما با چین ۲۷ درصد تبادلات داریم، با عراق ۲۲ درصد صادرات داریم و بعد امارات با ۱۹ درصد مبادله می‌کنیم که بازار ترکیه داشت به روی ما باز می‌شد که ما به این میزان رسیدیم، اما در شش ماهه دوم این رقم به ۱۱ درصد رسید و الان بشدت کاهش پیدا کرده و ۷۰ درصد صادرات ما به ترکیه کمتر شده که بخشی می‌تواند مربوط به مسائل سیاسی هم باشد، اما بخش اعظمش قطعا کروناست.

وی افزود: ما آمار پنج ماهه پارسال را که نگاه می‌کنیم، سه میلیارد و ۹۰۷ میلیون دلار صادرات به عراق داشتیم؛ یعنی ماهانه بیش از هفتصد و پنجاه میلیون دلار در حالی که در سال جاری دو میلیارد و چهارصد و هفت میلیون دلار صادرات داشتیم، یعنی چیزی کمتر از ۵۰۰ میلیون دلار در ماه؛ یعنی ماهانه ۲۵۰ میلیون دلار صادرات کالایی ما به عراق کاهش پیدا کرده، اما صادرات برق می‌تواند بخشی از این را جبران می‌کند، چون ما برق را در آمار سالیانه لحاظ نمی‌کنیم.

حسینی ادامه داد: ضمن اینکه در سال‌های ۹۷ و ۹۸ ما خیلی توریسم نداشتیم، ولی در سال ۹۶، ۲ میلیون زائر و مسافر از عراق داشتیم، اما امسال هیچی نداشتیم و قطعا توریسم در خیلی از شهر‌های توریستی ما مثل قم، مشهد، شهر‌های شمالی، آبادان و خرمشهر بشدت در زندگی مردم از جمله شغل‌هایی مثل تاکسی، مغازه دار، هتل دارو رستوران تاثیر داشت و همه از ورود مسافران و زوار عراقی سود می‌بردند، اما امسال همچین چیزی نداشتیم.

*مراسم اربعین، خنثی کننده تبلیغات منفی علیه ایران

حسینی درباره تاثیر راهپیمایی اربعین بر عمیق‌تر شدن روابط ایران و عراق گفت: از آنطرف راهپیمایی اربعین را لحاظ کنید که یک جریان عظیم فرهنگی و ارزشی است که پیوند ما و عراق را تقویت می‌کند. ما پارسال دیدیم وقتی اربعین شروع شد همه تظاهرات را کنار گذاشتند و اتحاد و دوستی ایران و عراق اثر بر این راهپیمایی می‌گذارد، اما امسال که راهپیمایی اربعین کنسل شده، قطعا در خنثی سازی جریان نرم علیه اتحاد عراق و ایران می‌تواند به ضرر ما باشد، چون هرچه آن‌ها تبلیغ می‌کردند با یک راهپیمایی اربعین خنثی می‌شد و در روابط فرهنگی، عقیدتی، سیاسی و تجاری ما با عراق موثر بود، اما بخاطر کرونا آن را ازدست دادیم.

*مواجهه عراق با کاهش شدید فروش نفت

عضو هیئت رئیسه اتاق ایران و عراق از کاهش فروش نفت به عنوان تنها منبع درآمدی عراق سخن گفت و اظهار داشت: اگرچه سهم ۲۲ درصدی صادرات ما به عراق حفظ شده، اما ارزش صادراتی ما کم شده و کرونا اثر گذاشته، اما از طرفی عمده درآمد عراق از صادرات نفت هست و صنعت نفت دنیا با ۷۰ درصد کاهش عرضه مواجه شد و یک فاجعه اتفاق افتاد؛ حالا کمی وضعیت نفت بهتر شده، چون عراقی‌ها ماهیانه حداقل صد میلیون بشکه نفت می‌فروشند در قبل و الان بخاطر کرونا طبق توافق اوپک مجبور شدند ۲۲ درصد از صادراتشان را کم بکنند و از ۱۰۰ میلیون بشکه‌ای که صادر می‌کرد، ۲۲ میلیون کمتر عرضه شود که بعضا در این عرضه تخلفاتی هم کرده، اما عراق عضو اوپک هست و صادراتش به ۸۰ میلیون بشکه رسید و نفتی که با قیمت ۶۰ دلار بشکه‌ای می‌فروخت، الان باید ۳۰ دلار بفروشد و درآمد‌های نفتی تا حد کمتر از ۳ میلیارد دلار آمد، اما الان نزدیک ۴ میلیارد دلار درآمد دارد و عمدتا داره صرف حقوق و کار‌های جاری می‌کند و اعلام کردند کل پروژه‌ها تعطیل است.

وی ادامه داد: ما بخشی از روابطمان با عراق بخش خدمات فنی و مهندسی بود که به حجم ۳ الی ۴ میلیارد دلار می‌رسید که برای پروژه‌هایی بود که ایران در عراق انجام می‌داد و پیگیری می‌کرد مثل پروژه‌های آب، برق، فاضلاب، استادیوم ورزشی و راهسازی و انواع مختلف که توسط ۸۰ شرکت انجام می‌شد که تزریق پول به پروژه‌ها منتفی شد و فقط پروژه‌های متصل به بانک جهانی و شرکای خارجی انجام می‌شود.



*روابط تجاری ایران و عراق بر مبنای اعتماد است

حسینی با بیان این نکته که تجارت با عراقی‌ها بر مبنای اعتماد است، اظهار داشت: یا ایرانی به عراقی اعتماد بکند یا بالعکس، چون ما روابط بانکی باهم نداریم و در این سال‌ها بنا به اعتماد جلو می‌رود. یا کالا را می‌دهیم به عراقی و از او پول می‌گیریم یا عراقی پیش پرداخت می‌کند و به تولید کننده ایرانی پرداخت می‌کند و این عدم رفت و آمد‌ها خود کاهش دهنده اعتماد است و روابط مستقیم تجار دو کشورو مسئولین خیلی موثر بود؛ چون در عراق و بعد از تظاهرات، اقای کاظمی آمده و افراد جدید عراق با ظرفیت‌های ایران آشنا نیستند، اما اگر کرونا نبود و می‌آمدند بهتر بود.

وی افزود: مثلا در سفر آقای کاظمی به ایران وزیر بهداشت عراق هم آمده بود و قبلش برای کرونا ایرانی‌ها با او تماس گرفتند و گفتند آمادگی ارسال تجهیزات و مواد ضدعفونی کننده و ماسک داریم و هرچه پیشنهاد کرده بودند وزیر عراقی گفته بود علاقه‌ای نداریم از ایران خرید کنیم، اما بمحض اینکه آمد ایران وظرفیت‌ها را دید و از بیمارستان‌ها بازدید کرد، بشدت مشتاق شد با ایران همکاری کند؛ فلذا، چون رفت و آمد‌ها هم کمتر شده بین مسئولین دو طرف، خودش از عواملیست که در روابط ما تاثیر می‌گذارد و باید تلاش کنیم که اجازه بدهیم تجار عراق با کمی سختگیری و حفظ پروتکل‌ها بیایند و راه را باز گذاشتیم و باید فشار بیاوریم عراق هم راه و مرز را برای حضور تجار ما باز نگه دارد و حداقل برای برخی که در عراق دفتر و نماینده و بازار دارند، راه را باز کنیم تا بتوانیم در شش ماه دوم سال کسری را جبران کنیم.


*عراق و ظرفیت های پس از 40 سال جنگیدن

وی درباره ظرفیت‌های اقتصادی کشور عراق که پس از جنگ‌های ۴۰ سال اخیر کشور تخریب شده اند، توضیح داد: عراق از کشور‌های باصطلاح پیشرو در خاورمیانه بوده و قبل از جنگ با ایران عراق زیرساخت‌های خوبی داشته و کشور نسبتا آبادی بوده از لحاظ کشاورزی خوب است، چون خرما عراق حرف اول را در دنیا می‌زند؛ از لحاظ ذخایر هم ثروتمند است که هنوز حوزه‌های نفتی دارد که در روز ۳۰۰۰ بشکه می‌تواند برداشت کند و عمده ذخایرش در مناطق خاکی است که هزینه برداشت را بسیار پایین می‌آورد، ولی این ۴۰ سال که عراقی‌ها بنحوی درگیر جنگ بودند، مدتی با ما، مدتی با کویت، مدتی با آمریکا و در آخر با داعش درگیر شدند، زیرساخت‌های عراق نابود شده و زیرساخت مخابراتی و صنعتی و نفتی ندارد و همه از بین رفته است. حتی زیرساخت‌های حمل و نقل هم ندارند.

وی افزود: در کنار خرابی زیرساخت‌های فیزیکی، زیر ساخت‌های نیروی انسانی هم از بین رفته است. همین ترور‌های داعش، همین ناامنی‌ها که بسیاری از نیرو‌های خوب و کیفی عراق از کشورشان خارج شدند. با این وجود، عراق یکی از جوان‌ترین کشور‌های دنیاست و متوسط سن جمعیتی ایرانیان ۳۰ سال است که ۶۵ درصد جمعیت ایران در سن کار هستند، اما عراق متوسط جمعیتی ۲۰ ساله دارد که یک کشور جوان و آماده‌ی کار که دنبال مصرف و تنوع و دنبال نسل جدید رفاه و زندگی با ناز و نعمت است که این یک حسن برای ما دارد که نسبت به بقیه کشور‌های همسایه عراق مزیت داریم.

حسینی ادامه داد: تعداد گذرگاه‌های مرزی ما مزیت است. همچنین تقریبا ۷۰ درصد جمعیت عراق در دو ساعته مرزی ما زندگی می‌کنند و اگر بعنوان مثال بخواهند با عربستان مبادله کنید تا ۳۰۰ یا ۴۰۰ کیلومتری مرز آن، کسی زندگی نمی‌کند و اولین شهر‌ها به نجف و کربلا می‌رسد که از یک منطقه ناامن وارد عراق شوند. این‌ها همه زندگی، تجارت و حمل و نقل شان بستگی به ایران دارد و این ۱۴ مرز تجاری ما که چندین مرز تجاری با اقلیم کردستان است و بقیه هم با باقی بخش‌های عراق و همچنین تفاوت هزینه حمل و نقلم و سرعت تحویل کالای ما با چینی‌ها قابل قیاس نیست.

*خرید خط تولید صنعت توسط عراقی‌ها

وی درباره همکاری ایران و عراق در بخش صنعت اظهار داشت: عراقی‌ها اول مایل به خرید صنعت از ایران نبودند و سراغ هنگ کنگ می‌رفتند. عراق وقتی نیروی انسانیش به مشکل می‌خورد، باید مدت زمان زیادی صبر می‌کردند تا نیرو از کشور‌های صنعتی وارد کنند، مثلا از تایوان ۲ ماه طول می‌کشید. اما حالا در یکی دو ساله اخیر، همه خط تولید‌ها را از ایران می‌خرند که اگر مشکلی برای کارخانه شان پیش آمد و مثلا قطعه بخواهند یک ایرانی، ظرف ۲۴ ساعت یا ۴۸ ساعت خودش را به عراق می‌رساند، اما برای آمدن یک هندی یا هنگ کنگی یا چینی یا تایوانی باید دو ماه وقت بگذرد.

*روابط تنگاتنگ اقلیمی و فرهنگی ایران و عراق

حسینی پیرامون نزدیکی فرهنگی و اقلیمی ایران و عراق خاطر نشان کرد: ما و عراق از نظر مذهب، تاریخ و فرهنگ هم باهم ارتباط داریم و از زمان هخامنشیان عراق جزوی از ایران بوده و پایتخت تیسفون ساسانیان در کنار بغداد کنونی است و یک زمانی دوتایی عضوی از جهان اسلام بودیم، بعنوان عراق عرب و عراق عجم و وقتی تاریخ عراق می‌خوانید انگاردارید تاریخ ایران می‌خوانید.

وی افزود: عمر عراق جدید ۶۰ سال است و سال ۱۹۵۸ تشکیل شده و جزو کشور‌هایی هستند که خیلی سابقه ندارند و به دنبال تاریخ نیستند. بعد از جنگ جهانی دوم که عراق و اردن و لبنان جدیدالخلق بودند و آن حس ناسیونالیستی که ما در ایران داریم را شاید در عراق و این مدل کشور‌ها نداشته باشیم و حس تعلق که ما ایرانی‌ها به کشور داریم این‌ها ندارند. این سوابق فرهنگی و حضور عراقی‌ها در ایران که نزدیک دو سه میلیون نفر هستند و کنسول گری و سفارتشان مشغول این‌ها است که هر اتفاقی براشان بیافتد مثل تصادف یا ... باید پاسخگو باشند، که اکثر این نفرات تابعیت ایرانی هم دارند و ظرفیت و پتانسیل دارد.

وی ادامه داد: بسیاری از عشیره‌هایی که در خوزستان است، ریشه در عراق دارند معمولا یا برعکس. در ایلام و کردستان هم همینطور است و این دو مزیت و نزدیکی فرهنگی و حضور ما در بازار عراق باعث شده توانستیم در دوسال گذشته رتبه اول را در بازار عراق داشته باشیم.


*ایران، رتبه اول صادرات به عراق

حسینی با بیان این نکته که در سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹، ایران سهم اول در صادرات به عراق داشته، اظهار داشت: این موارد در بخش کالا یعنی چیز‌هایی است که برای گمرک قابل محاسبه است، اما در بخش خدمات ممکن است ترکیه از ما پررنگ‌تر باشد. ترکیه ممکن است کالای ویترینی از ما بیشتر داشته باشد مثلا هر کس برود در بازار عراق، فکر می‌کند بازار دست ترکیه است مثل سه چهار فروشگاه پوشاک در شهر‌های عراق، اما میلگرد و شیشه و تیرآهن برند نیست و یا مثلا کاشی کمتر به چشم مردم می‌آید و در فروشگاه‌های زنجیره‌ای کالای ترک زیاد هست یا کالای کشور‌های دیگر که ترک‌ها بسته بندی می‌کردند و برای عراق می‌فرستادند و احساس این بود حضور ترکیه و چین پررنگ‌تر است، اما آمار رسمی است از طرف دولت ایران و آمار ترکیه هم از وزارت بازرگانی ترکیه و همچنین از چین گرفتیم که درسال ۲۰۱۷ چقدر صادرات داشتند.

وی افزود: ما در سال ۲۰۱۷ حدود ۸ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار و چین حدود هشت میلیارد و هفتصد میلیون دلار صادرات به عراق داشته که این نشان می‌دهد که علیرغم حکومت عثمانی بر عراق از ۴۰۰ سال پیش، هنوز فرهنگ ترکی جا نیافتاده است. آنقدری که کلمه ایرانی در زبان عراق است، ترکی نیست؛ شاید فرهنگ ساختمانیشان ترکی باشد، اما فرهنگ غالب خیر و تا حدود ۴۰، ۵۰ سال پیش زبان دومشان ایرانی بوده و زوار انقدر رفت و آمد داشتند یا بعضا علما ساکن کربلا و نجف بودند که زبان فارسی را اهمیت می‌دهند.


*در جنگ با داعش ما بیشتر احساس مسئولیت داشتیم تا خود عراقی ها

عضو هیئت رئیسه اتاق ایران و عراق، پیرامون کمک ایران به عراق در جنگ با داعش و نابودی این گروه تروریستی اظهار داشت: نقشی که ما در کمک به عراق داشتیم هیچکس نمی‌تواند منکر شود و در قضیه داعش ما بیشتر از خودشان احساس مسئولیت می‌کردیم. آن‌ها رها می‌کردند و می‌رفتند و ما خودمان محافظت کردیم. بعضا از خودشان بپرسید بعضی هاشان می‌گویند ما کی به شما گفتیم بیایید دفاع کنید و ما احساس کردیم امنیت آن‌ها امنیت ماست. هیچکس نمی‌تواند نقش ما را در ایجاد امنیت و ثبات عراق بعد از رفتن آمریکایی‌ها از عراق نادیده بگیرد و این‌ها همه عواملی است که ما بتوانیم از این فرصت‌ها استفاده کنیم.

حسینی تاکید کرد: مجموع این عوامل باید کمک کند که برویم در بازار عراق و به تجارت سنتی لب مرزی اکتفا نکنیم و به صورت اساسی در بازار عراق باشیم. تا به حال بد کار نکردیم و در کل حاکمیت و دولت زیرساخت‌های خوبی برای مبادلات با عراق فراهم کرده و این تعداد دسترسی و گمرک مرزی و گذرگاه و هرکدامش میلیارد تومان هزینه شده که امکان تردد و مبادلات داشته باشیم و زیرساخت خوب است.

* بی ثباتی عراق و متغیر بودن نرخ ارز در ایران، عوامل کندی تجارت این دو کشور

حسینی بی ثباتی و ناامنی بازار عراق و مشکلاتی که در اقتصاد ایران از جمله متغیر بودن ارز و گرانی‌ها را باعث کندی روابط این دو کشور دانست و افزود: روند صادراتی ما به عراق از دوران تحریم صدام شروع شد که صادرات لب مرزی بود و کالا لب مرز می‌گرفتند ومی خریدند و ما نتوانستیم این روند را بهم بزنیم و حجم زیادی از کالای ما همینطور صادر می‌شود. امروزه هیچکس در دنیا دنبال صادرات لب مرزی و پایاپای نیست و گمرک محل خرید یا مبادله کالا در هیچ جای دنیا نیست، ولی این روند بین ما و عراق همچنان حفظ شده است.

وی ادامه داد: ما تلاش نکردیم این تجارت را از لحاظ سنتی دربیاوریم از ترس اینکه همین هم از دست بدهیم اقدامی نکردیم که شبکه توزیع در عراق را درست کنیم و چند فروشگاه زنجیره‌ای زدیم، ولی شرکت هایمان کمتر رفتند در عراق که شرکت ثبت کنند و دفتر و انبار داشته باشند. دقیقا فرقی که ترک‌ها با ما دارند همین است که آن‌ها در اقلیم کردستان انبار دارند و کلید داری می‌کنند و پول می‌گیرند و کالا می‌دهند، اما تاجر ما باید اعتماد کند و بعضا لطمه هم خورده یا عراقی باید اعتماد کند که بعضا لطمه خورده و به تور آدم غیرمتعهد افتاده است.

ویافزود: ما موارد زیادی داریم که عراقی‌ها شاکی هستند و کالایی که خواسته را نگرفته و یا براساس آن کیفیت نگرفته و اینکه بخواهید هنوز در قالب سنتی کار کنید و ساز و کار مدرن تجارت با عراق را راه نیندازید، بزرگ‌ترین مانع ماست و کالایی که می‌رود با بهترین کیفیت و کیفیت ثابت نمی‌رود و بعضا در بین این همه کالا با کیفیت خوب، مثلا یک رب گوجه فرنگی با کیفیت بد می‌رود و با بسته بندی روش تفاوت دارد و این کلی در فضای مجازی عراق بازخورد دارد و علیه ما تبلیغ می‌شود. حتی ممکن است این خرید با اصرار تاجر عراقی صورت گرفته باشد، چون عراقی‌ها عمدتا دنبال کالای ارزان هستند و ممکن است فشار بیاورند به تولید کننده که از کیفیت کالا بزند، طبع مردم عراق هم کالای ارزان است.

حسینی در پایان افزود: خیلی از تولیدکننده‌ها راضی نمی‌شوند جنس بی کیفیت تحویل بدهند و متاسفانه به همین دلیل شرکت‌های خوب ما وارد بازار عراق نشدند و تازه وارد‌ها ورود کرده اند و از آن طرف بازرگانان قدیمی و اصیل عراقی وارد تجارت با ما نشده اند و بطور سنتی با اردن و ترکیه کار می‌کنند و ما تلاش خاصی هم برای حل این قضیه نکردیم.