اما و اگرهای تشهیر اراذل و اوباش

به گزارش مشرق، گرداندن متهمان در انظار عمومی به عصر حاضر ختم نشده و دارای سابقه طولانی و تاریخی است. از صدر اسلام در خصوص برخی جرایم مانند شهادت دروغ، مجازات تشهیر که همان اعلام نام مجرم در جامعه و گرداندن او برای مشهور شدن، اجرا می‌شده است که البته هدف از چنین مجازاتی رسوا کردن متهم و سلب اعتماد عمومی از شخص دروغ‌گو بوده است.

بیشتر بخوانید:

واکنش پلیس به حواشی چرخاندن اراذل و اوباش

اما در عصر حاضر بیشتر مصادیق معروف ساختن متهمان به افرادی برمی‌گردد که به آنها اصطلاحاً اراذل و اوباش گفته می‌شود. در برهه کنونی نیز، نیروی انتظامی با حکم قضائی محکومین را سوار بر خودرو در شهر گردانده و مردم به نظاره می‌نشینند. با این اقدام پلیس اقتدار خود را نشان می‌دهد.

مردم چه می‌گویند؟

برخی اشخاص ابراز داشته که این حکم حق آنان است و تنها پاسخی ناچیز به گردن کشی این اوباش است، این افراد بر این باور هستند که حتی پلیس باید برخوردهای شدیدتر و بیشتر هم با این افراد داشته باشد چراکه اوباش به هیچ قانونی پایبند نیستند و باید بلایی به سر آنها بیاید که دیگر جرأت قداره کشی و خلاف را نکنند. اما برخی دیگر از مردم بر این باور هستند که متهم هرچقدر هم که جرمش سنگین باشد باید طبق قانون با او برخورد شود و حتی در موقع تشهیر کوچک‌ترین بی احترامی به آنها نشود.

رئیس پلیس پایتخت: شهر جای قداره کشی نیست

سردار حسین رحیمی رئیس پلیس پایتخت در این باره می‌گوید: ما مجرمین زیادی را بازداشت می‌کنیم اما همه این افراد را در شهر نمی‌چرخانیم. ما با افرادی که در یک محله به نوامیس مردم تعرض کرده‌اند و از افراد زیادی باج‌گیری می‌کنند مانند یک سارق رفتار نمی‌کنیم.

پلیس تمامی این افراد را در سطح شهر نمی‌چرخاند و فقط افرادی که واقعاً جنایت کرده‌اند و عمری زورگیر بوده‌اند را به منظور تادیب و در هم شکستن هیمنه پوشالی آنها در شهر می‌چرخاند.

وی افزود: بر هم زدن امنیت مردم خط قرمز پلیس است و افرادی که به حقوق مردم تعرض کنند با شدیدترین برخورد پلیس مواجه خواهند شد. بحث اراذل و اوباش با تمامی متهمین فرق دارند از نظر پلیس اراذل و اوباش افرادی هستند که به نوامیس مردم دست درازی می‌کنند، قداره بدی می‌کنند و رفتارهای وحشیانه و مستانه دارند این افراد همانطور که گفتم با سایر مجرمین فرق می‌کنند.

فرمانده انتظامی پایتخت تاکید کرد: البته ما تمامی این افراد را در سطح شهر نمی‌چرخانیم و افرادی که واقعاً جنایت کرده‌اند و عمری زورگیر بوده‌اند را به منظور تادیب و در هم شکستن هیمنه پوشالی آنها در شهر می‌چرخانیم.

سردار رحیمی در پاسخ به پرسش مبنی بر اینکه افرادی ادعا می‌کنند این شروری که چند روز پیش در محله مشیریه چرخاندند را ۹ سال پیش زمانی که جزو دسته اراذل و اوباش سطح سه بوده است پلیس در شهر چرخانده و او ادب نشده اما مجدد پلیس او را دوباره در شهر چرخانده آیا اصلاً این رفتار بازدارندگی دارد، گفت: اولاً این موضوع را تکذیب می‌کنم، به هیچ عنوان اراذل و اوباش سطح سه را در شهر نمی‌چرخانیم، همچنین پلیس تابع دستور قضائی است و اسیر جوسازی‌ها نمی‌شود و طبق قانون کارش را با جدیت دنبال می‌کند. البته که هر کسی نظری دارد ولی ما مسائل قانونی را رعایت کرده‌ایم.

‏‬ پیشنهاد احکام جایگزین به جای تشهیر

رسول کوهپایه زاده این موضوع را از بعد قانونی بررسی کرده و در پاسخ به سوال مبنی بر اینکه آیا نیروی انتظامی از لحاظ قانونی اجازه دارد که متهمین را در شهر به منظور تادیب آنها بچرخاند یا خیر اظهار کرد: قطعاً پلیس نمی‌تواند خودش چنین حرکتی انجام دهد. نیروی انتظامی ضابط قضائی است و تحت امر مرجع قضائی قرار دارد. هر اقدام پلیس باید با دستور مقام قضائی انجام شود. رفتاری که روزهای گذشته در چرخاندن یکی از اشرار در تهران رخ داد و حرکات نمایشی و ضرب و شتمی که از سوی پلیس انجام شد مغایر با قوانین و مقررات است و هیچ قانونی این رفتار را تأیید نمی‌کند.

بیشتر بخوانید:

دستور رئیس قوه قضاییه درباره اوباش‌گردانی اخیر

وی افزود: این متهم الان در مرحله تحقیقات است و به هیچ عنوان قانون به مرجع قضائی این اجازه را نمی‌دهد که با متهم چنین رفتاری انجام شود و چنین حکمی را در مرحله بازپرسی برای متهم در نظر بگیرند.

این حقوقدان گفت: این شخص فعلاً در مظان اتهام است و تا زمانی که رأی قطعی صادر نشده و جرمی برای او ثابت نشده نباید چنین حکمی برایش در نظر گرفته شود. باید پرونده او به دادگاه برود و با تشخیص قاضی چنین حکمی را برایش در نظر بگیرند و حتماً باید در رأی قطعی ذکر شود که به عنوان مثال برای تادیب این متهم او را در شهر بچرخانید.

کوهپایه زاده ادامه داد: اما اینکه در مرحله مقدماتی و تحقیقات و در مرحله‌ای که پرونده هنوز در دادسرا قرار دارد متهم را در شهر بچرخانند و مورد ضرب و شتم قرار دهند خلاف قانون است و مرتکبین وصف مجرمانه انجام داده‌اند. یعنی حتی این شرور می‌تواند علیه افرادی که او را مورد ضرب و شتم قرار داده‌اند و چنین حکمی را در این مرحله از پرونده برای او صادر کرده‌اند شکایت کند.

وی با اشاره به اینکه چه نهادی مرتکب تخلف شده است، افزود: در این ماجرا پلیس اعلام می‌کند من ضابط قضائی هستم که البته حرف درستی هم هست. پلیس می‌گوید بر اساس دستور قضائی این کار را انجام داده است. اگر واقعاً این حرف صحت داشته باشد آن مرجع قضائی که چنین دستوری داده است باید پاسخگو باشد. چرا که قضات و حقوقدانان به این موضوع واکنش نشان داده‌اند و بابت این رفتار چهره پلیس خدوم و زحمتکش ما خدشه دار شده است.

این حقوقدان تصریح کرد: مرجع قضائی باید در خصوص اشخاصی که سابقه شرارت دارند به نحوی عمل کنند که بازدارندگی داشته باشد. این افراد نباید امکان انجام مجدد جرم را داشته باشند. اینکه ناجا افراد را دستگیر می‌کند و در اختیار مرجع قضائی قرار می‌دهد و یک هفته بعد این متهم با قرار آزاد می‌شوند خلاء و ضعف‌هایی هست که در برخورد با مجرمین با آنها مواجه هستیم.

اگر مرجع قضائی دستوری صادر کرده باشد که پلیس تشخیص بدهد این دستور مغایر با قوانین و مقررات موجود است قانون، راهکارهایی را برای جلوگیری از اجرای این دستور پیش بینی کرده است، به عنوان مثال پلیس می‌تواند به مافوق خود اطلاع دهد این قاضی حکمش با قانون مغایر است وی خاطرنشان کرد: البته این را هم یادآوری کنم که اگر مرجع قضائی دستوری صادر کرده باشد که پلیس تشخیص بدهد این دستور مغایر با قوانین و مقررات موجود است قانون، راهکارهایی را برای جلوگیری از اجرای این دستور پیش بینی کرده است. به عنوان مثال پلیس می‌تواند به مافوق خود اطلاع دهد این قاضی حکمش با قانون مغایر است.

کوهپایه زاده با اشاره به اینکه این متهم به منظور تادیب توسط پلیس مورد ضرب و شتم قرار گرفته است گفت: حتی اگر نیروی انتظامی با هدف بازسازی صحنه جرم این متهم را مورد ضرب و شتم قرار داده باشد مرتکب تخلف شده است. به هیچ عنوان پلیس مجوز ندارد تا به بهانه صحنه بازسازی جرم خودش مرتکب ضرب و شتم شود.

کوهپایه زاده در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا این احکام تادیب کننده و بازدارنده هستند افزود: با صدور این احکام نه تنها شخص مجرم تادیب نمی‌شود بلکه حالت انتقام گیری در او ایجاد می‌شود و حتی امکان دارد این افراد نسبت به جامعه کینه و عقده بگیرند و برای جامعه خطرناک‌تر هم باشند.

وی با اشاره به احکام جایگزین برای اشرار و متهمان سابقه دار گفت: به عنوان مثال می‌توان این افراد را تبعید کرد و نظارت کرد که تا مجدداً به محل زندگی شأن برنگردند و مرتکب جرم نشوند. حتی می‌توان زندان‌های طویل المدت برای افرادی که سابقه شرارت دارند با مرخصی‌های محدود در نظر گرفت تا این افراد از جامعه دور باشند.

رئیس قوه قضائیه با بازپرس و مأموران متخلف در گرداندن اوباش برخورد کنید

در همین راستا رئیس قوه قضائیه با صدور دستوری به دادستان تهران خواستار برخورد با بازپرس و مأموران متخلف در گرداندن تعدادی اوباش شد؛ مرکز رسانه قوه قضائیه اعلام کرد که در ماجرای اوباش گردانی اخیر، آیت الله رئیسی از همان لحظات اولیه اطلاع، به دادستان تهران دستور داده است در خصوص مصادیق تعدی از قانون و نقض حقوق شهروندی، با متخلفین اعم از بازپرس و یا مأمورین برخورد شود.

رئیس قوه قضائیه ضمن تاکید بر برخورد قاطع و بی امان با اراذل و اوباش، حکم به تشهیر را صرفاً در صلاحیت دادگاه و آن هم در چارچوب قوانین و مقررات می‌داند که تعرض به متهم ولو اوباش قطعاً مجاز نیست.

راه حل چیست؟

به نظر می‌رسد نیاز است به نتیجه‌ای رسید که هم اراذل و اوباش تنبیه شوند و هیمنه آنها در هم بشکند و هم رفتار دستگاه قضا و مأموران پلیس خارج از چارچوب نباشد؛ راه حل هرچه باشد باید تلفیقی از دغدغه‌های مردمی و نیروی انتظامی باشد و با نظرات کارشناسان حقوقی و جامعه شناسان تلفیق شود.

این نکته را نباید فراموش کرد که گرداندن اوباش در شهر یا به اصطلاح تشهیر اراذل و اوباش از دوره‌های پیش آغاز و با استقبال خوبی از سوی عموم مردم مواجه شد چراکه پایتخت نشینان اذعان داشتند بعد از این طرح‌ها شهر امنیت بهتری به خود گرفته و دیگر اوباش به راحتی در شهر جولان نمی‌دهد.

اما آیا تشهیر اوباش در این زمان با گذشته فرق کرده است؟ آیا اوباش وقیح‌تر شده و باید رفتارهای متفاوتی با آنها داشت؟ پاسخ هرچه هست نباید فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را فراموش کرد و البته شیطنت برخی از افراد را که از کاه کوه می‌سازند و هر حرکتی که نشانه اقتدار ناجا باشد را نقد می‌کنند و پلیس را به نحوی زیر ذره بین قرار می‌دهند و با افکار عمومی بازی می‌کنند.