زندگی‌های پربرکت با بهره‌گیری از مفهوم کوثر

اشاره: از جلمه کرامات مهم حضرت زهرا سلام الله علیها برای تمامی مردمان جهان در تمام زمان‌ها به خصوص زنان، اسوه و الگوی کامل و جامع بودن ایشان است و از مهم‌ترین ویژگی‌های این الگو، تربیت فرزندان می‌باشد.

از این رو حجت‌الاسلام والمسلمین محمد علاءالدینی امام جمعه سابق دماوند با خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا به گفت‌وگو پرداخت.

رساـ نقش تربیت را در سبک زندگی فاطمی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ما وقتی به قرآن کریم رجوع می‌کنیم، آیات متفاوت و سوره های متعددی را در شأن حضرت زهرا سلام‌الله‌ علیها می‌بینیم که مشهور ترین‌ آن‌ها سوره مبارکه کوثر است. وقتی به معنای کوثر نگاه می‌کنیم، می‌بینیم بسیار پیوند عمیقی بین سوره کوثر و سبک زندگی افراد جامعه وجود دارد. در آیات سوره کوثر به تربیت با دو محوریت اشاره شده است. ما وقتی که بخواهیم سوره کوثر را معنا کنیم، میاییم مستقیماً به آیه آخر می‌پردازیم و در تقابل آیه آخر و خود لغت کوثر، معنای کوثر بسیار واضح می‌شود.

آیه آخر صحبت از عدم ابتر بودن پیامبر می‌کند؛ یعنی دفاع تمام قد خداوند متعال از یک تهمت و زخم زبان نسبت به فرستاده خود که مشرکین به ایشان می‌زدند و خب همه آن زخم زبان را می‌دانیم که می‌گفتند تو ابتر (بدون نسل) هستی و مثل یک سیاره خاموش خواهی شد. منتهی خداوند با این کلمه کوثر با یک با اصطلاح تعبیر «انا اعطیناک الکوثر» تمام قامت پشت پیامبرش می‌ایستد و از ایشان دفاع می‌کند و می‌فرماید که ما به تو کوثر را دادیم تا ادامه نسل، راه و اهداف پیامبر است.

منتهی بحثی که درمورد فرزندان پیامبر وجود دارد، این است که حضرت زهرا (س) با کوثر بودن ایشان، آن را در کنار آیه قرآن که می‌فرماید: «المال و بنون زینت الحیات الدنیا» بگذارید و سپس رابطۀ با مساجد را نگاه کنید: «خذوا زینت کم عند کل مسجد»، حالا آن زینتی که در این آیات ذکر شده است را با این آیه «خذوا اموالکم و اولادکم» کنار هم بگذارید؛ یعنی هم اموال و هم اولادتان را راهی مسجد کنید. چنین بحثی از اولاد که اینگونه بیان می‌شود، مطمئنا یک سبک‌ زندگی در مورد آن نسل مطرح خواهد شد.

رساـ آیا این سبک زندگی را می‌توان از سوره مبارکه کوثر نیز به دست آورد؟

بله؛ این سبک ‌زندگی در سوره مبارکه کوثر توضیح داده شده است که در قالب ارتباطی، انسان باید هم خودش و هم آن ارتباط را تبلیغ کند. ارتباط هم دو محور مهم دارد که یکی «فَصَّلِ» می‌باشد و در قالب ارتباط با خداوند و ارتباط با مبدأ هستی است، و دیگری «وانحر» می‌باشد که علامه طباطبایی در رابطه با آن می‌فرمایند؛ «وانحر» در اینجا ادامه «صَّلِ» می‌باشد و «صل»ای که خداوند در قبال آن از پیامبر خواسته است، نماز معمولی نیست؛ بلکه یک صلاه مخصوصی است که در واقع برای آسمانیان و فرشتگانی که آنجا «وانحر» دارند برای تکبیر نمازهایشان، دست‌هایشان را بالاتر از گلوگاه می‌آورند. حال اگر آن معنا را کنار بگذاریم و به معنای مشهور «وانحر» بپردازیم، اینجا بحث از ارتباط با دردمندان و فقراء به میان می‌آید.

بهترین خانواده‌ها در قرآن، اهل بیت پیامبر هستند

بنابراین دو نوع ارتباطی که گفته شد در سبک زندگی فاطمی سرلوحه تربیت قرار می‌گیرد؛ یعنی ارتباط با خداوند در قالب ذکر و نماز، و ارتباط با خداوند در قالب رسیدگی به وضع مردم و خبر داشتن از زندگی آن‌ها است. حالا اگر این بحث را در کنار تمام آیاتی که درمورد خانواده می‌باشد، بگذاریم چند مسأله را می‌توانیم از قرآن کریم استخراج می‌شود؛ اما قبل از آن دسته بندی قران برای انواع خانواده‌ها را بررسی کنیم که در قران کریم چهار نوع خانواده را مطرح کرده است.

یک خانواده، خانواده‌ای است که شوهر و همسر خدا گریز و خدا‌ستیز هستند؛ مانند «تبت یدا ابی لهب و تب ... وامراته حماله الحطب» که در این آیه هم شوهر و هم همسر خدا گریز معرفی می‌شوند. خانواده دوم آن است که شوهر خدا گریز باشد ولی زن خدا محور؛ مانند حضرت آسیه و شوهرش فرعون که خداوند می‌فرماید: «ضرب الله للذین آمنوا امرأت فرعون» در اینجا برای زنان مومن، همسر فرعون نمونه آورده شده است.

خانواده سوم برعکس است، زن خدا گریز و مرد خدا محور می‌باشد؛ مانند همسر حضرت لوط که خداوند می‌فرماید: «وللذین کفروا امرأت لوط» همچنین همسر حضرت نوح را نیز خداوند برای این دسته از خانواده‌ها ذکر می‌کند. و خانواده چهارم مرد و زن هردو خدا محور هستند؛ مانند اهل بیت پیامبر اکرم که خداوند می‌فرماید: «لیطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما و اسیرا» و در این آیه مراد، خانواده امیرالمومنین و حضرت زهرا و فرزندانشان می‌باشد.

سوره دهر پر از کرامات اهل بیت است

محمد شافعی در وصف این خانواده که یک خانواده کامل و جامعی می‌باشند، می‌گوید: «اِلی مَ اِلی مَ وَ حَتّی مَتی اُعاتِبُ فی حُبِّ هذَا الْفَتی / وَ هلْ زَوَّجَتْ فاطِمَةُ غَیْرُهُ؟ وَ فی غَیْرِهِ هَلْ اَتی، هَلْ اَتی؟»؛ یعنی آیا غیر از امام علی، هم کفو حضرت زهرا کس دیگری وجود داشت؟ در ذیل همین سوره نکته‌ بسیار زیبایی می‌باشد، آلوسی می‌گوید که شما مشاهده کنید در هر جایی که خداوند از نعمت‌های بهشت ذکر می‌کند، حتما به حورالعین هم اشاره می‌کند؛ اما در سوره انسان از حورالعین حرفی به میان نیامده است. آلوسی مفسر اهل تسنن قران کریم علت این اتفاق را این چنین بیان می‌کند: «رَعایَةً لِحُرْمَةِ البَتُول وَ قُرَّةِ عَینِ الرَّسُول»؛ یعنی به خاطر نگهداشتن حرمت حضرت بتول، از حورالعین نامی آورده نشده است.

رساـ در زیارت نامه حضرت زهرا(س)، ایشان را «حورا الانسیه» خطاب می‌کنند.

بله؛ ما شیعیان در زیارت حضرت زهرا (س) هم می‌خوانیم: «السلام علیک ایتها الحوراء الانسیه» یعنی حضرت زهرا(س) حوریه‌ای در قالب انسان است که خداوند بر سر ما منت نهاده و ایشان را به ما عطا کرده است تا نوری برروی زمین برای هدایت هر چه بیشتر جامعه باشد.

ابوبکر در ذیل آیه «فی بیوت اذن الله» از پیامبر می‌پرسد: چه خانه‌هایی مراد می‌باشد؟ حضرت فرمودند: «بیوت الانبیا» ابوبکر دوباره پرسید: آیا خانه علی و فاطمه هم از این‌هاست؟ پیامبر فرمود: «بل من افاضلها» بلکه از با فضیلت‌ترین آن‌ها می‌باشند. ما در اینجا نباید فقط مصداق شنونده باشیم، ما باید خودمان را به آن نزدیک کنیم؛ چون روایت است که این خانه‌ها در بهشت، ریشه‌های آن حضرت رسول(ص) و شاخه‌های آن امیرالمومنین(ع) و حضرت زهرا (س) و اهل‌بیت هستند. در ادامه همین روایت آمده است که شیعیان هم برگ‌های این درخت هستند!

نکته بسیار جالبی در این روایت وجود دارد و آن این است که وقتی ما برگ چنین درختی باشیم، تا وقتی به شاخه‌های این دختر متصل و وصل باشیم سرزنده خواهیم بود؛ بنابراین باید تمام تلاش خود را بکنیم که از این خانه فاصله نگیریم. وقتی از علامه طباطبایی سوال می‌کنند بهترین شعری که درمورد حضرت زهرا (س) شنیده‌اید چه شعری می‌باشد؟ ایشان شعر مرحوم اصفهانی (مرحوم کمپانی) را می‌گویند که می‌فرماید: «مفتقرا متاب رو از در او به هیچ سو / زانکه مس وجود را فضۀ او طلا کند»

جالب است این را هم بگویم، در یکی از سفرهایی که توسط هیأت شاه سعودی به خانه حضرت زهرا انجام گرفته بود و وقتی قفل در خانه حضرت زهرا را برمی‌گردانند تا ببینند که چه چیزی بر پشت این قفل نوشته شده است، به عربی این شعر حک شده بود؛ «حاشاه أن یحرم الراجی مکارمه ... أو یرجع الجار منه غیر محترم» یعنی از پیامبر به دور است این چنین خصلتی که محروم کند فردی را که به کرامات و بزرگواری‌های او امید بسته است؛ به عبارتی از صاحب این خانه بعید است کسانی که به این خانه چشم امید دوخته‌اند، ناامید بیرون بروند. این شعر برای شاعر اهل تسنن قرن هفتم هجری به نام البوصیری است که در زمان عثمانی‌ها برروی قفل در خانه حضرت زهرا (س) حک شد.