در دور دوم مذاکرات درباره هواپیمای اوکراینی چه گذشت؟

به گزارش مشرق، دور دوم مذاکرات ایران و اوکراین درباره سقوط هواپیمای اوکراینی از صبح دوشنبه ۲۸ مهر ماه به مدت دو روز به ریاست محسن بهاروند معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه و «یوگنی ینین» همتای اوکراینی در تهران برگزار شد.

در این مذاکرات که منوچهر مرادی سفیر جمهوری اسلامی ایران در کی‌یف آن را سازنده خواند، طرفین توافق کردند که دور سوم مذاکرات را اواخر نوامبر یا اوایل دسامبر در ⁧‫کی‌یف برگزار کنند.

*بهاروند: ایران به زودی گزارش سانحه را می‌دهد

محسن بهاروند نیز روز سه‌شنبه و در حاشیه دومین روز این مذاکرات در جمع خبرنگاران این مذاکرات را خوب و سازنده برشمرد و افزود: در مورد جبران خسارت به خانواده‌های قربانیان هم باید صحبت کنیم. ایران به زودی گزارش سانحه را می‌دهد و طرف‌های خارجی گزارش را می‌بینند و اگر نظری دارند بیان می‌کنند.

معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در خصوص پرداخت غرامت به خانواده‌های قربانیان این سانحه و اینکه‌ آیا قرار نیست با بازماندگان قربانیان صحبت شود، ‌گفت: دولت‌ها ممکن است با در نظر گرفتن کنوانسیون‌های بین‌المللی درباره اصول پرداخت غرامت به توافقات برسند. در این دوره از مذاکرات مقداری درباره هواپیما صحبت شد و کمی هم درباره پرداخت غرامت به قربانیان صحبت کردیم. این امر یک مقدمات حقوقی دارد که باید انجام شود.

* معاون وزیر خارجه اوکراین:‌ از اراده طرف ایرانی برای رسیدن به واقعیت و روشن شدن موضوع بسیار خوشحالیم

یوگنی ینین معاون وزیر امور خارجه اوکراین هم این دور از مذاکرات را بسیار دشوار و برنامه را فشرده خواند و گفت: مذاکرات بسیار سازنده بود و پاسخ یکسری سوالات‌مان در دور اول مذاکرات را از جانب ایران دریافت کردیم.

وی با بیان اینکه مذاکرات جریان دشواری و پیچیده‌ای است و همزمان تحقیقات کیفری هم در حال جریان است و تحقیقات نظامی هم انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: نتایج این دو تحقیقات به روشن شدن دلیل وقوع حادثه هواپیما کمک می‌کند.

ینین همچنین از آمادگی طرف ایرانی برای تمام کردن تحقیقات فنی استقبال و از تلاش‌های ایران در این مسیر قدردانی و ابراز امیدواری کرد این تحقیقات فنی از سوی طرف ایرانی بر اساس تجربیات و قوانین بین‌المللی شناخته شده انجام و همچنین تحقیقات کیفری به طور بیطرفانه تمام و با همه مقصران در سقوط این حادثه با عدالت برخورد شود.

معاون وزیر خارجه اوکراین تصریح کرد: از اراده طرف ایرانی برای رسیدن به واقعیت و روشن شدن موضوع بسیار خوشحالیم و در حال حاضر احساس می‌کنم در مسیر درست حرکت می‌کنیم.

ینین با بیان اینکه امروز بحث چگونگی پرداخت غرامت به خانواده‌های قربانیان بررسی نشد، گفت: حل و فصل همه موارد مربوط به هواپیمای اوکراینی زمینه مناسبی برای حل و فصل پرداخت غرامت به خانواده‌های قربانیان هواپیما است. اگر چه امروز موضوع پرداخت غرامت بررسی نشد اما به این موضوع نزدیک‌تر می‌شویم.

*رویکرد جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر شفافیت است/چیزی برای پنهان کردن نداریم

در نخستین روز این مذاکرات نیز محسن بهاروند رئیس هیأت ایرانی طی سخنانی با ابراز تاسف و همدردی با خانواده‌های جانباختگان سانحه هواپیمای اوکراینی اظهار داشت: هواپیمای اوکراینی در اثر خطای انسانی مورد اصابت قرار گرفت و جمهوری اسلامی ایران تلاش خواهد کرد تا طرف اوکراینی نیز از این موضوع اطمینان یابد.

بهاروند افزود: رویکرد جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر شفافیت است و در خصوص این سانحه چیزی برای پنهان کردن ندارد و آماده است تا صادقانه مردم و هیات اوکراینی را از جزئیات سانحه مطلع سازد.

رئیس هیأت ایرانی، مصمم بودن جمهوری اسلامی ایران برای رسیدگی کیفری و مجازات خاطیان، برقراری عدالت و پرداخت غرامت به بازماندگان را مورد تاکید قرار داد.

*قدردانی از همکاری و تلاش ایران برای اجرای عدالت

یوگنی ینین معاون وزیر خارجه و رئیس هیأت اوکراینی نیز ضمن تشکر از استقبال گرم جمهوری اسلامی ایران علیرغم شیوع ویروس کرونا و مثبت ارزیابی کردن دور اول مذاکرات در کی یف، از همکاری و تلاش جمهوری اسلامی ایران جهت اجرای عدالت قدردانی کرد.

در ابتدای این نشست دو طرف به احترام جانباختگان سانحه هواپیمای اوکراینی، مذاکرات خود را با یک دقیقه سکوت و قرائت فاتحه آغاز کردند.

در این دور از مذاکرات سه جلسه فنی برگزار شد، بحث‌های فنی که سازمان هواپیمایی انجام داد. یک جلسه در مورد مسائل قضایی که از سوی قوه قضاییه برگزار و یک جلسه هم در مورد مسائل حقوقی درباره میزان غرامت افراد و هواپیما برگزار شد.

*تاکنون ۱۰۰ نفر از اولیای دم شکایت خود را در دادسرای نظامی مطرح و درخواست رسیدگی کرده‌اند

دومین دور مذاکرات هیأت‌های قضایی ایران و اوکراین نیز روز سه‌شنبه در تهران برگزار و غلامعباس ترکی دادستان نظامی تهران در این نشست طی اظهاراتی عنوان کرد: به لحاظ صلاحیت سرزمینی، محل وقوع سانحه و همچنین تابعیت ایرانی ۱۵۵ نفر از جانباختگان، دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران و سازمان قضایی نیروهای مسلح دارای صلاحیت انحصاری حقوقی و قانونی رسیدگی به پرونده این سانحه است.

رئیس هیأت قضایی کشورمان در این نشست با اشاره به تحقیقات مبسوط و دقیق دادسرای نظامی تهران در همه سطوح لشکری و کشوری، گفت: این روند دلالت بر عزم ایران برای رسیدگی عادلانه و منصفانه به این پرونده و پیشگیری از حوادث مشابه دارد.

وی با بیان اینکه طبق قانون همه شکات اعم از اتباع ایرانی و غیرایرانی می‌توانند شکایت خود را مطرح کنند، گفت: تاکنون ۱۰۰ نفر از اولیای دم شکایت خود را در دادسرای نظامی مطرح و درخواست رسیدگی کرده‌اند.

این مقام قضایی گفت: اعتقاد داریم برابر کنوانسیون‌های بین‌المللی که ایران به عضویت آنها در آمده، خسارات جانباختگان به صورت یکسان پرداخت شود و از مطالبات دادسرای نظامی است.

همچنین، در این جلسه، فیلمی تهیه شده از عملیات شبیه‌سازی سانحه به نمایش درآمد و سرپرست هیأت ایرانی توضیحاتی ارائه کرد و کارشناسان اوکراینی نیز سؤالات خود را مطرح کردند.

اعضای هیأت اوکراینی همچنین سه‌شنبه از محل وقوع سانحه بازدید و به جانباختگان این حادثه ادای احترام کردند.

* ایران هیچگاه به دنبال تضییع حقوق خانواده‌های جانباختگان نیست

گفتنی است، محسن بهاروند معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین روز سه‌شنبه در حاشیه دور دوم مذاکرات با حضور در جمع خانواده‌های جانباختگان پرواز PS752 هواپیمایی اوکراین اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران هیچگاه به دنبال پنهان کردن جزئیات سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی و تضییع حقوق خانواده‌های جانباختگان نیست.

وی به خانواده‌های قربانیان این سانحه اطمینان داد دستگاه دیپلماسی کشور با هماهنگی و همکاری با کلیه نهادهای ذیربط تمام ظرفیت‌ها و تلاش خود را جهت پیگیری حقوق قربانیان به کار خواهد بست.

بهاروند، ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های بازماندگان و دلجویی از آنان وعده داد برگزاری نشست بین خانواده‌های جانباختگان و مسئولان قضایی کشور را جهت اطلاع خانواده‌های جانباختگان از روند قضایی حادثه و پاسخ به سوالات و ابهامات احتمالی پیرامون سانحه پیگیری خواهد کرد.

«یوگنی ینین» معاون وزیر خارجه اوکراین قبل از این مذاکرات در یک پیام ویدئویی با اشاره به حضور هیأت اوکراینی در تهران در خصوص جزئیات این سفر گفت که سه تیم مذاکره‌کننده، برای شفاف‌سازی درباره شرایطی که به سقوط این هواپیمای اوکراینی منجر شده، گفت‌وگوهایی را انجام خواهند داد و توضیح داد: «مسئله خطای انسانی بوده یا نتیجه محاسبات اشتباه سیستم سازماندهی پروازها بر فراز ایران، سه گروه برای مشخص شدن این مسئله کار خواهند کرد که شامل کارشناسان هواپیمایی، بازرسان و دادستان‌ها و همچنین ارتش می‌شوند».

*ابراز امیدواری ظریف نسبت به حصول هر چه سریع‌تر به نتایج مطلوب و مورد نظر

معاون وزیر خارجه اوکراین همچنین در نخستین روز حضورش در تهران با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه دیدار و گفت‌وگو کرد. ظریف در این دیدار با ابراز تاسف مجدد از وقوع این حادثه دردناک، با مثبت و سازنده ارزیابی کردن دور اول مذاکرات دو کشور در مورد این سانحه هوایی ابراز امیدواری کرد که با همکاری و تعامل دو طرف این مذاکرات هر چه سریعتر به نتایج مطلوب و مورد نظر برسد.‎

سرویس مطبوعاتی وزارت خارجه اوکراین هم در بیانیه‌ای با اشاره به دیدار ینین با ظریف از مسئولیت‌پذیری ایران در قبال این سانحه استقبال و اعلام کرد: «معاون وزیر خارجه اوکراین از تصمیم ایران برای پذیرش مسئولیت کامل این سانحه و بخصوص آمادگی این کشور برای پرداخت غرامت مساوی به اقوام قربانیان بدون در نظر گرفتن تابعیت آن‌ها استقبال کرد.»

در ادامه به نقل از ینین آمده است: پیشرفت در مذاکرات در ارتباط با این سانحه، عادی‌سازی روند همکاری با ایران را تسهیل می‌کند.

معاون وزیر خارجه اوکراین همچنین در دومین نشست گفت‌وگوهای سیاسی ایران و اوکراین با حضور سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران شرکت کرد.

*برگزاری دومین نشست گفت‌وگوهای سیاسی ایران و اوکراین

در این دور از گفت‌وگوهای سیاسی، دو طرف ضمن مرور آخرین تحولات روابط دوجانبه در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و امور کنسولی، راه‌های توسعه و گسترش روابط را مورد بررسی قرار دادند. در این نشست سیاسی همچنین دیدگاه‌های دو طرف در خصوص برخی موضوعات مهم منطقه‌ای و بین‌المللی نظیر تحولات مربوط به برجام، تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی آمریکا علیه کشورمان، تحولات جاری در منطقه، آثار و پیامدهای کشوری و بین المللی ناشی از شیوع ویروس کووید- ۱۹ و راه‌های مقابله و مبارزه با آن مطرح و مورد گفت‌وگو قرار گرفت.

در همین خصوص نیز سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه روز (دوشنبه) در نشست هفتگی با خبرنگاران با اشاره به این دور از مذاکرات گفت: هیأت اوکراینی از امروز مذاکرات خود را با طرف ایرانی شروع کرده است. اتفاق بسیار ناگواری رخ داد و احقاق حقوق جانباختگان و ترمیم این موضوع وظیفه ایران است. وظیفه‌ ماست که در این زمینه به تعهدات خود عمل کنیم و ما از همان روزهای اول همکاری فوق‌ العاده‌ای را با دولت اوکراین در این زمینه داشتیم و همچنان این همکاری‌ها ادامه دارد.

۱۸ دی ماه سال گذشته (۱۳۹۸) بود که یک فروند هواپیمای متعلق به خطوط هوایی اوکراین بر اثر خطای انسانی و شلیک موشک بعد از برخاستن از فرودگاه امام خمینی (ره) سقوط کرد و ۱۷۶ سرنشین آن شامل اتباع ایرانی، کانادایی، افغانستانی، سوئدی، انگلیسی و کادر پرواز اوکراینی جان باختند. بنا بر اعلام دولت کانادا، ۶۳ نفر از مسافران این هواپیما تابعیت کانادایی داشته‌اند. در این هواپیما ۱۱ اوکراینی، ۱۷ سوئدی، چهار افغان و چهار انگلیسی نیز حضور داشته‌اند.جمهوری اسلامی ایران پس از وقوع این حادثه آمادگی خود را برای پرداخت غرامت اعلام کرد. صبح ۲۱ دی ماه، ستادکل نیروهای مسلح اعلام کرد که بلافاصله مقصر این حادثه را به سازمان قضایی نیروهای مسلح معرفی می‌کند تا با خطای صورت گرفته برخورد قانونی صورت گیرد.

در همین خصوص براساس اعلام مقامات ایرانی در پی وقوع این حادثه ۶ نفر دستگیر شدند، سه نفر همچنان از روز اول حادثه در بازداشت هستند و سه نفر به قید وثیقه آزاد شده‌اند، تمام رده‌های نظامی از اپراتور به بالا مورد بازجویی قرار گرفته‌اند و ده‌ها نفر برای بازجویی و پرسش و پاسخ فراخوانده شده‌اند.

جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا با تیم‌های فنی و سیاسی اوکراین و همچنین کانادا نهایت همکاری را در زمینه صدور روادید، فراهم کردن بازدید از محل حادثه و حتی پزشکی قانونی صورت داد. علاوه بر آن، رایزنی‌های متعددی با کشورهای درگیر در این پرونده داشت؛ از رایزنی‌ها در سطح وزرای خارجه و معاونان، سفرا و حتی در سطح روسای جمهور تا گفت‌وگوهای قضایی. البته شیوع ویروس کرونا قدری این روند از جمله خوانش جعبه‌های سیاه را با کندی روبرو کرد. در ابتدا کی‌یف اعلام کرد که قادر به خوانش جعبه‌های سیاه هواپیماست، ولی بعد از آنکه برای ایران محرز شد که دولت اوکراین تجهیزات خوانش جعبه‌های سیاه را ندارد، در نهایت این جعبه‌ها اواسط تیر ماه به فرانسه ارسال و با حضور کشورهای مرتبط با این موضوع بازخوانی شد.

پس از بازخوانی جعبه‌های سیاه این هواپیما در پاریس، ایران و اوکراین همچنین یک نشست در اوایل مرداد ماه به سرپرستی محسن بهاروند معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در شهر کی‌یف برگزار و دو طرف توافق کردند که دور بعدی این مذاکرات که در آن به موضوع غرامت‌ها نیز پرداخته خواهد شد، اواخر مهر ماه ۱۹ تا ۲۱ اکتبر (۲۸ تا ۳۰ مهر) در تهران برگزار شود که این مذاکرات روزهای دوشنبه و سه‌شنبه ۲۸ و ۲۹ مهر ماه در تهران برگزار و اواخر نوامبر یا اوایل دسامبر کی‌یف میزبان دور بعدی مذاکرات خواهد بود.