آینده از آن ارزهای دیجیتال خواهد بود؟

آرما‌ن‌ ملی:‌ روند جهانی شدن رمزارزها به‌ویژه چند سال اخیر سرعت بیشتری گرفته است و بسیاری از کشورهای جهان برای بهره‌برداری بیشتر از این فرصت، با اینکه حتی مشکلی در تامین و مراودات مالی بین‌المللی خود ندارند، زمینه‌سازی را آغاز کرده‌اند. با این حال همچنان در کشور ما موضوع رمزارزها موضوعی مبهم به‌شمار می‌رود و مدیران اقتصادی به‌ویژه در بانک مرکزی نگرانی‌هایی نسبت به توسعه استخراج رمزارزها در کشور دارند.

برخی آن را غیرمجاز و فریبکارانه می‌خوانند و برخی معتقدند که اینکار باعث خروج ارز از کشور می‌شود در هرصورت جذابیت ارزهای دیجیتال باعث شده تا بخش زیای از فعالان اقتصادی با مجوز یا بی‌مجوز شروع به استخراج ارز دیجیتال کنند و با توجه به روند رو به رشد ارزش ارزهای دیجیتال، این روند شدت هم خواهد یافت. درحال حاضر بیت‌کوین بیش‌از 58هزار دلار ارزش پیدا کرده است و باتوجه‌به ارزش بیش از 2تریلیون دلاری بازار ارزهای دیجیتال نقش آن در روند توسعه مبادلات اقتصادی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

ارزهای دیــجیتال یا همان رمزارزها، مــدت زمان زیادی نیست که ظهور پیدا کرده‌اند، اما در همین مدت کوتاه برخلاف تصور، رشد بسیار سریعی را تجربه کردند. رویترز گزارش داده که اطلاعات پلت‌فرم‌های «بلاک فولیو» و «کوین گیکو» نشان می‌دهد ارزش بازار ارزهای مجازی در روز دوشنبه به بالاترین رقم دو تریلیون دلار رسیدند. افزایش ارزش ارزهای مجازی طی چند ماه گذشته تقاضا از سوی سرمایه‌گذاران سازمانی و شخصی را بالا برده است.

همین اتفاق است که جذابیت ارزهای دیجیتال را چند برابر کرده و باعث شده تا متقاضیان زیادی از سراسر جهان به سمت استخراج آن بروند. ارزهای دیجیتال در ایران هم طرفداران زیادی دارد و افرادی که توانایی مالی و لجستیکی دارند برای استخراج آن تلاش می‌کنند هر چند که سیستم بانکی کشور و حتی بانک مرکزی برای اینکار آماده نیستند.

محمدرضا مانی یکتا، معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی نه تنها معاملات رمزارزها را مجاز نمی‌داند بلکه به مردم نیز هشدار می‌دهد که خطرهای خریدوفروش رمزارزها بسیار زیاد است و صحبت از پرونده‌های بسیاری در زمینه کلاهبرداری، سرقت از کیف پول و مسدود شدن کیف پول رمزارزها به میان می‌آورد. او می‌گوید: «در موضوع رمزارزها با یک پدیده روبرو هستیم که اثر آن در کشورها یکنواخت نیست؛ یعنی هیچ پشتوانه دولتی و حاکمیتی در دنیا برای رمز ارزها وجود ندارد و به این علت، مبادلات جهانی آن از سال ۲۰۱۶ افزایش نداشته است.» این سخنان درحالی مطرح می‌شود که ژاپن به‌عنوان یک قدرت اقتصادی برتر در دنیا، صدور آزمایشی رمزارز را آغاز کرده است.

کنترل رمزارزها؛‌ نیازمند فناوری همسو است

نیما امیرشکاری، مدیر گروه بانکداری الکترونیک پژوهشکده پولی و بانکی دراین‌باره به «آرمان ‌ملی» گفت: رمزارزها در ۱۰سال گذشته جای خودشان را در بین مردم باز کردند، فلسفه‌ای هم که رمزارزها با خودشان آوردند بیشتر فلسفه لیبرالیسم و فلسفه استقلال از دولت‌ها و استقلال از تمرکز است و به‌نظر می‌رسد با این فلسفه و فرهنگ یک جنس جدیدی از تعاملات را بین افراد ایجاد می‌کنند که واسطه‌گری و حتی واسطه‌هایی که قبلا به اسم اعتماد سمت حاکمیت و دولت بوده حذف شوند.

او ادامه داد: به‌نظر می‌رسد این منطقی نیست که کشورها برای آینده رمزارزها تصمیم بگیرند، بلکه اینجا بنگاه‌ها و افراد هستند که بیشتر تصمیم‌گیرنده هستند چون منطق و فلسفه پشت رمزارز منطق اشخاص و تفکر غیرمتمرکز است. برای همین دیگر این نیست که یک کشور بتواند تصمیم بگیرد البته درست است که در همه کشور‌ها بانک‌های مرکزی، سازمان‌های بورس، پلیس و تمام نهادهای امنیتی درصدد این هستند که کنترلی روی این موضوع داشته باشند ولی تا امروز وضعیت نشان داده است که این موضوع به معنای قبلی کنترل‌پذیر نیست و نیاز به روش جدیدی برای کنترل از جنس خودش دارد یا اینکه باید فناوری نوینی ابداع شود که بخواهد کنترل سازگار با این رمزارزها را ایجاد کند نه از جنس کنترل‌هایی که ما قبلا بلد بودیم.

امیرشکاری افزود: ‌یعنی به نظر می‌رسد ایجاد فیلترینگ، محدودیت کردن یا کاهش دسترسی کم‌کم مسنوخ شود و به سمتی برویم که جنس دیگری از خودکنترلی در موضوع‌ها حاکم شود و آن جنس کنترل سیستمی است. او معتقد است: جایگاه رمزارزها به این سمت حرکت خواهد کرد؛ اینکه چقدر زمان ببرد تا اتفاقات یادشده تکمیل شود، در چند دهه پیش رو خواهیم دید ولی به هر حال رمزارزها جای خودشان را باز کردند و آن چیزی که قبلا به‌عنوان بخش ممنوعه می‌دیدیم امروز همه برای تعامل با آن برنامه‌ریزی می‌کنند.

مدیر گروه بانکداری الکترونیک پژوهشکده پولی و بانکی درباره اختلاف نظر موجود درباره رمزارزها بین وزارت نیرو و صمت و بانک مرکزی گفت:‌ موضوع مجاز یا غیرمجاز دانستن نیست؛ البته رمزارز با ماینینگ دو موضع کاملا متفاوت هستند و الزاما هر رمزارزی با استخراج به دست نمی‌آید؛ رمزارزها متنوع هستند و رمزارز ماینبل و غیرماینبل داریم که هر کدام کاربرد خاص خودشان را دارند و نباید آنها را به هم گره زد چیزی که به‌نظر من مهم می‌رسد این است که اثر پولی رمزارزها و اثرات صرافی و خروج ارز آن باید توسط بانک مرکزی تحلیل و بررسی شود و احیانا اگر نیاز باشد به صورت کنترل‌شده مجاز دانسته شود و از آن طرف هم واردات ارزی که به نسبت ماینینگ وجود دارد یا صنایعی که می‌توانند از برق مازاد خود برای اینکار استفاده کنند، موضوعاتی است که به وزارت صنعت و وزارت نیرو مرتبط است تا به‌عنوان یک صنعت ارز‌آور و صادرات رمزارز به آن نگاه کنند؛ یعنی ما بتوانیم رمزارزها را تولید و صادرات کنیم و در ازای آن ارز بیاوریم.

این دو روند مختلف است و دو متولی مختلف دارد و طبیعی است که هر کدام سیاست‌های خاص خودش را داشته باشند و لزومی ندارد که همسو با یکدیگر پیش بروند. البته بهتر است که این دو دستگاه با یکدیگر هم‌گرا باشند ولی الزامی وجود ندارد. او در پاسخ به این سؤال که این امکان وجود دارد تا ایران با توجه به بحث تحریم و موانع مبادلات پولی در آینده از رمزارزها برای مبادلات اقتصادی بهره ببرد، اظهار کرد: همین الان هم کمابیش از ارز دیجیتال در مبادلات پولی و بانکی و تجاری استفاده می‌شود و احتمال آن بسیار زیاد است در آینده بتوان از آنها بیشتر استفاده کرد. کمااینکه در دنیا هم که تحریم وجود ندارد باز هم تعامل و تبادل کالا با رمزارز متداول شده و در خیلی جاها این اقدام را به رسمیت می‌شناسند و آینده ما هم همین خواهد بود.»

امیرشکاری افزود:‌ «البته ما خودمان تصمیم‌گیرنده نیستیم و معمولا یک تابع پیرو از اتفاقات بین‌المللی هستیم و نمی‌توانیم خودمان همه کارها را انجام بدهیم. حدس من این است که تصمیمات بانک مرکزی به این سمت است که این فضا را باز کند و زمان بردن آن به دلیل نو بودن این دانش است و اینکه بخواهند ابعاد مختلف را بررسی کنند تا بتوانند درباره آن سیاستگذاری کنند وگرنه هدف این است که به صورت کنترل شده و محدود باز گذاشته شود، ولی چون ذات رمزارزها هم با محدودیت و کنترل فاصله دارد هنوز نتوانستیم به جمع‌بندهای خوب و ارائه‌پذیر به جامعه برسیم.»