به گزارش مشرق، کلمه رغائب که به صورت جمع است، از ریشه "رَغَب" به معنای رغبت و اشتیاق به چیزی است. بنابراین شب رغائب به معنای شب اشتیاق‌هاست. اما سؤال اینجاست اشتیاق به چه موضوعی؟ پاسخ اینکه اشتیاق و میل به عبادت برای رسیدن به ثواب عظیم خداوند؛ همچنان که لغت‌پژوهان درباره نماز رغائب گفته‌اند: "صلاة الرَّغَائِبِ‏" أی ما یُرْغَبُ‏ فیها من الثواب العظیم‏؛ نماز رغائب یعنی میل به نماز برای رسیدن به ثواب عظیم خداوند. (مجمع البحرین، ج‏۲، ص۷۲)

بیشتر بخوانید:

شبی که خدا بی حساب می‌بخشد

معنای دیگری که می‌توان برای آن فرض گرفت، میل و رغبت بخشش خداوند نسبت به بندگان خویش است. همچنان که در فرهنگ ابجدی آمده است: الرَّغِیبَة و جمع آن رَغَائِب‏ که مؤنث کلمه "الرَّغِیب" است، به معنای «کاری پسندیده، بخشش بسیار». (فرهنگ ابجدی، ص۴۳۶) و یا راغب در مفردات خود می‌گوید: الرَّغِیبَة به معنای بخشش بسیار است ... یا به خاطر فراوانی و فراخی آن بخشش است که از معنی اصل لغت یعنی وسعت مشتقّ شده است.» سپس استناد به یک شعر می‌کند و می‌نویسد: «شاعر گوید: یُعْطِی‏ الرَّغَائِبَ‏ مَنْ‏ یَشَاءُ و یَمْنَع‏؛ با فراوانی و فراخی به هر که می‏‌خواهد می‏‌بخشد و منع می‏‌کند». (مفردات ألفاظ القرآن، ص۳۵۹) بنابراین تصور اینکه "لیلة الرغائب" به معنای "شب آرزوهاست" و با این نگرش، از خداوند آرزوهای دنیوی بخواهیم، تصور اشتباهی است؛ هرچند دعا و آرزو از خداوند امر پسندیده‌ای است، اما خداوند باطن این شب را برای رهایی نفس انسان از مادیات جهت پرورش ابعاد معنوی او قرار داده است.

ببینید:

فیلم/ اعمال لیله الرغائب؛ "شب آرزوها"

از این منظر، پرداختن به اعمال این شب گرامی معنای دیگری می‌یابد. رسول الله صلی الله علیه و آله در فضیلت این ماه فرمود «از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید؛ زیرا شبی است که فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» می‌نامند. این نامگذاری به این جهت است که هنگامی که یک سوم از شب گذشت، هیچ فرشته‌‏ای در آسمانها و زمین نمی‌ماند مگر اینکه در کعبه و اطراف آن جمع می‌شوند. آنگاه خداوند نورش را بر آنان ظاهر می‌‏کند و به آنان می‌فرماید: ای فرشتگانم هر چه می‌خواهید از من درخواست کنید. فرشتگان می‌گویند حاجت ما این است که روزه‏ داران رجب را بیامرزی. خداوند می‌فرماید: این کار را انجام دادم؛ لَا تَغْفُلُوا عَنْ لَیْلَةِ أَوَّلِ جُمُعَةٍ مِنْهُ -أی من شهر رجب- فَإِنَّهَا لَیْلَةٌ تُسَمِّیهَا الْمَلَائِکَةُ لَیْلَةَ الرَّغَائِبِ، وَذَلِکَ أَنَّهُ إِذَا مَضَی ثُلُثُ اللَّیْلِ لَا یَبْقَی مَلَکٌ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِلَّا وَیَجْتَمِعُونَ فِی الْکَعْبَةِ وَ حَوَالَیْهَا، وَیَطَّلِعُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ فَیَقُولُ لَهُمْ: یَا مَلَائِکَتِی سَلُونِی مَا شِئْتُمْ؟ فَیَقُولُونَ: یَا رَبَّنَا حَاجَتُنَا إِلَیْکَ أَنْ تَغْفِرَ لِصُوَّامِ رَجَبٍ. فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ: قَدْ فَعَلْتُ ذَلِکَ». (إقبال الأعمال (ط - القدیمة)، ج‏۲، ص۶۳۲)