کاریکلماتور نوعی از نوشته های طنز و شوخ طبعی ادبی است که در نگاه اول ساده و خنده دار به نظر میرسد اما در عمق آن پر از آرایه های ادبی و پیام آن برای جامعه ایجاد تفکر و تامل و تغییر است.
به گزارش شیرین طنز، با گذشت ۵۰ سال از تولد کاریکلماتور راهی را که پرویز شاپور باز کرده همراهان زیادی را به همراه داشته است و گاهی ادامه دهنده و کپی برابر اصل هستند گه گاهی هم سازنده و نو بوده اند.
کتاب های زیادی چاپ، دیده و خوانده شده اند. با هم تعدادی از این کتاب ها را با هم مرور میکنیم.
#gallery-1 { margin: auto; } #gallery-1 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-1 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-1 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */ قلم کم حرف۱) کتاب «قلم کم حرف» از سهراب گل هاشم از نویسندگان خوب و قدیمی مشهد است که در سال ۹۵ توسط انتشارات افراز در ۴۱۳ صفحه و به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی منتشر شده است.
در این کتاب بهترین استفاده از کلمات و ساخت تصاویر زیبا خواننده را به خود جلب میکند.
نمونه هایی از آثار سهراب گل هاشم*وقتی پول نداری همسرت آرایش جنگی میکند.
*با دیدن قبض آب، برق از سرش پرید.
*جورابم صبح تا شب عرق میخورد، اما عربده نمیکشد.
*پا برهنه ها را دوست دارم؛ چرا که ریگی به کفش ندارند.
#gallery-2 { margin: auto; } #gallery-2 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-2 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-2 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */ ماه نگران زمین است۲) «ماه نگران زمین است» از نویسنده خوش اخلاق و مهربان عباس گلکار است که در سال ۱۳۸۵ توسط نشر نگیما در ۵۵ صفحه چاپ شده است.
آقای گلکار بازمانده نسلی هستند که در ارتباط با مجله گل آقا و عمران صلاحی بودند و در ادامه نگاه شاپور بکار پرداخته و کارهای بسیار فاخری را در کتابشان به چاپ رسانده اند.
در این کتاب بهره بیشتر نویسنده استفاده از ضرب المثل ها و ذهن مخاطب و قدرت تصویر سازی است و گیر دادن به یک موضوع یا یک کلمه تا به سرانجام رساندن آن.
و در ادامه هم استاد گلکار کتاب «قفس خالی پر از آزادی است» را هم چاپ کرده اند که مورد استقبال مخاطبان واقع شده اند.
چند نمونه از کارهای کتاب*سکوت هیچ سخنی را سانسور نمیکند.
*چراغ مطالعه به خواندن تعظیم میکند.
*وقتی به خط فقر نگاه میکنم، کلاهم میافتد.
*ابر و باد و مه و خورشید و فلک و اکثر مردم در کارند تا عده ای حال و حول کنند.
*در جنگ بیش از کودکان، کودکی کشته میشود.
#gallery-3 { margin: auto; } #gallery-3 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-3 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-3 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */ نانوا هم جوش شیرین میزند، بیچاره فرهاد۳) کتاب «نانوا هم جوش شیرین میزند، بیچاره فرهاد» اثر مهدی فرج الهی است که طنز مایه اصلی نوشته هایش هستند. این کتاب در سال ۱۳۸۹ توسط نشر مروارید در ۱۲۰ صفحه چاپ شد.
نوشته های آقای فرج الهی جدید و فضای نو دارند و از تمام تکنیک های ادبی در آثار استفاده کرده است.
چند نمونه از آثار*به دلم آمد میآیی آمدی دلم رفت.
*عشقم کشید اما خودم نکشیدم.
*گاو ها در صف کشتارگاه همدیگر را هل میدهند.
*خرجم دخلم را آورد.
#gallery-4 { margin: auto; } #gallery-4 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-4 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-4 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */ رفتنت برایم آمد نداشت۴) کتاب «رفتنت برایم آمد نداشت» از احمدرضا بهرام پور عمران که توسط انتشارات مروارید در سال ۱۳۹۶ در ۱۰۱ صفحه به چاپ رسیده است.
در این کتاب آثار بسیار درخشانی را نگاه نکته سنجانه و باریک بینانه به روی کاغذ آورده است و از تمام آرایه های ادبی هم بهره برده است که نشان از پختگی کامل نویسنده را دارد.
چند نمونه از آثار*زندگی آرایشگر به مویی بند است.
*عصا به دست ها دست به عصا ترند.
*فوتبالیست سر به هوا لگد به بختش میزند.
*سر به سر کسی میگذارم که دست به سرم کند.
*هر گاه همسرم جوش بیاورد، من چای دم میکنم.
#gallery-5 { margin: auto; } #gallery-5 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-5 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-5 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */ نمیکشم مگر به شرط چاقو۵) نمیکشم مگر به شرط چاقو از زنده یاد استاد حسین ذوالقدر توسط انتشارات الیما در سال ۱۳۹۶ در ۷۷ صفحه به چاپ رسید.
استاد ذوالقدر نگاه ویژه ای به عشق و مرگ داشت و اکثر آثارشان را با این سوژه ها نوشته اند و سادگی و روانی خاصی که در قلمشان وجود دارد دلی بودن آثار را گوش زد میکنند.
چند نمونه از آثار*عاشق دو بار میمیرد یک بار برای خودش و یک بار برای دیگران.
*نمیخواهم به عشق آنقدر فکر کنم که عاشقی از یادم برود.
*بی سبب نیست سیب فراوان شده چون آدم کم شده.
*چشم دیدنت را ندارم ولی با دل میبینمت.
#gallery-6 { margin: auto; } #gallery-6 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-6 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-6 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */ اتو برای چروک صورت۶) «اتو برای چروک صورت» از دکتر امیر خوش وقتی توسط انتشارات افراز در سال ۱۳۹۰ در ۱۶۰ صفحه به چاپ رسید.
نگاه نویسنده در این کتاب استفاده از یک کلمه و هر صفحه را به آن اختصاص داده است و کارهای متنوع و موضوعی را به روی کاغذ آورده است.
چند نمونه از آثار*دلش از حرف های مردم آتش گرفت و سوخت و خاکستر شد.
*با احساساتش بازی کرد تا حوصله اش سر نرود.
*خنده ی نخودی اش من را یاد آبگوشت انداخت.
*امید همیشه در کلاس زندگی حاضر است.
*قالی را که از دار پایین کشیدند، نفس راحتی کشید.
#gallery-7 { margin: auto; } #gallery-7 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-7 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-7 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */ نان گرسنه۷) کتاب «نان گرسنه» از روح اله کرهانی شیرازی که مجموعه سیصد و هشتاد کاریکلماتور. این نویسنده را در بر میگیرند که در سال ۱۳۹۵ در پانصد نسخه توسط انتشارات ماه باران در ۷۲ صفحه به چاپ رسیده است.
آثار آقای کرهانی زیست خود شاعر و تجربه زندگی او هستند که آنها را با زبان کاریکلماتور بیان کرده است و طنز بسیار زیبا و جالبی که از نگاه او برخواسته است در این کتاب موج میزند.
چند نمونه از آثار آقای کرهانی*تنها بانک بی ربا بانک خون است.
*غصه اگر کرم نداشت اینقدر پیله نمیکرد.
*زن جیغ میکشد، مرد رنگش میکند.
*چون نمیتوانم نان را به نرخ روز بخورم، شب ها نان میخرم.
*برای اینکه وجدانش خاکی نشود، هیچ وقت آن را زیر پا نمیگذاشت.
*احتمالاً تفنگ بچه است که به قنداق احتیاج دارد.
*با جلیقه نجات هم در یادت غرق میشوم.
*نبضم نمیزد، من اما میرقصم.
*گل روی تو مرا باغبان نمونه کرد.
#gallery-8 { margin: auto; } #gallery-8 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-8 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-8 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */ پارتی پله های ترقی را برقی میکند۸) کتاب «پارتی پله های ترقی را برقی میکند» از نویسنده جوان حسین ابراهیمی بارچانی که در سال ۱۳۹۲ توسط فصل پنجم در ۶۴ صفحه به چاپ رسیده است.
آقای ابراهیمی نوآوری های زیادی در آثارش دیده میشود و این به تلاش و خواندن این نویسنده بر میگردد که نشان میدهد آثار زیادی را مطالعه کرده و توانسته است نگاه شاپور را تکمیل کند.
آثار کوتاهی که با سه یا چهار کلمه اما حرف زیادی برای گفتن دارد و علمی نگاه کردن و جستجوگری در آثار موج میزند و در پس هر کلمه، نگاه خاصی را دنبال میکند و شعریت و آرایه های زیادی شیوه خاص نویسنده است.
چند نمونه از آثار آقای ابراهیمی*دیوار هم به عکس پدرم تکیه میدهد.
*زمین خوار، زمین خورد.
*دست نشانده، دست بردار نیست.
*بوسه ترجمه دوستت دارم به تمام زبان ها است.
*برای دیر رسیدن همیشه وقت هست.
*دریا آینه تمام قد آسمان است.
*برای دیدن عمق زندگی دل به دریا زد.
#gallery-9 { margin: auto; } #gallery-9 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-9 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-9 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */ پاشویه۹) مجموعه کاریکلماتور «پاشویه» از نویسنده جوان نائله یوسفی در ۱۲۰ صفحه در سال ۱۳۹۸ توسط انتشارات آریش به چاپ رسید که نشان میدهد نوشتن کاریکلماتور به خانم ها هم سرایت کرده است که خوب هم از پس آن برآمده است.
نگاه خاص و تصویر سازی بسیار قوی که نشان از مطالعه بالا ی خانم یوسفی میدهد با کلماتی ما را مواجه میکند که کم کاربرد هستند و به دنبال آگاه سازی مخاطب و جامعه بهتر هستند و دارای آثار درخور و شایسته زیادی دارند که قابل تامل و خواندن …
با هم چند اثر از این کتاب ارزشمند را مرور میکنیم*موفقیت زیر دست ها در رو دست زدن است.
*او را دست کم گرفتم با دست پر آمد.
*با ارزشترین زیرخاکیها کارگران معدن هستند.
*دل شیر میخواست اما من بزدل بودم.
*با پشتکار، روی کار آمد.
*سیل خانه های تب دار را به پاشویه فرو برد.
*برای صرفهجویی در مصرف آب، دیگر دهنم آب نمیافتد.
* من برایش سر و دست میشکستم اما او دل میشکست.
#gallery-10 { margin: auto; } #gallery-10 .gallery-item { float: right; margin-top: 10px; text-align: center; width: 100%; } #gallery-10 img { border: 2px solid #cfcfcf; } #gallery-10 .gallery-caption { margin-left: 0; } /* see gallery_shortcode() in wp-includes/media.php */ سیبیل نوشت۱۰) سیبیل نوشت (آبرو داری میکنند چشم هایم) جدیدترین مجموعه کاریکلماتورها و تصویرگری های محمد مهدی معارفی است که در ۱۳۰ صفحه توسط نشر ابجد چاپ شده است.
آنچه باید اول به آن اشاره کنم قدرت بالای تصویر گری در کنار آثار است.
آقای معارفی از قدیمی های این کار است و دود چراغ خورده و با تجربه های این نوع نوشته است که هر جا سخن از کاریکلماتور میشود، نمیشود به سادگی از کنار نام او و آثارشان عبور کرد و فعالیت بسیار زیادی در مطبوعات و رسانه ها دارند و آثارشان در همه جا راه پیدا کرده اند نشان میدهد راه را خوب یاد گرفته اند و موفق بوده اند.
و نکته مهمی که در آثارشان دیده میشود نگاه مردمی و بحث اجتماعی است که جامعه را از خطا و خطر آگاه میکند و اشتباهات را گوشزد کرده هر چند ساده و همراه با نیشخند و سبیل هایی که آدم را به خنده انداخته باشد.
با هم بخوانیم چند اثر را از این کتاب کاریکلماتور و شاد باشیم*با زخم کاری، بی کارام را پنهان کردم.
*نمک گیرم کرد با پفک نمکی.
*گند آدم های گنده زود در میآید.
*پرده دری کردم، برای یافتن دست های پشت پرده.
*کفایت پیدا کرد، خود کفا شد.
*غم نام دارد آدم گمنام.
*زمستان ها در خانه جهنم به پا میکنم.
*فروشنده کهنه کار، آدم های تازه به دوران رسیده را تور میکند.
نویسنده : اصغررضایی گماری