تفاوت گلیم و گبه و راههای تشخیص آنها

زمانی که برای خرید گلیم و گبه یا فرشهای سنتی می روید اگر تفاوت بین گلیم و گبه را تشخیص نمی دهید پیشنهاد می کنیم این مطلب را بخوانید تا به راحتی تفاوت گلیم و گبه و راههای تشخیص آنها از هم را بدانید و هوشمندانه خرید کنید .جالب است بدانید گلیم یک کلمه ترکی به معنای منسوجات بدون شمع است. گلیم معمولاً در کشورهایی چون ایران، ترکیه، پاکستان، افغانستان، قفقاز، آفریقای شمالی و آسیای میانه بافته می‌شود. با این حال گلیم را فرشی شرقی می‌دانند. در راهنمای تشخیص گلیم و گبه به تفاوت‌های ظریفی اشاره شده است. تفاوت‌هایی از تکنیک‌های مختلف بافندگی گرفته، تا طرح و رنگ آن‌ها. گلیم از جمله فرش‌های سنتی است که بسیار سبک است. در بافت آن از طرح‌ها و رنگ‌های مختلف و متنوعی استفاده می‌شود. از گلیم به عنوان تزیین کف، دیوار آویز و حتی رو میزی استفاده می‌شود.

تفاوت انواع فرش سنتی گبه و گلیم چیزی بیشتر از ظاهرا آن‌ها است. شاید با نگاه اول نتوان فرق میان این دو را به خوبی تشخیص داد. گلیم معمولاً در اندازه‌ها و سایز های بزرگتری از گبه بافته می‌شود. با این حال باید گفت که اندازه هر دوی آن‌ها معمولاً کمتر از شش متر است. گلیم تنوع رنگی بیشتری نسبت به گبه دارد. با پیشرفت فناوری معمولاً گلیم و گبه‌های ماشینی از تنوع رنگی نسبتاً زیاد و متفاوتی برخوردار شده‌اند. اما گلیم و گبه دست بافت همچنان رنگ‌های محدودی دارند. در بافت گلیم از نقش و نگارهای طراحی شده استفاده می‌شود. اما طرح‌های گبه معمولا به صورت کاملاً ذهنی هستند.

اگر بخواهیم از نظر دیگری گلیم و گبه را بررسی کنیم، باید به نوع بافت آن‌ها بپردازیم. تشخیص تفاوت بافت در گلیم و گبه بسیار ساده است. نوع بافت گلیم به صورتی است که روی آن هیچ پرزی وجود ندارد. اما در گبه پرزها کاملا قابل تشخیص هستند. در کل تشخیص این دو چندان دشوار نیست. در راهنمای خرید فرش‌های سنتی گبه در دسته فرش‌ها قرار نمی‌گیرد. اما گلیم در دسته فرش قرار گرفته و معمولاً از جنس نخ و یا پشم مرغوب و لطیف تهیه می‌شود.

برای خرید گلیم و یا گبه پیش از هر چیز اول باید مشخص کنید که می‌خواهید فرش دست‌بافت بخرید یا برایتان مهم نیست فرش شما دستبافت باشد یا ماشینی. فرش‌های ماشینی از مواد مصنوعی و پلی‌استر تهیه شده‌اند و دوام زیادی نمی‌آورند. نحوه تشخیص فرش ماشینی از موادی است که در آن به کار رفته است. مواد آلی فرش‌های ماشینی برای کودکان و زنان باردار بسیار مضر هستند. این مواد برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند نیز بسیار خطرناک هستند. معمولا در راهنمای خرید فروش‌های سنتی، فرش ماشینی برای خرید توصیه نمی‌شود. اگر می‌خواهید گبه و یا گلیم بخرید و مدت طولانی از آن استفاده کنید، سلامت اعضای خانواده را لحاظ کنید و با پرداخت هزینه بیشتر از جنس دست‌بافت استفاده کنید.

قبل از هر چیز تنها کاری که باید انجام دهید، اندازه‌گیری فضای اتاق است. تعیین کنید در کجا می‌خواهید از گلیم و گبه استفاده کنید. اگر می‌خواهید از گلیم برای زیر مبلمان، میز ناهارخوری و میز آشپزخانه استفاده کنید، بهتر است شکل مستطیلی را اولویت قرار دهید. معمولا از فرش گرد برای زیر میز گرد و صندلی راحتی استفاده می‌شود. پیش از خرید بهتر است تا از راهنمای اندازه‌ها برای دکوراسیون داخلی خانه استفاده کنید تا کمی دید پیدا کنید.

یکی از نکات مهمی که در راهنمای خرید گلیم و گبه به آن اشاره شده، عدم تنوع رنگی بسیار زیاد است. رنگ‌های کمی وجود دارند که از مواد طبیعی تهیه می‌شوند. سعی کنید فرش پشمی با رنگ‌های طبیعی خریداری کنید. رنگ‌های قرمز، آبی و قهوه‌ای معمولاً در گلیم و گبه طبیعی هستند.

بدون داشتن تخصص هم می‌توانید در زمان خرید کیفیت فرش گلیم و گبه را تشخیص دهید. یک راهنمای ساده وجود دارد. پشت فرش را نگاه کنید. تراکم گره‌ها در تشخیص کیفیت، حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. اگر گره‌ها ناهموار هستند، مطمئن باشید که فرش دستبافت است. همچنین فاصله نامنظم بین گره‌ها نیز همین موضوع را نشان می‌دهند. گره‌های فرش گلیم و گبه ماشینی تقریباً یکنواخت هستند. هرچه گره‌ها بیشتر به هم نزدیک باشند، بهتر است. این به این معناست که فرش دستبافت شما دارای بهترین کیفیت است.

گلیم دستباف چیست؟

به زبان ساده گلیم نوعی بافت از جنس پشم می باشد و بیشتر در مناطقی که دامپروری پر رونقی دارند، بافت آن رواج دارد. تفاوت گلیم با قالی این است که گلیم از تار و پود تشکیل شده و مثل قالی گره و پرز بلند ندارد. هر چقدر جنس نخ لطیف تر باشد، مرغوبیت این محصول نیز بیشتر خواهد بود و به همین دلیل گفته می شود که یکی از بهترین گزینه ها برای بافتن گلیم، پشم مرینوس می باشد. نقش های استفاده شده روی گلیم ها معمولا به صورت نقشه های ساده و ثابت است و گاهی هم طرح هایی به صورت ذهنی به این محصولات زیبا داده می شود؛ اما به طور کلی می توان گفت نقش و نگار گلیم های سنتی بسته به این که در کدام منطقه ساخته شده اند با هم فرق دارند و هر طرحی نشان دهنده بخشی از فرهنگ منطقه ای است که گلیم در آن بافته شده. این محصول در کشورهای ترکیه و ایران بافته میشود.

مدل گلیم

نقش و نگار گلیم های سنتی در هر منطقه متفاوت از دیگری است و با توجه به عوامل جغرافیایی و فرهنگ آن منطقه شکل می‌گیرد، به عنوان مثال نقوشی مشابه خورشید که آن را گل خورشید می نامند، نماد برکت خورشید و باروری خاک هستند. حاشیه های لوزی، حرکت سیال آب را نشان می دهند. بته جقه ها هم در گلیم ها زبان خاصی برای خود دارند! اگر دو بته جقه پشت به هم قرار گرفته باشند، نماد قهر و اگر روبه‌روی هم بافته شوند، نماد صلح و دوستی هستند.

انواع گلیم

گلیم قشقایی

این گلیم از نقوش هندسی مختلف و رنگ های شاد و تند تشکیل شده، بنابراین اگر رنگ های خنثی در دکوراسیون منزل شما حاکم هستند، با یک گلیم قشقایی خوش آب و رنگ می توانید حس و حال سرزندگی را به خانه بیاورید!

گلیم ترکمن

گلیم های ترکمن، سبک اما در عین حال محکم هستند. این گلیم ها عرصه ی بازی رنگ های متضاد قرمز، نارنجی، آبی، سبز و زرد هستند.

گلیم هرسین

اگر فکر می‌کنید در دکوراسیون ساده ی شما، جای یک فرش پر نقش و نگار با نقوش ریز و زمینه شلوغ خالیست، پیشنهاد می کنم از طرح های گلیم هرسین دیدن کنید احتمالاً یکی از آن ها را می‌پسندید!

گلیم شاهسون

این گلیم ها معمولا رنگ های ملایمی دارند و طرح های هندسی شکسته زمینه ی آن ها را تشکیل می دهد.

گلیم دستباف سوزنی (گلیم سوماک)

از آنجا که گلیم ها سبک تر از فرش هستند، روی سطوح صاف و لیز نظیر سنگ و سرامیک احتمال سر خوردن و جمع شدن آن ها زیاد است. اگر می‌خواهید با این مشکل روبرو نشوید، پیشنهاد می‌کنم یک گلیم سوماک بخرید. این گلیم ها به صورت سنتی توسط عشایر بافته می‌شوند.

گبه دستباف چیست؟

گبه نوعی فرش با پرز های بلند است که به دلیل نوع بافت، در دسته بندی قالی و فرش قرار نمی گیرد. این محصول که یکی از صنایع دستی ایران است بیشتر در جنوب غربی ایران و توسط عشایر بافته می شود. یکی خصوصیات کلیدی گبه پرزهای بلند و نرمی است که دارد. در گذشته طرح ها و نقش و نگارهای گبه فقط و فقط به صورت ذهنی بود، اما در سالهای اخیر هنرمندان زیادی به این صنایع دستی و طراحی آن ها علاقمند شده اند و همین باعث شده طرح ها و نقشها مدرن و زیبای امروزی را روی این صنایع دستی اصیل و سنتی ببینیم.

طرح و نقشه گبه

طرح خشتی، گل، درخت، هندسی، ایلاتی، اردک، شیر، راه راه، خانه درهم و کف ساده، طرح های معروف گبه هستند که به صورت ذهنی و بدون نقش بافته می‌شوند. طرح ها اغلب با تکیه بر نماد های محلی و سنتی عشایر تصویرسازی می‌شوند.

طرح خشتی: از نقش‌های کاربردی رایج بین بافندگان فارس و بختیاری که ترکیبی منظم از مجموعه‌ای از قاب ها(خشت ها) را نشان می‌دهد.
طرح گل: نقش گل رز در گبه را نشان می دهد.
طرح درخت: هر کدام از طرح های درختان مفهوم خاصی را در گبه به نمایش می گذارند؛ به عنوان مثال سرو نماد شادی و بید مجنون نمادی از غم و اندوه، از محبوبیت بیشتری در بافت برخوردارند.
طرح ایلاتی: طبیعت محل زندگی عشایر را به تصویر می‌کشد که با قاب های هندسی و طرح های اصیل ایرانی احاطه شده است.
طرح راه راه: از ساده ترین طرح های بافت که به صورت نوارهای عمودی بافته می‌شود.
طرح خانه درهم: خانه‌هایی در هم که تصاویری از مراحل زندگی از پیدایش آدمی تا رسیدن به گوهر ذات و وجود میان آن ها به چشم می‌خورد و مفاهیم عرفانی وجود و هستی را به نمایش در می آورد.
طرح کف ساده: طرحی ساده به نشانه ی سادگی خانه‌های محقر و زمین بی محصول روستاییان..

قیمت گبه و گلیم

قیمت گبه و گلیم مانند هر محصول دیگری ارتباط مستقیمی با کیفیت آن دارد. اما به جز کیفیت موارد دیگری هستند که می توانند باعث افزایش یا کاهش قیمت گبه و گلیم شوند. این موارد عبارتند از:

ظرافت طرح و نقش: صد البته باید در نظر داشته باشید که نقوش پیچیده با طرح های ظریف، بافت سخت تر و زمان بری دارند و همین موضوع باعث می شود که این پارامتر روی قیمت تاثیر مستقیم داشته باشد.
ابعاد گبه یا گلیم: قاعدتا هرچه ابعاد بزرگتر باشد، قیمت نیز بالاتر خواهد بود.
میزان رنگ استفاده شده در گبه یا گلیم: در این مورد باید بدانید که گبه دارای تنوع رنگی کمتری نسبت به گلیم است و همین در شرایطی باعث می شود که شما شاهد کم بودن قیمت آن نسبت به گلیم باشید. اما این کم بودن تنوع رنگی در شرایطی باعث می شود که انتخاب گبه برای شما ساده تر باشد. همچنین هرچقدر تنوع رنگ گلیم بالاتر باشد و رنگ استفاده شده در آن بیشتر باشد، انتخاب آن سخت تر حواهد بود.