قله‌زو؛ مدرسه ای برای کوهنوردان مشهدی

مرتضی اخوان | شهرآرانیوز؛ غول طبیعت اگرچه گاه‌وبیگاه بیدار می‌شود و رعشه بر اندام انسان‌ها می‌‎اندازد، حقیقت آن است که کوهنوردی در دامان طبیعت بی‌انت‌ها همیشه لذت‌بخش بوده است. آن‌هایی که سر در رشته ارادت به این ورزش دارند، از روحی بلند برخوردارند و زیبایی‌هایی را در این مخلوق آفریدگار می‌بینند که تلخی بی‌مهری‌هایش را به جان می‌خرند.

جامعه کوهنوردی مشهد در سال‌های اخیر بار‌ها خواه به‌علت بی‌تدبیری مدیریت‌ها و خواه با دست سرنوشت از گزند حوادث کوه در امان نبوده است. با این همه، طبیعت بکر اطراف مشهد برای کوهنوردی همیشه سوژه دل‌خواه آن‌هایی بوده است که عاشق کوهنوردی بوده‌اند. قله‌زو یکی از خاستگاه‌های اصلی رشته کوهنوردی در مشهد است که قدمتی دیرین در عرصه کوهنوردی و کوهپیمایی این شهر دارد. ۲۹ مهرماه، روز ملی کوهنوردی، بهانه‌ای شد تا درباره قله‌زو، این طبیعت بکر کوهنوردساز، بیشتر بخوانیم و بنویسیم.

قله‌زو بلندترین قله از ارتفاعات آب‌وبرق مشهد است که همچون دژی مستحکم در جنوب مشهد واقع شده است. قله‌ای قدیمی که خاستگاه رفت‌وآمد کوهنوردان حرفه‌ای و صدالبته خانواده‌هایی است که برای کوه‌گردی و اتراق در حاشیه کوه هر هفته جمعه‌ها به آنجا می‌روند. این قله ۱۵۰۹ متر ارتفاع دارد و از ۲ مسیر صعود به آن امکان‌پذیر است. مسیر اول آن انتهای بولوار هاشمیه و پارک خورشید است که در کوتاه‌ترین و سریع‌ترین زمان ممکن رسیدن به قله را امکان‌پذیر می‌کند. صعود به قله از این مسیر چیزی حدود ۴۵ دقیقه زمان می‌برد. مسیر دوم رسیدن به قله خیابان هفتم‌تیر است. مسیری طولانی‌تر که ظرف یک‌ساعت‌ونیم می‌توان به قله رسید. حدود ۱۲۰۰متر به سمت پشت قله که بروید، چشمه و سرسبزی کوچکی وجود دارد که آن محدوده را دره‌معین و چشمه را چشمه‌معین می‌نامند.

جواد، ولی نژاد یکی از اهالی کوهنوردی مشهد است که در مقابل اصطلاح «قله مقدس» که حمید جلایر، مدیر باشگاه کوهنوردی اُحد، به کار می‌برد، قله‌زو را «مدرسه کوهنوردی» می‌خواند. این فعال کوهنوردی درباره قله‌زو گفت: قله‌زو یک محل تمرینی برای تمرینات چندساعته کوهنوردان و کوهپیمایان است که هرکسی در ابتدای دنیای حرفه‌ای کوهنوردی باشد، می‌تواند از قله‌زو برای آشنایی با این رشته ورزشی استفاده کند. وی افزود: از دیرباز تا امروز در این قله کلاس‌های مختلفی از آموزش‌های کار با قطب‌نما گرفته تا همایش‌های کوهنوردی انجام می‌شده و همچنان هم دایر است.

صحبت‌های، ولی نژاد حرف دل حمید جلایر، پیشکسوت قدیمی کوهنوردی مشهد، هم هست. او در این‌باره گفت: قله‌زو به‌دلیل موقعیت مکانی و نزدیکی به شهر مشهد برای تمرینات کوهنوردان حرفه‌ای و کسانی که می‌خواهند توان جسمانی‌شان را در شروع مسیر کوهنوردی بیازمایند، بسیار مناسب است. جلایر افزود: در فصول مختلف قله‌زو می‌تواند برای آموزش‌های متفاوت به کار کوهنوردی بیاید. مربیان شاگردانشان را به قله می‌برند و آموزش‌های مقدماتی را به آن‌ها یاد می‌دهند. این فعال کوهنوردی یادآور شد: این قله برای کوهنوردان از منظر آموزشی مقدس است.

ساخت‌وساز‌های سال‌های گذشته در ارتفاعات جنوبی که چندی پیش نزدیک بود به بلای جان طبیعت قله‌زو منجر شود، حالا با تغییر رویکردی در نگاه مدیران به فرصتی برای طبیعت‌گردی مردم تبدیل شده است. با این همه، هنوز هم اهالی کوهنوردی به آن خوش‌بین نیستند. جواد، ولی نژاد در این‌باره اظهار کرد: این قانون کوهستان است که بشر اجازه هیچ تغییری در کاربری طبیعت را ندارد. حالا اگر یک‌روز تخلفی شده و این طبیعت به‌هم ریخته، اصلا درست نبوده است. وی افزود: زمان به ما نشان می‌دهد که واقعا کوه‌پارک پایان تصرف ساخت‌وساز‌ها در طبیعت است یا قرار است همچنان به طبیعت دست برده شود. در مقابل، حمید جلایر اظهار کرد: اهالی کوهنوردی اساسا اعتقادی به ساخت‌وساز در طبیعت ندارند.

امروز به طبیعت قله‌زو خیلی دست برده شده و حتی عبورومرور خودرو‌ها آن منطقه را ناامن کرده است. این‌ها همه در حالی است که رئیس هیئت کوهنوردی خراسان‌رضوی دیدگاه جالبی در این زمینه دارد. احمد زحمتکش در این باره گفت: قله‌زو و ارتفاعات جنوبی محل اتصال شهر به طبیعت است که چندسال پیش ساخت‌وساز‌هایی در آن انجام شد که جامعه کوهنوردی را ناراحت کرده بود. با این همه با تصمیم خوب شهرداری و تغییر رویکرد بموقعی که صورت گرفت، ساخت جاده در این منطقه متوقف شد و حالا تهدید ارتفاعات جنوبی به یک فرصت تبدیل شده است. فرصتی برای آشنایی بیشتر مردم با کوهنوردی و کوهپیمایی. زحمتکش تصریح کرد: از قدیم گفته‌اند هرکجا جلو ضرر را بگیریم، منفعت است.

قله‌زوی مشهد همچنان کانون توجه کوهنوردان حرفه‌ای و آماتور است و انتظار می‌رود حالا که کوه‌پارک برای آشنایی عمومی مردم با کوهنوردی و بهره‌مندی‌شان از طبیعت ساخته شده است، مسئولان کوهنوردی استان برای ترویج هرچه بیشتر ورزش حرفه‌ای در این منطقه تدابیری داشته باشند.