نگاهی به مبارزات مردم گناباد در دوران انقلاب اسلامی

توسعه ناعادلانه و وقوع زلزله سال ۱۳۴۷ در شهر کاخک گناباد، توزیع نابرابر امکانات میان شهرها، ناهماهنگی مدیران در خدمات رسانی و توجه نداشتن به مسائل مذهبی و بومی بستر شکل‌گیری نارضایتی هایی ریشه داری را فراهم کرد که در بسترسازی مبارزات مردم شهرستان گناباد علیه حکومت پهلوی نقش آفرین بود.

پیوستن به اعتراضات کشوری

فروردین ۱۳۵۷ همزمان با گسترش عملیاتی مبارزات امام خمینی (ره) شاگردان امام برای تبلیغ سراسری به همه بلاد اعزام شدند و آن سال امام در حرکتی راهبردی، نوروز ۵۷ را عزای عمومی اعلام کرد که این مساله در برخی شهرهای ایران بازخورد سیاسی زیادی داشت از جمله در گناباد بسیاری از مساجد سیاه پوش شدند و عید نوروز به حاشیه رفت.

از همین روزها مبارزات مردمی شکل منسجمی به خود گرفت و مقامات دولتی دست به واکنش زدند.

از فروردین تا بهمن سال ۱۳۵۷ شهرستان گناباد وارد ماجرای انقلاب شد و هر روز بنا به مناسبت های سراسری که در کشور طراحی می شد اعتراضهایی در این شهر شکل می گرفت.

در کنار شخصیت محوری امام خمینی (ره) در انقلاب اسلامی ایران هماهنگی بین بخشهای مختلف نقش مهمی در انسجام بخشی مبارزات مردمی در گناباد داشت و هماهنگی این بخشها با یکدیگر موجب شد شهرستان گناباد از صحنه مبارزه های سیاسی عقب نماند و حتی ماجراهایی در آن اتفاق بیفتد که خوراک فکری برای دیگر شهرها و گروه های انقلابی باشد.

قیام پنجم آبان گناباد صحنه بیعت با آرمانهای انقلاب

روز پنجشنبه چهارم آبان ماه ۱۳۵۷ آیین بزرگداشتی در مسجد جامع گناباد برای کشته‌شدگان زلزله ۲۵ شهریور سال ۱۳۵۷ طبس برگزار شده بود و در پایان مجلس، از مسجد جامع تا مهدیه راهپیمایی ضد رژیم ستم شاهی برگزار شد و در مهدیه بعد از ادای نماز مغرب و عشا به مردم سفارش شد که فردای آن روز ساعت ۹ صبح در آیین چهلمین روز کشته شدگان این زلزله در محل حسینیه گناباد شرکت کنند.

یکی از جانبازان قیام پنجم آبان گناباد درباره آن روز به خبرنگار ایرنا گفت: صبح جمعه پنجم آبان ماه نیروهای ژاندارمری و ساواک و تعدادی با لباس شخصی اطراف حسینیه گناباد را محاصره کرده بودند و سرهنگ محمد عمرانی رییس شهربانی وقت توسط بلندگو اعلام کرد از راهپیمایی پرهیز کنید چون در صورت تظاهرات حکم تیراندازی دارد.

حجت الاسلام محمد باصری افزود: از دلایلی که رژیم ستم شاهی خیلی به مراسم ما حساس شده بود این بود، که از روز اول حادثه‌ زلزله طبس سخنرانان در همه‌ بخش‌ها و روستاهای گناباد علیه شاه صحبت کرده بودند.

وی اضافه کرد: حجج اسلام ناشرالاسلام گنابادی و خطیب شهری به عنوان سخنرانان آیین چهلم واقعه زلزله طبس در حسینیه گناباد در طول صحبت چند مرتبه اسم امام خمینی (ره) را ‌بردند و جمعیت مرد و زن صلوات می‌فرستادند و لذا ما اصرار داشتیم راهپیمایی آرام انجام شود من به سمت در حسینیه در حال حرکت بودم که ناگهان بر اثر اصابت گلوله بر روی زمین افتادم.

این جانباز قیام پنجم آبان گناباد گفت: در آن هنگام متوجه شدم سید مهدی ابراهیمی، حسین ابراهیمی و دانش آموز حسن ابراهیمی قوژدی هم مورد اصابت گلوله قرار گرفته‌اند.

وی ادامه داد: بعد از حادثه ما را به بیمارستان گناباد و از آنجا به تربت حیدریه منتقل کردند و روز شنبه ششم آبان ۵۷ به بیمارستان مشهد انتقال یافتیم و رهبر معظم انقلاب، شهید هاشمی نژاد،آیات عظام مرحوم قمی، مرعشی و آیت الله واعظ طبسی و بسیاری دیگر از روحانیون به عیادت ما آمدند.

این جانباز انقلاب اسلامی گفت: در روزنامه خراسان مورخ هفتم آبان ۱۳۵۷ به اشتباه نوشته بود در حادثه تیراندازی در گناباد ۱۰ تن کشته و مجروح شدند و از جمله آقای شیخ محمد باصری در بخش سوانح بیمارستان امام رضا (ع) فوت کرده و حال بقیه وخیم است در حالی که در قیام مردم گناباد تنها چهار نفر زخمی شدند.

باصری افزود: مردم گناباد در سال ۱۳۵۷ پیشتاز قیام علیه رژیم ستمشاهی بودند و قیام خونین پنجم آبان موجب گسترش این قیام در منطقه شد.

یکی دیگر از جانبازان قیام پنجم آبان ماه مردم گناباد هم به خبرنگار ایرنا گفت: اعتقاد به اسلام و پیروی از ولایت و وحدت کلمه، مردم این شهرستان را مانند سایر نقاط علیه سیاستهای ددمنشانه ستمشاهی متحد کرد.

حجت الاسلام مهدی ابراهیمی افزود: مردم گناباد به عنوان یکی از مناطق پیشتاز در مبارزات دوران ستمشاهی با حضور گسترده در دوران مبارزات علیه رژیم ستمشاهی بر حمایت قاطع خود از آرمانهای نهضت انقلاب اسلامی تاکید کردند.

استقلال سیاسی، دستاورد اجماع آفرین انقلاب

یکی از صاحبنظران فرهنگی و اجتماعی گناباد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: مهمترین دستاورد انقلاب اسلامی که موجب افزایش اجماع برای مشارکت مردم و همه گروههای سیاسی برای حضور در صحنه مبارزات دوران ستمشاهی شد کسب استقلال سیاسی بود.
صادق ایزدی گنابادی افزود: امروز مسوولان نظام جمهوری اسلامی ایران بر خلاف رژیم پهلوی و دوران قاجار از قدرتهای خارجی دستور نمی گیرند و به برکت این نظام ما به استقلال سیاسی کامل دست یافتیم.
وی ادامه داد: همچنین تلفیق دین و سیاست به عنوان دیگر دستاورد مهم انقلاب اسلامی نوعی آشتی بین دین و عرصه های هنری و اجتماعی جامعه ایجاد کرد و موجب افزایش حضور زنان در این عرصه ها شد، پیش از پیروزی انقلاب افراد مذهبی با فعالیتهای فرهنگی و هنری و سینما ارتباطی نداشتند و زنان حضور کمرنگی در این عرصه ها داشتند ولی به برکت انقلاب بین مردم و افراد مذهبی با این عرصه ها در کشور و گناباد پیوند ایجاد شد.

این فعال فرهنگی و اجتماعی گفت: رسانه‌های ارتباط جمعی پیش از پیروزی انقلاب با انعکاس اخبار و رویدادهای مبارزات و راهپیماییها در ایجاد هیجان در مردم برای حضور در صحنه نقش داشتند و امروز هم در تبیین مشارکت مردم در عرصه های دفاع از دستاوردهای نظام نقش بی بدیلی دارند.
ایزدی گنابادی افزود: نقش رسانه های ارتباط جمعی برای افزایش حضور نیروهای داوطلب مردمی در جبهه های نبرد حق علیه باطل بی بدیل بود و امروز هم رسانه ها در ایران و گناباد با اطلاع رسانی به هنگام و تعادل بخشی روحی جامعه مانع از شایعه پراکنی توسط دشمنان و عوامل آنها می شوند.

مرکز شهرستان ۹۰ هزار نفری گناباد در فاصله ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.