چرا در دوره دوم ترامپ، آمریکا دیگر ابرقدرت نخواهد بود؟

طی سالهای اخیر زمزمه‌های فرارسیدن عصر پایان دوران ابرقدرتی آمریکا با صدای رساتری به گوش می‌رسد و با ورود ترامپ به کاخ سفید حتی پیشبینی‌ها در مورد فروپاشی نظم تک قطبی حاکم بر جهان بعد از پایان جنگ سرد، زمان نزدیکتری را نشان می‌دهد. در واقع پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق و بلوک شرق و به دنبال پایان جنگ سرد، این امریکا بود که بر گلوگاه های...

طی سالهای اخیر زمزمه‌های فرارسیدن عصر پایان دوران ابرقدرتی آمریکا با صدای رساتری به گوش می‌رسد و با ورود ترامپ به کاخ سفید حتی پیشبینی‌ها در مورد فروپاشی نظم تک قطبی حاکم بر جهان بعد از پایان جنگ سرد، زمان نزدیکتری را نشان می‌دهد. در واقع پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سابق و بلوک شرق و به دنبال پایان جنگ سرد، این امریکا بود که بر گلوگاه های راهبردی و استراتژیک جهان به صورت بلامنازع مسلط شد و آن را به تمامی در انحصار و اختیار خود قرار داد. در این میان یکی از مهمترین ستون‌های تبدیل شدن آمریکا به قدرتی جهانی و سپس ابرقدرت، قدرت نرم و اتحادهایی بود که آمریکا پس از جنگ جهانی دوم در شکلگیری و بقای آنها نقش اساسی را ایفا کرده بود. اما امروزه در نتیجه سیاست‌های یکجانبه گرایانه آمریکا در دوران ترامپ این مولفه اساسی در ابرقدرتی آمریکا رو به پایان است. در ادامه این مطلب می‌خوانیم: آمریکا اول هزینه های هنگفت و سنگینی برای آمریکا داشته است. آمریکا به طور فزاینده توانایی اعتماد متحدان قدیمی به تداوم همکاری با واشنگتن را سلب کرده است و کارایی قدرت نرم ایالات متحده در سطح جهانی تقریباً از بین رفته است. این بدان معنی است که آمریکا اول هزینه های هنگفت و سنگینی برای آمریکا داشته است. آمریکا به طور فزاینده توانایی اعتماد متحدان قدیمی به تداوم همکاری با واشنگتن را سلب کرده است و کارایی قدرت نرم ایالات متحده در سطح جهانی تقریباً از بین رفته است. تنها دریک مورد براساس نتایج تحقیق اتحادیه غیرانتفاعی دموکراسی ها از میان 53 کشوری که در ماه جون صورت گرفت، تنها آمریکایی ها و پاسخ دهندگان از یک کشور دیگر(جاپان) گفتند که فکر می کنند ایالات متحده ویروس کرونا را بهتر از چین اداره کرده است. در نظرسنجی اخیر موسسه پیو از 13 کشور دموکراتیک ، اعتماد به رهبری ترامپ در امور جهانی از 9 درصد در بلژیک تا بالاترین میزان 25 درصد در ژاپن بود. بر اساس این نظرسنجی ترامپ از کمترین اعتماد در میان همه رهبران بزرگ جهان برخوردار است. حتی در میان طرفداران احزاب راست افراطی اروپا نیز موافقان وی هرگز به بالای 45 درصد نمی رسد. ایالات متحده به یک متحد غیر قابل اعتماد (بویژه در میان متحدان) تبدیل شده است. بسیاری معتقد هستند که در چهار سال ریاست جمهوری ترامپ مشاجرات وی با متحدان بیش از رویارویی با دشمنان بوده است. این موضوع به چالشی بزرگ برای ناتو به عنوان یک اهرم مهم هژمونی آمریکا بر جهان پسا جنگ سرد تبدیل شده است. بسیاری از مقامات دیپلماتیک و نظامی غربی می ترسند که در صورت انتخاب مجدد وی در ماه نوامبر، ناتو کلا از هم فروبپاشد؛ چنان‌که پیشتر امانوئل مکرون از مرگ مغزی ناتو سخن گفته بود. سناریو بسیار محتمل تر این است که ترامپ به اقدامات هرج و مرج‌وار خود در ناتو ادامه دهد. در ماه سپتامبر ، تنها چند ساعت پس از اینکه، ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو اعلام کرد که همه متحدان به این نتیجه رسیده اند که الکسی ناوالنی، شخصیت مخالف روسی با سلاح شیمیایی مسموم شده است، ترامپ گفت هیچ مدرکی وجود ندارد. در این رابطه جنرال بازنشسته داگلاس لوت، که از 2013 تا 2017 سفیر ایالات متحده در ناتو بود و اکنون مدیر اجرایی موسسه تحقیقات استراتژیک کمبریج گلوبال می باشد، معتقد است: به احتمال زیاد او به اختلال‌افکنی(در ناتو) از نظر سیاسی و نظامی ادامه خواهد داد. اصرار بر افزایش هزینه های نظامی متحدان اروپایی آمریکا در ناتو، همچنان از موضوعات مورد علاقه ترامپ است، به صورتی که حتی با وجود برخورداری ناتو از پشتیبانی گسترده از سوی دو حزب جمهور یخواه و دموکرات در کنگره، اما همچنان ترامپ در دوره دوم می تواند وضعیت امنیتی ناتو را تضعیف کرده و اعتبار استراتژیک و سیاسی این اتحاد پرسابقه غربی را از راه های بی شماری خدشه دار کند. ترامپ حتی اختلافات سیاسی با رهبران اروپایی را به درون ناتو می‌کشاند، چنان که خروج بخش بزرگی از نیروهای آمریکایی در آلمان به عقیده بسیاری از مقامات نظامی بیشتر تلاشی برای مجازات آنگلا مرکل بوده تا یک ابتکار استراتژیکی مفید. داگلاس لوت در این مورد معتقد است: عقب نشینی نیروهای آمریکایی از اروپا کاهش تعهدات آمریکا و در واقع کاهش بازدارندگی ناتو را نشان می دهد . رادوسلاو سیکورسکی ، وزیر دفاع پیشین لهستان و وزیر امور خارجه سابق این کشور نیز گفته بود: برای کار با ناتو، ما به عنوان متحدان باید اطمینان داشته باشیم که او (ترامپ) در شرایط اضطراری در مقابل دشمن بالقوه ایستادگی خواهد کرد. و از این نظر، او می تواند ناتو را با یک توییت نابود کند. از طرف دیگر یکی از ابزارهای قدرت نرم آمریکا رهبری جهان لیبرالی با تأکید بر پایبندی به ترویج دموکراسی بوده است. در واقع واشنگتن علاوه بر قدرت سخت‌افزاری خود در طول سالهای پس از جنگ جهانی دوم توانسته بود تحت لوای ادعای «هژمون خیراندیش»‌، شبکه‌هایی از متحدین و نهادهای بین المللی مشارکتی و قانون‌محور را ایجاد کند. با این حال در دوران ترامپ حتی نگرانیها از وضعیت دموکراسی در خود آمریکا رو به فزونی است. ماریته شاکه، عضو سابق لیبرال پارلمان اروپا که اکنون مدیر سیاست بین الملل در مرکز سیاست های سایبری موسسه استنفورد است، گفت: وضعیت دموکراسی در ایالات متحده می تواند بسیار بیشتر از اکنون سقوط کند بیاید ، حتی اگر مردم فکر کنند وضعیت کنونی نگران کننده است. این موضوع طبیعتاً به بستگی دارد که چهار سال آینده چگونه باشد؛ ترامپ یا بایدن؟ درک این خطر برای نخبگان سیاسی آمریکا به گونه ای بوده است که بایدن در مقاله خود در «فارین افرز» می‌نویسد: اولویت اول «بازسازی دموکراسی در خانه» و پایان دادن به حملات علیه مهاجران، اقلیت‌ها، کارمندان دولت و دیگر کسانی است که مورد آزار و اذیت‌های ملی‌گرایانه دونالد ترامپ رییس‌جمهور کنونی امریکا قرار گرفته‌اند. اما امریکا چگونه بدون یک جنگ سرد جدید و بدون اینکه ثابت کند رهبر بلامنازع جهان است، می‌تواند شبکه اتحادهای گذشته را علیه مهمترین تهدید پیش رو برای هژمونی رو به افول خود یعنی «ظهور چین» حفظ کند. به طور حتم آمریکا نخواهد توانست مانع از صعود چین شود. چین بزرگترین شریک تجاری تعداد فزاینده ای از کشورها است که منجر به تداوم نفوذ بیجینگ خواهد شد، هرچند قدرت نرم آن همچنان ضعیف است. رهبران چین با سرمایه گذاری در فناوری های جدید مانند هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی، صراحتاً در مورد آینده شرط می‌بندند. چین دارای جمعیت عظیم، جاه طلب و دارای تحصیلات فزاینده ای است که اعتقاد دارند آینده بهتر از گذشته خواهد بود. آنها در حال تاسیس شرکت های چند میلیارد دالری و اختراع فناوری های جدید مصرفی هستند که آمریکایی ها تنها وقتی که شرکت‌های آمریکایی تصمیم به کپی برداری از آن را می گیرند، یا دولت تصمیم به ممنوعیت استفاده از آنها را اعلان می‌کند، از آن باخبر خواهند شد. تولید ناخالص داخلی کل چین 14 تریلیون دالر نسبت به 21 تریلیون دالر آمریکا است، اما در معیار برابری قدرت خرید - یعنی کالاها و خدمات واقعی که برای شهروندان خود تولید می کند - در سال 2014 از ایالات متحده پیشی گرفت. پس از شرایط بحرانی حاصل از شیوع ویروس کرونا و رکود گسترده در اوایل سال ، اقتصاد چین در سال 2020 رشد خواهد کرد و کوچک‌تر نخواهد شد، در حالی که به نظر می رسد آمریکا حدود 4 درصد سقوط را تجربه کند که بزرگترین کاهش رشد اقتصادی از سال 1946 است. داده های نظرسنجی اخیر نشان می دهد مردم در آلمان ، بریتانیا و کانادا با قاطعیت معتقدند چین در حال حاضر قدرت اقتصادی پیشرو در جهان است. هنگامی که دونالد ترامپ در تابستان اعلام کرد که ایالات متحده قصد دارد در جولای 2021 از سازمان بهداشت جهانی (WHO) خارج شود ، قدرت های دیگر - از قضا چین - برای پر کردن این خلا حاضر شدند. بیجینگ سهم خود از بودجه WHO خود را در پاسخ به قطع بودجه ایالات متحده افزایش داد و از کمک 2 میلیارد دالری برای کمک به کشورهای در حال توسعه درگیر کرونا خبر داد. کمک هایی که منبع اصلی قدرت آمریکا در کشورهای در حال توسعه طی دهه‌های گذشته بوده است و چین آماده است تا به عنوان نیروی خیرخواه جدید وارد عمل شود.