روایتی از حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی آن در مستند «نامکان»

تهیه‌کننده مستند «نامکان» عنوان کرد که در این مجموعه، حاشیه‌نشینی را به عنوان بستری اجتماعی و جغرافیایی که زاینده آسیب است مورد بررسی قرار داده است.

به گزارش ایلنا، از این هفته مجموعه جدیدی در شبکه مستند روی آنتن می‌رود؛ مجموعه مستند «نامکان» روایتی صریح از حاشیه‌نشینی و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آن است که به تهیه‌کنندگی احمدرضا بلیغ ساخته شده است.

احمدرضا بلیغ تهیه‌کننده «نامکان» با اشاره به موضوع این مجموعه مستند گفت: موضوع کلی که در این مجموعه مستند مورد بررسی قرار گرفته است، آسیب‌های اجتماعی در بستر حاشیه‌نشینی است. برای پژوهش میدانی و پیدا کردن مصادیق حاشیه نشینی بیش از ۲۰ منطقه حاشیه‌نشین را بررسی کردیم و نهایتاً تعدادی از آنان را در ۲ کلانشهر تهران و مشهد انتخاب کردیم که در این میان ۷ قسمت در تهران و ۲ قسمت نیز در شهر مشهد به تولید رسید.

حاشیه نشینی از منظر کودکان کار و زنان سرپرست خانوار

وی اضافه کرد: آسیب‌های اجتماعی موضوعی کلی است که از طلاق و بزهکاری گرفته تا خشونت اجتماعی را شامل می‌شود اما در این مجموعه سعی کردیم حاشیه‌نشینی را به عنوان بستری اجتماعی و جغرافیایی که زاینده آسیب است مورد بررسی قرار دهیم. به عبارت دیگر، در بستر موضوع حاشیه‌نشینی، مقولات انسانی مهمی نظیر کودکان کار، زنان سرپرست خانوار، اتباع خارجی و… وجود دارد که تنها مسأله جغرافیایی در آن اهمیت ندارد و باید از ابعاد مختلفی آن را بررسی کرد.

بلیغ گفت: در واقع در این مجموعه با در نظر گرفتن اهمیت موضوعات سوژه‌هایمان را به ۲ دسته جغرافیا محور و انسان محور تقسیم کردیم که در قسمت‌های جغرافیا محور به محلات بافت فرسوده، سیاست‌گذاری زمین، ساخت شهرک‌های اقماری و معضلاتش و نیز مسأله شهرهای جدید پرداختیم. همچنین در قسمت‌هایی به موضوعات انسانی نظیر کودکان کار و خیابان، اعتیاد و ترک اعتیاد، زنان سرپرست خانوار و اتباع افغانستانی و پاکستانی پرداختیم.

این تهیه کننده ضمن بازگویی برخی از موانع و مشکلات تولید این مجموعه گفت: تولید فیلم مستند به خودی خود دشواری‌های پیش‌بینی نشده‌ای دارد که کار را برای همه اعضای گروه سخت می‌کند، این مسأله با در نظر گرفتن کار در محلات حاشیه‌نشین و با سوژه‌های طبقه‌ای خاص از جامعه که همیشه نادیده گرفته شده است و تحت شدیدترین فشارهای اجتماعی هستند دوچندان می‌شود.

بلیغ همچنین با اشاره به هدف‌گذاری مخاطبان این مجموعه افزود: ما این مجموعه را به دور از نگاه‌های جشنواره‌ای و داستان محور ساختیم و سعی کردیم علی رغم داشتن این موقعیت برای نزدیک شدن به سوژه‌ها و پرداخت شخصی‌تر به آن‌ها همیشه مسأله را مد نظر داشته باشیم و به دنبال بررسی و پرداخت بیشتر از منظر جامعه‌شناسی شهری باشیم تا در مجموع این مستند‌ها برای مردم و نیز مسئولین امر دارای ارزش باشد.

نگاه غلط فیلم و سریال‌ها به حاشیه‌نشین‌ها

تهیه کننده مجموعه «نامکان» با بیان اینکه در این مجموعه سعی شده عزت نفس، شأن اجتماعی و دوری از هرگونه پیش قضاوت در مورد اقشار فرودست و در حاشیه جامعه حفظ شود، گفت: یکی از معضلاتی که در جامعه بزرگ رسانه وجود دارد بعضاً نگاه غلط و آسیب‌زا به این اقشار است که چه در فیلم و سریال‌ها و چه در مستندها به چشم می‌خورد. در حالی که اگر بخواهیم نگاهی تاریخی و جامعه شناختی به موضوع داشته باشیم این روند شهری شدن جامعه و اختلاف طبقاتی در شهر است که به این اقشار آسیب وارد کرده و آن‌ها را از تعاملات سازنده شهری کنار گذاشته که همین امر سبب شده این قشر از جامعه بستر مناسبی برای رشد بزه و آسیب‌های اجتماعی باشد.

بلیغ با اشاره به اینکه مسائل اجتماعی مملو از سوژه‌های خاص و قابل پرداخت است، بیان کرد: در این مقطع و با وجود محدودیت‌های بی‌شمار ما توانستیم تعداد انگشت شماری از خیریه‌ها و سمن‌ها را در دل پرداختن به سوژه‌های اجتماعی معرفی کنیم که به نوعی ادای دین به این موسسات مردمی است که می‌توانند الگوساز جامعه و حرکت‌های سازنده و امید بخش باشند و امیدوارم صدا و سیما و دیگر نهادهای متولی دولتی در ادامه به این گروه‌های مردمی بیش از پیش توجه کنند و برای رفع هرچه بیشتر معضلات و آسیب‌های اجتماعی آن‌ها را در جامعه معرفی و تشویق کنند.

این مستند در شبکه سه و با مشارکت بسیج صدا و سیما تولید شده است و از عوامل ساخت آن می‌توان به صابر الله‌دادیان جانشین تهیه و کارگردان قسمت‌های تهران، حسن آخوندپور کارگردان قسمت‌های شهر مشهد، مهدی آزادی تصویربردار و حسن مهدوی صداگذار اشاره کرد.

«نامکان» از این هفته چهارشنبه‌ها ساعت ۲۱ از شبکه مستند پخش می‌شود تکرار آن روز بعد ساعت ۲ بامداد و ۱۵ خواهد بود.