پدیده کرونا و روایات امنیت شهر قم از دیدگاه معصومین(ع)

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام سیدمحمد حسن موسوی‌مهر، مدرس حوزه علمیه خراسان، امروز 19 آذرماه در چهلمین نشست پژوهشی با موضوع «پدیده کرونا و روایات امنیت- نمونه موردی روایات امنیت قم» که به همت گروه رجال و حدیث معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان، به صورت وبینار برگزار شد، اظهار کرد: روایات زیادی در خصوص تاریخ قم داریم که حتی مرحوم علامه مجلسی نیز کتابی را در این خصوص آورده است، اما در این میان باید به این نکته توجه کرد که اگر ما هر بار دچار شبهه‌ای شدیم و آسان‌ترین راه را برای پاسخ دادن انتخاب کنیم، چه بسا ممکن است با مشکلات دیگری مانند سست‌باوری بسیاری از جوانان، عوام و آن دسته از افرادی که نمی‌دانند ما دو دسته روایاتی داریم که برخی از آن‌ها به لحاظ سندی قوی و برخی نیز ضعیف هستند، مواجه می‌شویم.

وی ادامه داد: اما نباید این موضوع را منحصر به یک روایت دانست و تنها یک روایت را دلیل بر ضعف سندی آن قرار داد، زیرا نسبت به شهر قم و اهل قم روایات زیادی داریم و این در حالی است که شیخ مفید و دیگران روایاتی در این خصوص نقل کرده‌اند، اما با توجه به برخی از شواهد می‌توانیم به این اطمینان برسیم که اصل این مسئله از اهل‌بیت(ع) صادر شده و اهل‌بیت(ع) نسبت به شهر قم توجه خاصی داشته‌اند.

این مدرس حوزه علمیه خراسان عنوان کرد: من نسبت به امنیت شهر قم و مسائلی که نسبت به شهر قم وجود دارد، دو موضوع را در خصوص اینکه اصل قضیه از اهل‌بیت(ع) صادر شده است، بیان می‌کنم، اول اینکه این مطلب در چند کتاب و منبع آمده، دوما، زمانیکه این مجموع روایات صادر و وارد شده، شهر قم نسبت به دستگاه خلافت، یک رویکرد تعبیر ستیزه‌جویانه داشته که به هر حال حاکم دستگاه بنی‌عباس را از شهر بیرون راندند و حکومت را با مشکلاتی مواجه کرده است.

موسوی‌مهر با بیان اینکه از این رو ما نمی‌توانیم بگوییم عده‌ای برای خود ستایی و برای اینکه خودشان را به دستگاه حکومت نزدیک کنند، آمده‌اند از یک شهری تعریف و تمجید کنند، به ویژه که این شهر به نام شهر شیعی معروف شده بود، اضافه کرد: اگر این موضوع ‌را به رویکردی که بزرگان شهر قم هم داشته‌اند، مانند قضیه معروفی که احمد بن محمد بن خالد بن عبد الرحمن بن محمد بن على برقى، اتفاق افتاد که توسط احمد بن محمد بن عیسى اشعرى، رئیس شهر قم و از راویان بزرگ شیعه اخراج شد، ضمیمه کنیم، به سه نکته‌ای که در ادامه اشاره می‌کنم، می‌رسیم.

وی ادامه داد: اول اینکه تکرار این قضیه در مضمون مدح‌ها و ستایش از شهر قم، در روایات مختلف و به‌ویژه برخی از کتب آمده است، دوم اینکه تقابلی که شهر قم و اهل این شهر با دستگاه حکومت داشت، این انگیزه‌ را برای جعل حدیث تقلیل می‌داد و نکته سوم نیز بحث رویکردی است که اهالی شهر قم و سختگیری‌ که بزرگان شهر قم در برابر جعل حدیث داشتند، با این وجود نمی‌توان به صورت قطعی گفت که این روایات جعلی هستند.

این مدرس حوزه علمیه خراسان ادامه داد: البته نکته ما در این بحث این است که ما با جوانانی مواجه هستیم که اگر بخواهیم از راه دیگری وارد شویم، چه بسا تزلزلی در اعتقادات آن‌ها بیشتر شود و هم چنین با افراد دیگری مواجه هستیم که یک رویکرد اخباری‌گری دارند و روایات را از بعد سندی توجه نمی‌کنند که این موضوع در شهر مشهد ملموس است، از این رو اگر مجموع این مسائل را در کنار یکدیگر قرار دهیم، به این ضرورت خواهیم رسید که بحث تحلیل محتوایی یکی از راه‌هایی است که می‌تواند پاسخ مناسبی به این شبهه ارائه دهد.

موسوی‎مهر عنوان کرد: روایاتی که در ارتباط با امنیت شهر قم آمده است از یک نظر دو دسته است، روایاتی تاریخ‌مند هستند، به یک زمان خاصی اشاره می‌کنند و ناظر به یک قضیه خارجیه هستند نه یک قضیه حقیقیه، در حقیقت در این نوع روایات به دنبال این مطلب هستند که شهر قم را به عنوان یک شهر امن معرفی کنند.

وی تصریح کرد: علاوه بر این نیز روایاتی هم وجود دارد که نشان می‌دهند، اگر امنیت در شهر قم وجود نداشته باشد، در حقیقت یک قضیه کلی نیست که در همه زمان‌ها این امر وجود داشته باشد، بلکه تنها مختص به یک برهه خاصی است. روایت دیگری نیز مرحوم علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار، جلد 57 در صفحه 217 مطرح کرده که ابوموسی عشری از امام علی(ع) روایت می‌کند که ایشان فرموده‌اند که سالم ترین و بهترین شهرها به هنگام نازل شدن فتنه‌ها و ظاهر شدن شمشیرها، سرزمین جبل است.

این مدرس حوزه علمیه خراسان ادامه داد: همچنین امام فرمودند، زمانیکه در خراسان اغتشاش روی دهد میان مردم گرگان و طبرستان جنگ و درگیری ایجاد شود، سیستان خراب می‌شود که در این هنگام سالم‌ترین شهر، شهر قم است و شهری که در آن بهترین مردم برمی‌خیزند و شهری که زهرا(س) نامیده می‌شود.

وی اضافه کرد: از این روایت بر می‌آید که منظور امام علی(ع) از شمشیرها، فتنه‌هایی که است که در زمان ظهور امام عصر(عج) ممکن است رخ دهد، در این خصوص باید گفت که شاید ایشان پیشگویی می‌کنند که شهر قم در نزدیکی دوره ظهور امام زمان(عج) نام دیگری به اسم زهرا پیدا کند و یا شاید هم منظور دیگری از این بیان خود داشته‌اند که هیچ یک از ما اطلاعی از منظور ایشان نداریم، البته گفتنی است که ظهور این روایت هم مربوط به مسائلی که است در آخرالزمان اتفاق خواهد افتاد.

موسوی‌مهر با اشاره به اینکه برخی دیگر از روایات زمانبند هستند، اما زمان مشخصی ندارند، گفت: در اینجا می‌توان به این روایت اشاره کرد که محمدبدن جعفر یکی از فرزندان امام صادق(ع) از پدر خود نقل می‌کند و حضرت فرمودند «چون بلا و رنجی به شما رسید، بر شما باد که به قم روید که آنجا جایگاه فاطمین و آسایشگاه مومنین است و کسی در آنجا به مردمش سوء قصد نمی‌کند، به جز اینکه خداوند او را خوار و از رحمت خود دور کند»، در این روایت تعبیری که حضرت دارند این است که هیچ ستمگر و ظالمی که بخواهد به مردم قم، سوء قصد کند وجود ندارد مگر اینکه خدا او را خوار کند.

این مدرس حوزه علمیه خراسان افزود: روایت دیگری از امام صادق(ع) که مرحوم مجلسی در جلد 57 بحارالانوار، صفحه 214 مطرح می‎کند این است که امام صادق(ع) می‌گویند که وقتی امنیت از بندگان گرفته شد و مردم بر اسبان سوار شدند، از زن‌ها و بوی خوش آن‌ها کناره‌گیری کردند، از جوار آن‌ها فرار کنید و به کوفه و یا اطراف آن و یا به شهر قم و اطراف آن فرار کنید، زیرا بلا از این دو منطقه دفع شده است.

وی گفت: یکی از روایاتی که به روشنی به این موضوع اشاره می‌کند، این بلاها بلاهای خاصی هستند و منظور سیل، زلزله، ویروس و... نیست، روایتی است که مرحوم مجلسی در جلد 57 بحارالانوار و در صفحه 217 مطرح می‌کند که احمدبن فضیل از تعدادی از اصحاب اینگونه نقل می‌کند که امام صادق(ع) فرمودند که بر فراز قم فرشته‌ای است که بال‌های خود را بر این شهر گسترانیده و حفاظت می‌کند و هیچ ستمگر و زورگویی قصد سویی نسبت به قم نمی‌کند، جز اینکه خدا او را از بین می‌برد، حضرت به عیسی بن عبدالله می‌فرماید که درود خدا بر مردم قم و برکات خواند بر این شهر باد، چون آن‌ها اهل سجود، قیام و اهل درک حقایق هستند.

این مدرس حوزه علمیه خراسان بیان کرد: روایت دیگری از امام موسی کاظم(ع) آمده است که مرحوم مجلسی در جلد 57 بحارالانوار و در صفحه 214 مطرح می‌کند که حضرت فرموند قم، آشیانه آل محمد(ص) و پناهگاه شیعیان است اما به زودی گروهی از جوانان این شهر به دلیل نا فرمانی از پدرانشان، سبک شمردن و مسخره کردن بزرگانسالانشان نابود می‌شوند، اما با این وجود خدا شر دشمنان و هرگونه بدی‌ را از آن‌ها دفع می‌کند.

موسوی‌مهر عنوان کرد: در حقیقت این نسبی بودن نشان می‌دهد که اینگونه نیست که مردم قم در زندگی خود هیچ بلایی را شاهد نباشند، بلکه در عین حالی که به صورت کلی بلاها از آن‌ها دفع شده، دچار برخی مشکلات هم می‌شوند. بنابراین اینگونه می‌توان گفت که اینکه در روایت وجود دارد که قم از بلاها به دور است این امر تا زمانی است که اهل قم، اهل پارسایی و نیکی باشند و انسان‌های پرهیزگار در این شهر وجود داشته باشد.

انتهای پیام