پیامد درگذشت «صائب عریقات» بر مذاکرات خاورمیانه چندوجهی است/ او مورد احترام غربی‌ها بود/ عریقات مذاکره با اسرائیل را بی‌فایده می‌دانست

کارشناس مسائل فلسطین گفت: اشخاص زیادی در ساف وجود دارند که با درگذشتِ دبیرکل پیشین کمیته اجرایی آن می‌توانند جای او را بگیرند اما مساله اینجاست که این افراد به دلیل اختلاف با رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین از عرصه دور هستند.

«سید محمدجعفر رضوی» کارشناس مسائل فلسطین در تشریح پیامدهای درگذشت دبیرکل کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین بر روی مذاکرات تشکیل کشور مستقل فلسطین در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: چند روز پیش خبر درگذشت «صائب عریقات» از سوی رسانه‌های عربی و سپس مطبوعات غیرعربی منتشر شد که گفته می‌شود وی پس تحمل دوره بیماری، از دنیا رفت. او دبیرکمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین و مذاکره کننده ارشد فلسطین در مذاکرات صلح خاورمیانه به حساب می‌آمد و سال‌های زیادی را در این مذاکرات حضور داشت. عریقات را باید از نسل دوم فلسطینی‌‌هایی دانست که در سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) جایگاه مهمی به خود اختصاص داده‌اند؛ به گونه‌ای که نسل اول این تشکیلات فلسطینی را کسانی مانند یاسر عرفات و محمود عباس تشکیل دادند و نسل دوم آن را، افرادی امثال عریقات به وجود آوردند. به همین دلیل او را باید یکی از مقام‌های کهنه‌کارِ ساف به حساب آورد.

وی ادامه داد: عریقات در زمان عضویت در هیئت مذاکره‌کننده فلسطین در کنفرانس صلح مادرید در سال ۱۹۹۱در دنیای سیاست شهرت پیدا کرد و در گفت‌وگوها با واشنگتن طی سال‌های ۱۹۹۲ و ۱۹۹۳ حضور داشت و در سال ۱۹۹۴ به عنوان رئیس هیئت مذاکره کننده فلسطین منصوب شد. او در سال ۱۹۹۵ عنوان «مذاکره کننده ارشد فلسطین» را به خود اختصاص داد و در انتخابات ۱۹۹۶ و ۲۰۰۶ به عنوان عضو شورای قانون‌گذاری فلسطین انتخاب شد. این رهبر فلسطینی در سال ۲۰۰۳ نیز ریاست بخش امور مذاکرات سازمان آزادی‌بخش فلسطین را بر عهده داشت و در سال ۲۰۰۹، به عنوان عضو کمیته مرکزی جنبش آزادیبخش فلسطین انتخاب شد. سپس در پایان سال ۲۰۰۹ با اجماعِ اکثریت، به عنوان عضو کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین انتخاب شد. این کارنامه او به خوبی نشان می‌دهد که عمده فعالیت او در حوزه مذاکرات با رژیم صهیونیستی بوده و به نوعی باید عریقات را نوکِ پیکان رو در رویی با اسرائیل بدانیم.

این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: عریقات تحصیلات خود (از لیسانس تا دکتری) را در آمریکا و بریتانیا گذراند و همین موضوع باعث شد تا او بتواند گفتمان غربی‌ها را به خوبی درک کند و در مذاکرات مختلف هم توانست از این تجربه‌ها به نفع خود استفاده کند. اینکه می‌بینیم اتحادیه اروپا، سازمان ملل متحد و بسیاری از موسسات و نهادهای حامی صلح و امنیت بین‌الملل، درگذشت او را تسلیت گفتند، به این دلیل است که غربی‌ها او را یک مذاکره کننده حرفه‌ای می‌دانستند. عریقات در نظر سیاستمداران دنیا، مذاکره کننده کهنه‌کار به حساب می‌آمد و به همین جهت اروپایی‌ها هم او را قبول داشتند. او با شش نخست‌وزیرِ اسرائیل، طی ادوار مختلف گفت‌وگو کرده است و بارها خواهان تاسیس کشور فلسطین شد اما مساله مهمتر این بود که عریقات یک مهره فلسطینی بود که هنر دیپلماسی و مذاکره را به خوبی فرا گرفته بود و در حال پیاده‌سازی آن بود.

رضوی افزود: عریقات طی چهار ُ پنج سال اخیر طرح‌های زیادی برای حفاظت از فلسطین و ماهیت آن داد؛ به گونه‌ای که در اکتبر سال جاری میلادی چشم‌انداز جامعی را برای به شکست کشاندن «معامله قرن» و مقابله با طرح الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری به اراضی اشغالی ارائه کرد و به همین دلیل فقدان او را باید ضربه سنگینی به فلسطین دانست. عریقات در سال ۲۰۱۲ میلادی به دلیل انتشار اسنادی از سوی شبکه الجزیره مجبور به کناره‌گیری شد و در سال ۲۰۱۳ به عنوان دبیر کل کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) منصوب شد و توانست ساختار این کمیته را احیاء کند. درست است که کسانی مانند محمود عباس و محمد اشتیه، مذاکرات با اسرائیل را به هر نحوی پیش خواهند برد، اما مساله اینجاست که عدم وجود عریقات بدون تردید ساختار اجرایی ساف را تضعیف خواهد کرد؛ چراکه او یک ساختار به گل نشسته را احیاء کرد و عملکردش به حدی مثبت بود که محمود عباس او را به نوعی جانشین خود می‌دانست. به همین دلیل فقدان او ضربه بزرگی به مذاکرات خواهد بود و پیامدهای چند وجهی دارد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اشخاص زیادی در ساف وجود دارند که با درگذشتِ عریقات می‌توانند جای او را بگیرند اما مسأله اینجاست که این افراد به دلیل اختلاف با محمود عباس از عرصه دور هستند. این اختلاف‌ها به سازمان آزادی‌بخش فلسطین ضربه خواهد زد و از سوی دیگر سنگ‌های زیادی را پیش پای مذاکرات خواهد انداخت. نکته بسیار مهم در مورد عریقات و دستاورد او باید گفته شود این است که این رهبر فلسطینی حدود ۱۵ سال با اسرائیلی‌ها مذاکره کرد ولی در نهایت حاضر نشد که در سال ۲۰۱۳ مجدداً با تل‌آویو مذاکره کند؛ چراکه او به خوبی فهمیده بود طرف مقابل هیچ امتیازی خواهد داد. او در نهایت، سال ۲۰۱۵ میلادی تاکید کرد که ادامه مذاکرات هیچ عایده‌ای برای فلسطین و فلسطینی‌ها نخواهد داشت. او طی این سال‌ها نه تنها مذاکرات زیادی با اسرائیلی‌ها داشت، بلکه توافق‌های متعددی با آنها به امضاء رساند ولی باز هم خروجی مثبتی را شاهد نبود و مذاکره را بی‌اثر دانست.