شفاآنلاین>سلامت جنسی>هنوز چهلم مادرش تمام نشده که خودش هم برای چکاپ مراجعه کرده است. مادرش ۴۸ سال بیشتر نداشته که سرطان پستان جانش را گرفته است: «مامانم خیلی جوون بود.

به گزارش شفاآنلاین: چهار سال پیش فهمید سرطان داره. کاش از همون اول میاوردیمش تهران. تشخیص دکترِ شهرستان اشتباه بود و خیلی دیر متوجه بیماریش شدیم. حالا هم خودم اومدم غربالگری».

سالن پذیرش پژوهشکده سرطان پستان پر از زنانی است که هر کدام منتظر انجام کاری هستند. به خاطر شیوع ویروس کرونا روی صندلی‌ها را برای رعایت فاصله اجتماعی علامت‌گذاری کرده‌اند. برخی از سرما روی صندلی‌های ضربدردار هم نشسته‌اند و برخی دیگر ترجیح داده‌اند در حیاط و سرمای بیرون منتظر بمانند. در بین زنان منتظر، چند مرد هم ایستاده‌اند. مراجعانی که زودتر آمده‌اند جایشان را با مراجعان جدیدتر عوض می‌کنند اما سالن خالی نمی‌شود.

بیشتر منتظران، زنان جوان هستند. زن جوانی که ابروها و موهایش ریخته است از اتاق شیمی‌درمانی بیرون می‌زند. کلاه بافتنی‌اش را سرش می‌کند، زیپ کاپشنش را بالا می‌کشد و از سالن بیرون می‌رود. زن دیگری که به نظر می‌رسد یکی از پستان‌هایش تخلیه شده، چادرش را محکم دور خودش می‌پیچد. برخی از زنانی که سن و سال‌دار هستند با پسر یا دخترشان آمده‌اند. خودشان گوشه‌ای از سالن نشسته‌اند و بچه‌هایشان کارهای اداری‌شان را انجام می‌دهند. حجم بیمارانی هم که از شهرستان آمده‌اند قابل توجه است.

قبل از مراجعه به پزشک، پاسخ به یک‌سری سوال‌ها اجباریست. از سن و سال گرفته تا سابقه سرطان در اعضای خانواده و استعمال قلیان، سیگار و مصرف نوشیدنی‌های الکی. هر کدام از این موارد می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری را بالا ببرد.

اما برای کم‌کردن ریسک ابتلا به سرطان پستان چه کارهایی می‌توان انجام داد؟ به گفته دکتر احمدی - فلوشیپ جراحی پستان - بیشتر بیماران در مرحله پیشرفته بیماری‌شان به پزشک مراجعه می‌کنند که چندان اتفاق خوشایندی نیست در حالی که اگر غربالگری را زود شروع کنند می‌توان درمان موفقی را پشت سر گذاشت.

او که رئیس اتاق عمل پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی است، در گفت‌وگو با ایسنا از سرطان پستان، روند درمان و مشکلات موجود در این حوزه می‌گوید:

شایع‌ترین نوع سرطان در زنان ایرانی چیست؟

بنا بر آمار موجود، سرطان پستان شایع‌ترین و بیشترین عامل مرگ ناشی از سرطان در زنان است. در دنیا هم آمار به همین شکل است و به طور متوسط از هر هشت زن یک نفر در طول عمر خود به سرطان پستان مبتلا می‌شود.

چه مواردی ریسک ابتلا به سرطان پستان را بالا می‌برد و آیا می‌توان از ابتلا به این سرطان پیشگیری کرد؟

بالا رفتن سن، یائسگی دیررس، قاعدگی زودهنگام و ژنتیک از جمله عواملی هستند که ریسک ابتلا به سرطان پستان را بالا می‌برند و از جمله مسائلی هستند که نمی‌توان این موارد را کنترل کرد زیرا جزئی از فیزیولوژی بدن هستند. اما برخی از فاکتورها قابل کنترلند. برای مثال شیردهی، زایمان، بارداری و خوردن داروهای ضدبارداری از جمله مواردی هستند که زنان توانایی کنترل آن را دارند. چاقی، مصرف مشروب و استعمال سیگار هم از جمله فاکتورهایی هستند که احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهند اما افراد می‌توانند آنها را کنترل کنند. البته رعایت مواردی که ذکر شد به معنای این نیست که فرد به سرطان پستان مبتلا نخواهد شد. من بیمارانی دارم که سابقه سرطان در خانواده ندارند و از سبک زندگی سالمی هم تبعیت می‌کنند اما به سرطان پستان مبتلا شده‌اند. در حقیقت با انجام برخی کارها می‌توان احتمال ابتلا را بسیار کاهش داد.

آیا بیمار مبتلا به سرطان پستان می‌تواند بیماری‌اش را کنترل کند؟

همیشه زمان ابتلا مهم است و هرچه زودتر متوجه بیماری شویم قطعا می‌توانیم درمان موفق‌تری داشته باشیم. برای مثال اگر خانمی در نخستین مرحله سرطان پستان باشد و بیماری تشخیص داده شود، می‌توان مشکل را با یک جراحی برطرف کرد تا کار به شیمی‌درمانی هم نرسد. این اتفاقات نشان می‌دهد که غربالگری اهمیت بسیاری دارد. حتی اگر یک زن بالای ۴۰ سال هیچ علائمی هم نداشته باشد توصیه می‌کنیم سالی یک بار ماموگرافی و معاینه انجام دهد. یکی از مشکلات در کشور ما این است که بیمار زمانی به پزشک مراجعه می‌کند که بیماری در مرحله پیشرفته است. به عقیده من یکی از مشکلات فرهنگی در کشور ما این است که برای غربالگری اهمیتی قائل نیستیم.

غربالگری باید از چه سنی شروع شود؟

غربالگری ساز و کارهای مربوط به خودش را دارد. بیماری که فاکتورهای خطر متعددی دارد مثلا چند نفر در خانواده‌اش به سرطان پستان مبتلا شده‌اند، در سنین پایین و بطور مثال از ۲۵ سالگی معاینه و بررسی‌ها شروع می‌شود. معمولا برای افراد زیر ۳۰ سال سونوگرافی و ام‌آرآی توصیه می‌کنیم چون انجام ماموگرافی در این سن دقت چندانی ندارد. برخی فکر می‌کنند انجام ماموگرافی زیر ۴۰ سال ضرر دارد در حالی که این طور نیست. چون تراکم بافت سینه زیاد است ماموگرافی دقت کمی در تشخیص دارد. بیماری داشتم که سه سال تحت نظر بود. در ام‌آرآی و در ۲۸ سالگی‌اش متوجه ضایعه‌ای در سینه او شدیم که سرطان بود اما درمان شد و در حال حاضر مشکلی ندارد. برای کسی که هیچ فاکتور خطر و علائمی ندارد سن غربالگری ۴۰ سال است که شروع آن با ماموگرافی و معاینه است و باید هر سال و طبق نظر پزشک تکرار شود. اگر فرد بین این سنین مشکلی نداشت، می‌توان فاصله چکاپ را زیاد کرد و هر دو سال یک بار آزمایشات را انجام داد. البته این فاصله بر اساس نظر پرشک قابل تغییر است.

چند درصد از این افراد مشاوره ژنتیک را انجام می‌دهند؟ چون برخی از آزمایشات مثل مشاوره ژنتیک هزینه بالایی دارد که هر کسی توان انجام آن را ندارد و شامل بیمه هم نمی‌شود.

بسیاری از بیماران من هم به دلیل همین مشکل به مشاوره ژنتیک مراجعه نمی‌کنند. متاسفانه در سیستم پیشگیری و بهداشت کشور ما مشکلات بسیاری وجود دارد و تست‌هایی مثل مشاوره ژنتیک که گاهی اوقات زندگی فرد را تغییر می‌دهد زیر پوشش بیمه نیست. امیدوارم هر کسی در کشور متولی این کارهاست پوشش کامل بیمه را برای این آزمایشات فراهم کند.

شما به عنوان پزشکی که سال‌ها در این حوزه کار کرده‌اید می‌توانید یک برآورد از هزینه درمان این بیماری بدهید؟

من فقط می‌توانم حدود قیمت به شما بدهم چون هر بیمه‌ای درصد مشخصی از این بیماری را تحت پوشش قرار می‌دهد بنابراین تصور کنید فردی بیمه ندارد و وارد این سیکل شده است. ویزیت پزشک فوق تخصص در کلینیک خصوصی حدود ۷۰ هزار تومان است. هزینه آزمایش ماموگرافی و سونوگرافی هر کدام حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است. اگر بیمار مشکل داشت باید نمونه‌برداری شود. رادیولوژیستی که این کار را انجام می‌دهد هزینه جداگانه‌ای حدود ۸۰۰ هزار تومان دریافت می‌کند. همچنین نیاز به سوزن خاصی هست که آن هم تحت پوشش بیمه نیست و حدود ۲۵۰ هزار تومان قیمت دارد. مرحله بعد، آزمایش نمونه‌برداری است که هزینه آن حدود ۸۰۰ هزار تومان است. اگر بیمار مبتلا به سرطان باشد باید عمل جراحی انجام دهد که مراحل جداگانه‌ای دارد و بطور متوسط حدود ۱۵ میلیون تومان هزینه جراحی در یک بیمارستان خصوصی است. بعد از جراحی، توده‌ای که از بدن بیمار بیرون آورده می‌شود باید آزمایش شود به همین دلیل هزینه پاتولوژی نهایی هم حدود یک میلیون می‌شود. در قدم بعدی بیمار باید شیمی‌درمانی شود. در این مرحله با طیف وسیعی از قیمت‌گذاری داروها مواجه می‌شویم و ممکن است یک فرد فقط ۴۰ میلیون تومان برای دارو هزینه کند. ما ۱۰۰ مدل سرطان داریم که هر کدام هم داروهای خاص خود را دارند و برخی از داروها هم ممکن است در مقطعی پیدا نشوند. بنابراین در این بخش نمی‌توان هزینه‌ها را تخمین زد اما اگر یک فرد بطور متوسط هشت جلسه تزریق دارو انجام دهد، هر جلسه چیزی بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان در بخش خصوصی هزینه دارد. قدم بعدی رادیوتراپی و پرتودرمانی است. میانگین جلسات پرتودرمانی ۲۰ تا ۲۵ جلسه است که هزینه هر جلسه حدود یک میلیون تومان است. پروسه درمان اینجا تمام می‌شود اما بیمار باید در سال دو یا سه نوبت آزمایشات و تصویربرداری‌های متعدد انجام دهد. یادآوری می‌کنم که این اعداد تخمینی است و ممکن است در برخی مراکز درمانی بالاتر یا پایین‌تر شود.

چه مقدار از داروها و مراحل درمان تحت تاثیر تحریم‌ها قرار دارند؟

بسیاری از داروهای مربوط به شیمی‌درمانی در داخل کشور تولید می‌شوند و کیفیت خوبی هم دارند اما مشابه برخی از داروها وجود ندارد که وارداتی است. در دوران تحریم موارد متعددی اتفاق افتاده که دارویی نایاب شده است. گاهی اوقات هم از عنوان تحریم در این مقوله سوءاستفاده می‌شود. گاهی پیش می‌آید بیمار می‌گوید یک دارو را که دو میلیون تومان هم قیمت دارد در هیچ داروخانه‌ای پیدا نکرده اما یک واسطه همان دارو را با قیمت ۱۰ میلیون تومان به او فروخته است. برخی افراد سودجو هم وجود دارند که از درد بیمار سوءاستفاده می‌کنند. اگر دارویی تحت تاثیر تحریم است قطعا نباید وارد کشور شده باشد اما دیده می‌شود که همان دارو با قیمت‌های افسانه‌ای در بازار سیاه فروخته می‌شود.

امکانات درمانی ایران در حوزه سرطان پستان در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته در چه جایگاهی قرار دارد؟

می‌توانم با قاطعیت بگویم کاری که ما در ایران و بطور مثال در پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی و در حوزه سرطان پستان انجام می‌دهیم، از نظر کیفیت با معروف‌ترین مراکز دنیا برابری می‌کند. گواه ادعای من هم حضور افرادی است که از خارج از کشور برای درمان به ما مراجعه می‌کنند. درست است که هزینه‌های درمان در کشور ما برای آنها که به دلار خرج می‌کنند بسیار پایین است اما اگر کار بی‌کیفیتی انجام می‌دادیم برای عمل جراحی به ما اعتماد نمی‌کردند. من هیچ کمبودی در سیستم درمان ایران در این حوزه نمی‌بینم.

آیا آماری از افرادی که بر اثر سرطان پستان در ایران فوت می‌شوند، وجود دارد؟

در مورد تعداد و آمار مرگ و میر اطلاعات دقیقی ندارم اما بر اساس آخرین آمار وزارت بهداشت سالانه حدود ۱۳ هزار مبتلای جدید سرطان پستان داریم که رقم وحشتناکی است و ممکن است این رقم تا سال ۱۴۱۰ دو برابر شود. می‌توان گفت در سال های آتی با سونامی سرطان روبه‌رو خواهیم بود. یکی از دلایل هم این است که جمعیت دهه ۶۰ در حال پیرشدن است.

چند درصد از مبتلایان به سرطان درمان می‌شوند؟

با اطمینان می‌توانم بگویم که مراجعه در مراحل اولیه سرطان پستان با درمان کامل همراه است. اما اکثر بیماران ما زمانی مراجعه می‌کنند که بیماری در مراحل پیشرفته است. با توجه به مراجعه بیماران ما در مراحل بالای بیماری می‌توان حدس زد که آمار مرگ و میر کشور ما هم نسبت به کشورهای پیشرفته بالاتر است.

عامه مردم معتقدند پارازیت‌ها و مصرف غذاهای تراریخته موجب افزایش سرطان شده است. آیا این باور صحت دارد؟

در پزشکی باید بر اساس شواهد و اطلاعات صحبت کنیم. ما باید امکان این را داشته باشیم که درباره پارازیت و مواد تراریخته تحقیق کنیم تا متوجه شویم آیا سرطان‌زاست یا خیر یا باید این امکان وجود داشته باشد تا بتوانیم با مسئولان این امر صحبت کنیم. زمانی که این امکانات وجود نداشته باشد دیتایی هم برای صحبت‌کردن درباره آن وجود ندارد. اگر با چهار نفر از مسئولان وزارت بهداشت هم در این زمینه صحبت کنید، دو نفرشان می‌گویند پارازیت مضر است و دو نفر دیگر می‌گویند اطلاعی در این‌باره ندارند. متاسفانه این موضوع هم یکی از مشکلات مدیریتی است که کسی دوست ندارد به آن ورود کند و تا زمانی هم که به موضوعی ورود نکنیم نمی‌توانیم درباره آن صحبت کنیم.

بارها در شبکه‌های اجتماعی عکس‌هایی از زنانی که تخلیه کامل پستان انجام داده‌اند، برای اطلاع‌رسانی درباره سرطان پستان منتشر شده است. آیا این عکس‌ها واقعی‌اند؟

اگر بیمار در مراحل اولیه بیماری مراجعه کند، تخلیه کامل انجام نمی‌شود. جراحی ما برای حفظ پستان است. ما در بسیاری از شرایط و در حین جراحی تخلیه می‌توانیم آن را بازسازی کنیم تا فرم پستان از بین نرود. بعضی مواقع مجبوریم بافت را برداریم و بنا بر شرایط بیمار امکان اینکه در همان جلسه بازسازی انجام شود، وجود ندارد. چون این عکس‌ها بازخورد بیشتری دارد و مخاطب را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد، چنین تصاویری منتشر می‌شود و درباره جزئیات صحبت نمی‌شود در حالی که این فقط ۱۰ درصد از موضوع است و ممکن است برای ۹۰ درصد از افراد چنین اتفاقی نیفتد.

چند درصد افراد، متقاضی بازسازی پستان می‌شوند؟

چون بیشتر بیمه‌ها هزینه بازسازی را نمی‌دهند به همین دلیل افراد کمی برای این کار مراجعه می‌کنند.

هزینه این کار چقدر است؟

حدود دو شرکت فعال عرضه و ساخت پروتز در ایران داریم که در حال حاضر این شرکت‌ها به دلیل قیمت دلار و مسائل دیگر هر چند ماه یک بار افزایش قیمت دارند. در حال حاضر هر عدد پروتز حدود ۸ میلیون تومان است. هزینه‌های بیمارستانی هم بسیار متغیر است چون بازسازی هم انواع مختلفی دارد و ممکن است هزینه در بخش خصوصی و بسته به شرایط بیمار از ۲۰ میلیون تومان هم بیشتر شود.

این روزها تمایل زنان به جراحی زیبایی از جمله جراحی پستان بالاست. آیا این نوع از جراحی هم ممکن است منجر به سرطان پستان شود؟

در دوران کرونا که قاعدتا نباید مراجعه غیرضروری به مراکز درمانی داشته باشیم، می‌بینیم که متقاضیان جراحی زیبایی نسبت به سال‌های قبل بیشتر شده‌اند! چون عمل زیبایی جزء عمل‌های غیرضروری است، متقاضی باید عوارض احتمالی را بداند بنابراین وظیفه جراح است که علاوه بر نشان‌دادن عکس‌های خوبی که از عمل‌هایش گرفته عوارض کار از جمله امکان عفونت، خونریزی یا تخلیه پروتز را با آمار و احتمالات بیان کند. این پروتزها هیچگاه سرطان پستان ایجاد نمی‌کنند اما احتمال سرطان به صورت نادر وجود دارد که آن هم مربوط به سرطان خون می‌شود. لازم است اینجا به یک موضوع مهم هم اشاره کنم. یک پزشک از نظر قانونی مجاز نیست عکسی از بدن برهنه بیمارش را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کند. من هم از بیمارانی که تمایل دارند اجازه می‌گیرم و عکس جراحی آنان را در مطب به بیماران دیگر نشان می‌دهم و اینطور نیست که در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنم. اینکه از بیماری که بی‌هوش است عکس بگیریم و آن را منتشر کنیم اخلاقی و قانونی نیست.

آیا مردان هم به سرطان پستان مبتلا می‌شوند؟

بله و اکثر مردانی که به ما مراجعه می‌کنند در مرحله پیشرفته بیماری هستند تا جایی که پوست هم درگیر شده است چون تا آخرین لحظه اصلا به ذهن آقایان نمی‌رسد که ممکن است درگیر سرطان پستان شده باشند. توصیه می‌کنیم آقایان هم اگر علامتی در ناحیه پستان دارند حتما برای بررسی مراجعه کنند.

توصیه شما به عنوان پزشک برای اعضای خانواده افراد درگیر سرطان چیست؟

در پروسه درمان سرطان، اعضای خانواده بیمار هم بشدت درگیر می‌شوند و از نظر روحی و روانی و حتی مسائل اقتصادی تحت فشار قرار می‌گیرند. در مجموع، ما باید یاد بگیریم کمک به بیمار یک تخصص جداست و باید به فرد متخصص مراجعه کنیم. مثلا کسی که همسرش درگیر سرطان پستان است باید از روانشناس یا روانپزشک کمک بگیرد. برخی فکر می‌کنند روحیه‌دادن به بیمار کاری ندارد در حالی که من توصیه می‌کنم حتی خود بیمار هم به روانشناس مراجعه کند.