فرآورده های لبنی علاوه بر این که منبع غنی پروتئین منشاء حیوانی محسوب می شوند، از نظر انرژی زایی نیز بسیار با ارزش بوده و ارزش غذایی زیستی بسیار بالایی را برای انسان داراست. این فرآورده ها سرشار از ویتامین های محلول در آب هستند که اغلب این دسته از ویتامین های موردنیاز بدن را تأمین می کنند.

شیر حاوی تمامی ویتامین های محلول در چربی و مواد معدنی(به ویژه کلسیم) در حد مناسب نیز بوده، به عنوان بهترین منبع کلسیم در میان مواد غذایی محسوب می شود، به نحوی که در کشورهای توسعه یافته تا ۸۵ درصد از کلسیم موردنیاز بدن افراد به کمک شیر و غذاهای لبنی تامین می شود.

شیر و فراورده های آن یکی از مهم ترین بخش های رژیم غذایی انسان در نقاط مختلف جهان است، شیر از دیرباز به عنوان غذایی کامل شناخته می شود و آن را غذای سلامتی می نامند.

شیر و لبنیات، منبع بسیار خوبی برای تأمین پروتئین موردنیاز بدن است. کلسیم موجود در شیر و لبنیات از نرمی استخوان، کندی رشد، خرابی دندان ها در کودکان و پوکی استخوان در بزرگسالان پیشگیری می کند. مصرف دو تا سه لیوان شیر در روز می تواند نیاز بدن به کلسیم را در افراد بالغ تامین کند. فسفر به همراه کلسیم در تشکیل استخوان و استحکام آن موثر بوده و در ساخت بافت های عضلانی، مغز و اعصاب دخالت می کند.

عوارض کمبود ویتامین های ضروری بدن

شیر حاوی بعضی از ویتامین ها مانند A،B۱۲ ،B۲ و B۱ است و همانطور که می دانیم، کمبود ویتامین A باعث شب کوری، ناراحتی های چشمی و کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری های عفونی می شود.

کمبود ویتامین B۱ نیز موجب بی اشتهایی، بی حوصلگی، خستگی جسمی و روحی می شود.

همچنین کمبود ویتامین B۲در بدن، پوسته پوسته و خشک شدن پوست اطراف دهان، گوش و بینی را به همراه داشته و در موارد شدید، در بینایی اختلال به وجود می آید.

اهمیت افزایش مصرف لبنیات در مادران باردار و شیرده

با مصرف روزانه دو لیوان شیر حدود ۵۰ درصد نیاز بدن افراد بالغ به این ویتامین تامین می شود. برای افراد بزرگسال سالم روزانه دو واحد یا بیشتر از گروه شیر و لبنیات توصیه می شود. مادران باردار و شیرده می بایست دست کم روزانه سه واحد از این گروه مصرف کنند.

۲۰ توصیه برای مصرف لبنیات:

۱. از خرید شیر خام (غیر پاستوریزه) تا حد امکان خودداری کرده و اگر به دلایلی مجبور به استفاده از شیر خام غیر پاستوریزه هستید، آن را جوشانده و ۱۰ دقیقه در حال جوش به هم بزنید.

۲. شیر خام (غیر پاستوریزه) را به هیچ وجه قبل از جوشاندن در یخچال نگذارید.

۳. ظروف مورد استفاده برای شیر غیر پاستوریزه پس از مصرف، باید با آب و مایع ظرفشویی شسته شوند.

۴. گاهی به شیر فاسد جوش شیرین می زنند تا دلمه نبندد، بنابراین از خرید شیر غیر بسته بندی بپرهیزید.

۵. شیر پاستوریزه بعد از خرید، باید در یخچال و در دمای صفر تا چهار درجه سانتیگراد، برای مدت ۴۸ ساعت نگهداری شود.

۶. از نگهداری شیر پاستوریزه در خارج از یخچال خودداری کنید.

۷. اگر شیر پاستوریزه بیشتر از ۴۸ ساعت در یخچال باقی بماند، اگرچه علایم فساد و بریدگی در آن مشاهده نشود، قبل از مصرف آن را دست کم به مدت یک دقیقه بجوشانید.

۸. از خرید پنیر تازه بپرهیزید و پنیرهای تهیه شده از شیر پاستوریزه استفاده کنید، پنیر تازه در صورتی قابل مصرف است که به مدت دو ماه در آب نمک داخل یخچال باقی بماند تا از آلودگی های میکروبی عاری شود.

۹. از خرید خامه و کره غیر پاستوریزه به هر شکلی خودداری کنید.

۱۰. باید بدانیم کره بسته بندی شده پاستوریزه تنها به مدت یک هفته در یخچال قابل نگهداری است، اگر می خواهید مدت بیشتری آن را نگهداری کنید، باید در فریزر گذاشته شود.

۱۱. هنگام خرید کشک مایع دقت کنید تا علایم کپک زدگی و بوی نامطبوع نداشته باشد و قبل از مصرف آن را به مدت ۱۰ تا ۲۰دقیقه بجوشانید.

۱۲. قبل از مصرف هر نوع کشک مقداری آب به آن اضافه کنید و دست کم پنج تا۱۰ دقیقه در حال به هم زدن بجوشانید.

۱۳. به دلیل بالا بودن میزان نمک استفاده شده در تهیه کشک توصیه می شود از انواع کم نمک استفاده کنیم.

۱۴. بهتر است از شیر و لبنیاتی که با ویتامین D غنی شده اند، استفاده کنید، زیرا این ویتامین برای جذب بهتر کلسیم بسیار مفید است.

۱۵. از شیر پاستوریزه شده کم چربی( ۲ درصد یا کمتر) استفاده کنید.

۱۶. بستنی هایی بخورید که از شیر پاستوریزه تهیه شده باشد و به یاد داشته باشیم مقدار قند بستنی بالاست؛ بنابراین توصیه می شود در مصرف آن زیاده روی نکنیم.

۱۷. اگر دچار مشکل عدم تحمل لاکتوز هستیم، شیر بدون لاکتوز و یا پنیرهای سفت و ماست مصرف کنیم.

۱۸. هنگام خرید شیر به تاریخ انقضای آن توجه کنید.

۱۹. ظرف شیر را تا هنگام مصرف بسته و به دور از مواد بودار نگهداری کنید.

۲۰. استفاده از شیر استریل شده برای حمل در مسافرت های خارج از شهر مناسب تر است. این نوع شیرها را در صورت باز نشدن، می توان تا چهار ماه در دمای محیط نگهداری کرد.