روستای قمچقای بیجار با 34 استخر پرورش ماهی

“قمچقای” یا “قام چاقای” کلمه ای ترکیبی با منشاء ترکی-آلتائی و به معنی “کاهن اجرا کننده آئین نیایش برای خدای رعد و برق خیره کننده” است و وجود قلعه باستانی و کتیبه‌های به همین نام باعث شهرت روستا قمچقای بیجار از گذشته دور شده است.

اما نکته قابل توجه در مورد روستای قمچقای بیجار این است که از دیر باز به علت همجواری با رودخانه، ساکنین روستا در کنار شغل دامداری و کشاورزی، یک استخر کوچک را هم برای پرورش ماهی و فروش به گردشگران داشتند.

با افزایش سطح تقاضای مشتریان و عدم افزایش تولید ماهی قزل آلا در این استخرهای کوچک و سنتی، برنامه ریزی هایی برای ایجاد یک سایت پرورش ماهی با همیاری و همکاری ساکنین روستا، ۳۴ استخر پرورش ماهی قزل آلا با سرمایه گذاری بخش خصوصی در حاشیه رودخانه این روستا احداث شد.

ماهی قزل آلای قمچقای به علت شرایط آب و هوایی و خلوص مناسب آب رودخانه، از طمع و مزه خواصی برخودار است که این مزیت با سایر ماهی های پرورشی در استان قابل رقابت است به نحویی که از سایر استان های پر جمعیت خواستار خرید بصورت پیش خرید محصول نیز می باشند.

استخرهای پرورش ماهی قزل آلا یکی از بهترین ظرفیت های تولید و اشتغال است که در چند سال اخیر توانسته است ضمن جذب بیشتر گردشگران در این منطقه، در ایجاد اشتغال پایدار و ماندگار شدند در روستا را نیز نقش موثری داشته باشد.

یکی از اصول اولیه ایجاد اشتغال و تقویت یک صنعت در منطقه، توجه به ظرفیت های الهی در آن دیار است، روستایی مانند قمچقای در جوار رودخانه می تواند از ظرفیت پرورش ماهی برخودار باشد، روستای دیگر در منطقه حسن آباد در پرورش انگور قرمز زبان زد خواص و عام است و یا پرورش زنبور عسل هم در شهرستان بیجار به علت دارا بودن مراتع با بوته های مغذی از همین دسته موارد است.

شناسایی و حمایت از چنین ظرفیت هایی که شاید در هر منطقه ایی مغفور مانده باشد توسط کارشناسان ادارات حمایتی همانند جهادکشاورزی و صمت، می تواند ساکنین روستاها را به ماندن، آباد کردند و ایجاد اشتغال سوق داد.

ماهی قزل آلای قمچقای می تواند یک برند معرف در غرب کشور باشد

یکی از پرورش دهندگان ماهی قزل آلا در روستای قمچاقی بیجار گفت: ماهی قزل آلای روستای قمچقای به علت نوع آب رودخانه که از املاح کمتر و مواد مغذی زیادی برخودار است در نوع خود کم نظیر است و می تواند به یک برند معروف در غرب کشور هم تبدیل گردد.

سجاد فضل الله پور افزود: در استان کردستان شهرهای هجوار به پرورش ماهی قزل آلا اشتغال دارند امّا جایگاه ماهی قزل آلای روستای قمچقای در منطقه از نظر کیفیت گوشت لذیذ آن یک سر و گردن بالاتر از هم رده های خود می باشد.

وی افزود: در روستای قمچقای بیجار ۳۴ واحد پرورش ماهی قزل آلا با مشارکت ساکنین روستا فعالیت دارند که به طور متوسط در هر واحد، ۲ نفر به شغل پرورش و نگهداری از ماهی قزل آلا اشتغال دارند و هر یک صاحب یک خانواده چهار نفره هستند.

این پرورش دهند ماهی قزل آلا می گوید: ماهی قزل آلای بالغ به صورت پیش خرید یا خرید در فصل صید، به شرکت های بزرگ در تهران یا به شهر سردشت برای صادرات به عراق بصورت زنده عرضه می شود و میزان بسیار کمتری توسط مغازه های عرضه مرغ و ماهی در بیجار جذب و توزیع می شود.

او با اشاره به اینکه تولید بچه ماهی در کنار پرورش ماهی امکان پذیر نیست و نیازمند ایجاد یک محیط و سایت مجهز برای تولید بچه ماهی است ادامه داد: بچه ماهی بصورت متولد شده یک یا چند گرمی خریداری می شود و در استخر پرورش ماهی به مدت هشت ماه نگهداری می شود تا ماهی قزل آلا به سن برداشت برسد.

فضل الله پور افزود: استخرهای پرورش ماهی به صورت سنتی توسط جهاد کشاورزی شهرستان بیجار طراحی شد که بعدها با نصب تجهیزات برق و افزایش سطح تقاضای ماهی قزل آلا، حجم استخرهای پرورش ماهی عریض تر و مرحله ایی شده است.

وی یاد آور شد: هریک از پرورش دهندگان ماهی قزل آلا در این منطقه بیش از یک میلیارد ریال هزینه کرده است زیرا عملیات کانال کشی، لایه روبی از چشمه هفت آسیاب تا محل استخرها توسط بخش خصوصی اقدام شده است.

یکی دیگر از پرورش دهندگان ماهی قزل آلا در روستای قمچقای بیجار می گوید: با تمام مشکلات و موانع سر راه تولید ماهی قزل آلا، تولید و پرورش در فصل زمستان و یا استفاده از تجهیزاتی که با گاز طبیعی کار می کنند به یک معضل بزرگ تبدیل شده است.

ارژنگ مینایی افزود: شرکت گاز استان کردستان یک علمک در ابتدای محل استخرها قرار داده است و می گوید هر یک از استخرها ( ۳۴ واحد استخر پرورش) با هزینه شخصی اقدام به لوله کشی نمیاد در صورتی که با توجه به ظرفیت تولید ماهی در این منطقه، هر سه استخر یک علمک گاز نیاز دارد.

وی یادآور شد: در ایام قطع برق، ژنراتورهایی داریم که با سوخت گاز طبیعی می تواند از مرگ ماهی ها جلوگیری کند امّا هزینه لوله کشی از یک علمک برای رسیدن به ابتدای هر سایت، از توان پرورش دهنگان خارج است.

این پرورش دهند گفت: یکی دیگر از مشکلات موجود برای تولید ماهی قزل آلا، عدم حصار کشی در محدوده چشمه هفت آسیاب می باشد که متأسفانه با آلوده سازی توسط مردم، مرگ و میر ماهی ها را افزایش می دهد.

او به عرض کم کوچه ورودی استخرها اشاره کرد و توضیح داد: بارها مسئولان و نمایندگان ادوار قول مساعدت دادن تا راه ارتباطی استخرها به روستا آسفالت شود و هم چنین عرض کوچه افزایش یابد، زیرا راه ارتباطی تحمل خودروهای سنگین برای بارگیری و یا عبور ۲ خودرو همزمان را ندارد.

مینایی ادامه داد: یکی از ظرفیت های گردشگری همین فعالیت استخرهای پرورش ماهی است که به علت عدم نصب تابلوی راهنمایی، عدم آسفالت راه ارتباطی و عدم فضای مناسب برای عبور خودروهای سواری و یا پارکنین، مسافران بسیاری سر در گم در روستا و یا به علت عدم راه مناسب، از بازدید و خرید ماهی منصرف می شوند.

یکی دیگر از پرورش دهنگان ماهی قزل آلا گفت: یکی از مهترین مشکلات پیش روی پرورش ماهی در این ناحیه، سیم کشی برق و نصب کنتورهای برق ( ۳۴ واحد) در یک اتاق است که در گذشته موجب برق گرفتگی و کشته شدن یکی از کارگران شد.

او افزود: سیم های برق سه فاز از زیر زمین و از اتاق برق به درب استخرها آمده و از آنجایی که سیم ها لخت و بی حفاظ است و با آب فاصله زیادی ندارد، خطرات جانی زیادی را برای پرورش دهنگان ایجاد کرده است.

این پرورش دهند می گوید: برای راه اندازی اولیه کار تسهیلات ارزان قیمت کار آفرینی دریافت کرده ایم و با توجه به افزایش تقاضای ماهی قزل آلا از پایتخت و کشورهای همسایه، برای افزایش تراکم پرورش ماهی، خرید درام فیلتر، نصب هوا ده و نصب اسپلش حدود یک میلیارد ریال اعتبار نیاز است.

وی ادامه داد: اداره منابع آب برای ورود آب جاری چشمه به داخل استخرها و خروج آنی آن از هریک از استخرهای پرورش ماهی، ادعای حق آبه به مبلغ ۱۰ میلیون ریال در سال را دارد که منصفانه نیست.

این پرورش دهند ماهی قزل آلا گفت: برای حمایت از صنعت گردشگری و حیاط پرورش دهنگان ماهی در این منطقه، باید ادارات خدمات رسان از ظرفیت های مدیریتی که در اختیار دارند در این خصوص بهره گیرند و موانع سد راه را یکی پس از دیگر کنار گذارند.

او گفت: سایت پرورش ماهی از نعمت مخابرات بی بهره است و آنتن دهی تلفن همراه هم در این منطقه وجود ندارد که برای ایجاد ارتباط با خانواده و مشتری و یا استفاده از دستگاه پوز (دستگاه کارتخوان ثابت و سیار) جهت دریافت هزینه فروش محصول از جمله دیگر مشکلات این منطقه است.

۱۰ میلیارد ریال برای اصلاح شبکه برق سایت پرورش ماهی روستای قمچقای مورد نیاز است

این مزرعه زیبای پرورش ماهی سردآبی علاوه بر مزیت‌های که دارد، مشکلاتی نیز گریبان آنان را گرفته و برق آن نیز به اصلاح دارد و گاز به محل احداث استخرهای پرورش ماهی نرسیده و شاغلان برای گرمایشی از سوخت استفاده می کنند.

برای بررسی بیشتر مشکلات این سایت پرورش ماهی سردآبی به سراغ فرماندار بیجار رفتم تا درد دلها و مشکلات این واحد را به بالاترین مقام اجرایی شهرستان بگویم.

فرماندار شهرستان بیجار هم اظهار داشت: در بازدیدهای اخیر از مجموعه استخرهای پرورش ماهی روستای قمچقای، برآورد هزینه اصلاح شبکه توزیع برق ۱۰ میلیارد ریال است.

علی اکبر ورمقانی گفت: جلسات متعددی در روزهای پایانی سال ۱۳۹۹ در همین خصوص برگزار شد و طبق آخرین مصوبه قرار است که در سال ۱۴۰۰ از محل تفاهم نامه وزارت کار، صندوق امید و بانک توسعه تعاون برای پنج طرح زیر ساختی با هدف اشتغالزایی و اشتغال پایدار تامین اعتبار گردد.

وی افزود: تاسیسات گاز رسانی و نصب علمک با طرح مشترک خانگی در ابتدای سایت ها توسط شرکت گاز استان کردستان نصب شده است که به علت عبور زیر زمینی تاسیسات برقی و کانال های بتنی آب رسانی در محل مورد نظر، امکان حفاری و نصب عملک در مقابل هر استخر وجود ندارد.

فرماندار شهرستان بیجار تاکید کرد: میزان فشار گاز این علمک در تامین نیاز استخرهای پرورش ماهی به اندازه مورد نیاز تامین می شود و از این نظر مشکلی ندارد و فقط باید هر یک از پرورش دهندگان نسبت به لوله کشی و طی مراحل نظام مهندسی اقدام کند.

تولید بیش از ۱۰ هزار تُن ماهی در کردستان

مدیر امور شیلات سازمان جهاد کشاورزی کردستان گفت: میزان تولید سالیانه ماهی در مزارع پرورشی فعال این استان در سال ۱۳۹۲ حدود ۶۰ هزار و ۷۰ تُن بود که سال گذشته این میزان به ۱۰ هزار و ۳۰ تُن رسیده است.

حمید حسین‌پور اظهار داشت: ۴۰ مزرعه پرورش ماهی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم در سطح استان ایجاد شده و تا پایان سال هم ۱۱ مزرعه دیگر به این تعداد اضافه خواهد شد تا در مجموع تعداد مزارع به ۲۴۲ مزرعه پرورش ماهی برسد.

وی با اشاره به اینکه تعداد تعاونی صیادی در استان کردستان هم از چهار تعاونی به ۶ مورد افزایش یافته است، یادآور شد: تولید ماهیان زینتی نیز از ۶۹۰ هزار قطعه در سال ۱۳۹۲ به یک میلیون و ۳۴۰ هزار قطعه در سال جاری افزایش یافته است.

حسین‌پور با بیان اینکه سه مرکز پرورش زالو نیز پروانه تاسیس دریافت کرده و در حال ساخت هستند، تاکید کرد: این مراکز نیز امسال به بهره برداری رسیده و وارد مدار تولید خواهند شد.

مدیر امور شیلات سازمان جهاد کشاورزی کردستان گفت: تولید ماهی استان شامل ماهی‌های قزل آلا، فیتوفاگ، بیگ هد، کپور، آمور و مقدار کمتری ماهیان بومی است.

ظرفیت‌های استان کردستان در حوزه شیلات علاوه بر خاک و موقعیت جغرافیای مناسب در منابع آبی نیز شامل ۱۲ سد در حال بهره‌برداری، حدود ۷.۸ تا ۸.۸ میلیارد متر مکعب آب حاصل از بارش، ۱۱ سد در حال اجرا و ۱۴ سد مطالعاتی است که می‌تواند با اجرای طرح‌های مختلف آبزی پروری آینده روشنی برای توسعه صنعت شیلات در این استان ترسیم کند.

۴۱ رودخانه دایمی و فصلی، ۱۳ هزار چاه عمیق و نیمه عمیق، ۳۸ هزار چشمه، نزدیک به ۵۰۰ رشته قنات و ۲ هزار و ۷۷۰ استخر ذخیره کشاورزی دیگر ظرفیت‌هایی است که می‌توان از تمام آنها به عنوان یک پتانسیل‌ها ویژه در عرصه توسعه فعالیت‌های شیلات استان استفاده کرد.

شهرستان ۸۹ هزار نفری بیجار در ۱۴۲ کیلومتری شرق شهر سنندج مرکز استان کردستان قرار دارد.