گواهینامه موتورسیکلت بانوان چه قوانین و شرایطی دارد؟ مدارک و هزینه‌ها

حقیقتا در حال حاضر می‌توان موتور سیکلت را به عنوان یکی از وسایل نقلیه پرکاربرد تلقی کرد که در بسیاری از مکان‌ها و مشاغل مورد استفاده قرار می‌گیرد. موتورسواری مردان امری عادی است و همه ما در طول روز ممکن است بارها با این صحنه رو به رو شویم که مرد موتورسواری در حال عبور از جاده‌ها و یا معابر شهری است. اما چیزی که می‌تواند کمی ما را تعجب زده کند، این است که ببینیم خانمی سوار موتور شده و از خیابان‌های محل ما رد می‌شود. البته باید ببینیم که دلیل تعجب ما در هنگام مشاهده این چنین صحنه‌هایی چیست. به همین دلیل قصد داریم بیش‌تر به قوانینی که در مورد موتورسواری زنان وضع شده‌اند و هم چنین شرایط گرفتن گواهینامه موتور برای بانوان بپردازیم. در ادامه این موضوع را از چندین نگاه مختلف بررسی می‌کنیم تا به طور کامل از مسائل پیرامون موتورسواری بانوان آگاه شوید.

اخذ گواهینامه موتورسیکلت برای بانوان

این مسئله در بسیاری از کشورهای دنیا یک امر عادی و پیش پا افتاده است و زنان به راحتی می‌توانند مانند مردان گواهینامه موتور سیکلت دریافت کنند. حتی سالیانه تعداد زیادی مسابقه‌های بزرگ و بین‌‌المللی موتور سواری برای بانوان هم برگزار می‌شود که البته شرکت‌کنندگان زیادی از کشورهای مختلف دارد. در این کشورها زنان به راحتی می توانند با گذراندن مراحل قانونی این کار، گواهینامه موتور سیکلت خود را دریافت کنند؛ اما این موضوع یعنی بحث دریافت گواهینامه موتورسواری بانوان، در کشور ما اندکی مبهم مانده و در سال‌های مختلف پیش ‌آمده است که چند روزی بر سر زبان‌ها افتاده و دوباره از سرتیتر تفکرات جامعه کنار رفته است. اگر چه اخذ گواهینامه موتورسواری بانوان به طور بین المللی امری قانونی و بلامانع است، اما اکنون می‌خواهیم این موضوع را پیرامون کشور خودمان بررسی کنیم و بیش‌تر آن را بشکافیم.

گواهینامه موتور بانوان ایران

بحث گرفتن گواهینامه موتور برای بانوان در کشور ما را می‌توان به دو بازه زمانی متفاوت تقسیم بندی نمود که یکی شامل سال‌های قبل از ۸۹ و دیگری شامل سال‌های بعد از این سال می‌شود. تا قبل از سال ۸۹ زنان می‌توانستند برای اخذ گواهینامه موتور اقدام کنند و ثبت نام گواهینامه موتور زنان از طریق مراجع قانونی انجام می‌گرفت. البته در این زمان‌ها هم شرایط جوری نبوده که همه بانوانی که دوست داشته‌اند، بتوانند گواهینامه موتور را دریافت کنند. با توجه به اطلاعاتی که از افراد مورد نظر در این موضوع یعنی بانوان متمایل به دریافت گواهینامه موتورسواری و خبرگذاری‌های معتبر وجود دارد، تعداد از بانوان در این سال‌ها توانسته‌اند گواهینامه موتور را اخذ نمایند. اما تعدادی از این خانم‌ها هم با وجود تمایلی که برای دریافت گواهینامه داشته‌اند، اما موفق به ثبت نام و اخذ گواهینامه نشده‌اند. این بانوان در بیش‌تر موارد با پاسخ‌های غیرمنطقی مانند « موتورسواری به درد زنان نمی‌خورد» یا « این کار از لحاظ قانونی ممنوع است » مواجه می‌شده‌اند.

اما شرایط برای دریافت گواهینامه موتور در سال‌های پس از ۸۹ برای بانوان دچار تفاوت‌هایی با زمان‌های قبل از این سال شد. در سال ۸۹ مصوباتی انجام شد که سبب سخت‌تر شدن شرایط برای خانم‌ها جهت دریافت گواهینامه موتور سیکلت هم گردید. پس از این سال‌،‌ مراجع مربوط به صدور گواهینامه راهنمایی و رانندگی، با تکیه بر مصوبات این سال از دادن گواهینامه به بانوان خودداری کردند. شاید بتوان گفت که بعد از سال ۸۹ دیگر خانم‌ها موفق به گرفتن گواهینامه موتور سیکلت نشده‌اند و یا این موضوع آن‌قدر کم بوده است که نتوانسته بازتابی داشته باشد. البته در سال ۹۸، یکی از شعب دیوان عدالت اداری رای را به نفع خانمی صادر کرد که قصد دریافت گواهینامه را داشته و نیروی انتظامی از انجام این کار سر باز زده است. این حرکت باعث شد که بار دیگر بحث گواهینامه بانوان بر سر زبان‌ها بیافتد که البته تا الان هم ادامه دارد و انتقادات و حمایت‌هایی از سوی برخی مردم و نهادها از این رای دیوان عدالت، رخ داده است.

قانون کشور در مورد گواهینامه موتورسواری بانوان چه می‌گوید؟

در قانون اساسی کشور ما، مانند بسیاری از کشورهای پیشرفته در سراسر جهان، این حق برای بانوان وجود دارد که از تمام وسایل نقلیه مجاز مانند اتوموبیل، کامیون، اتوبوس و موتور سیکلت استفاده کرده و بتوانند آن‌ها را برانند. این موضوع نشان می‌دهد که قانون اساسی کشور ما هیچ گونه ممنوعیتی را برای دریافت گواهینامه موتورسواری بانوان در نظر نگرفته است. در واقع این گروه از افراد جامعه هم مانند مردان حق دارند از وسایل نقلیه استفاده کرده و به رانندگی بپردازند. اگر چه در موارد دیگر مانند رانندگی خودروها و حتی کامیون یا اتوبوس، منعی برای دریافت گواهینامه بانوان در جامعه وجود ندارد و خانم‌ها به راحتی می‌توانند گواهینامه‌شان را دریافت کنند، اما در حوزه موتور سیکلت این موضوع فرق می‌کند.

در واقع چیزی که اکنون نیروی انتظامی با تکیه بر آن، از اعطای گواهینامه موتور برای بانوان خودداری می‌کند، دو ماده از قانون هستند که البته در آن‌ها هم مخالفتی با این موضوع بیان نشده است. یکی از آن‌ها شامل ماده اصلاح شده ۲۲ قانون حمل و نقل و عبور کالای خارجی از مرزهای جمهوری اسلامی است. این ماده وظیفه صادر کردن گواهینامه رانندگی برای زنان و مردان را بر عهده نیروی انتظامی قرار داده است؛ یعنی نهاد دیگری نمی‌تواند این کار را انجام دهد. دیگری تبصره ماده ۲۰ ماده رسیدگی به تخلفات است. این تبصره بیان می‌کند که تمامی مسولیت اعطای گواهینامه برای مردان بر عهده این سازمان یعنی نیروی انتظامی است. این موضوع باعث شده است که ابهامی به وجود بیاید که نیروی انتظامی فقط وظیفه صدور گواهینامه برای مردان را دارد. به همین دلیل نیروی انتظامی از صدور گواهینامه موتور سیکلت برای بانوان خودداری می‌کند و طبق ماده مذکور دیگر، سازمان دومی هم حق اعطای گواهینامه را ندارد.

نظر شرع و اسلام در مورد گرفتن گواهینامه موتور بانوان

از آن جایی که دین اسلام، دینی کامل بوده و در تمام شرایط عدالت بین جنسیت‌های مذکر و مونث را رعایت کرده است، در این موضوع هم محدودیتی برای بانوان قائل نشده است. در دین اسلام، بانوان هم می‌توانند مانند مردان از نعمت های مختلف،‌ لذت‌های حلال و اسباب راحتی استفاده کنند. پس طبق تفکرات اسلام،‌ زنان هم باید بتوانند مانند مردان موتورسواری کرده و از این کار لذت ببرند و یا این که کارهای یومیه خود را با این وسیله راحت‌تر انجام دهند. اما با این وجود می‌بینیم که شرایط لازم برای خانم‌ها جهت اخذ گواهینامه رانندگی موتور سیکلت به وجود نمی‌اید.

تعداد زیادی از مراجع تقلید هم در این مورد اظهار نظرهایی انجام داده‌اند که در اکثر موارد به طور واضح در مورد دوچرخه سواری بوده است و با توجه به شباهت موجود، برای موتور سیکلت هم در نظر گرفته می‌شود. رهبری در این مورد بیان کرده‌اند که : « دوچرخه سواری زنان در مجامع عمومی و نیز در جایی که در معرض دید نامحرم باشد، حرام است ». ایشان در جایی دیگر از جایز بودن دوچرخه سواری برای بانوان سخن گفته‌اند که البته سخن قبل در جهت رفع شبهه آن بیان شده است. برخ دیگر از مراجع تقلید هم دوچرخه‌سواری را در صورتی که در دید نامحرم باشد، حرام دانسته‌اند.

آیا بانوان می توانند گواهینامه موتور بگیرند؟

اگر چه با بررسی که در مورد قوانین موجود در این باره داشتیم و هم چنین نظر اسلام در این موضوع،‌ چیزی مبنی بر محدود کردن بانوان جهت دریافت گواهینامه موتور سیکلت وجود ندارد، اما اکنون در کشور ما این امکان وجود ندارد. یعنی خانم‌ها نمی‌توانند نسبت به ثبت نام گواهینامه موتور سیکلت اقدام کرده و آن را دریافت نمایند. البته این موضوع هنوز هم در حال بررسی است و دیدگاه‌ها و نظرات مختلفی پیرامون آن مطرح می‌شود که باید دید در آینده چه تصمیم قطعی در مورد آن گرفته خواهد شد. ولی تا به امروز با توجه به شرایط جامعه و فتوای مراجع تقلید،‌ بانوان نمی‌توانند مجوزهای لازم برای صدور گواهینامه را دریافت نمایند. دلیل اصلی آن هم شرایط خاص خانم‌ها به هنگام موتورسواری و حالت تحریک آمیزی است که ممکن است به وجود بیاید و مردان نامحرم آن را مشاهده کنند.

سوالات متداول در مورد صدور گواهینامه موتورسواری بانوان

خیر، در حال حاضر با توجه به شرایط جامعه ما و دیدی منفی و همراه با اکراه که در این مورد وجود دارد، خانم‌ها نمی‌توانند مجوزهای لازم برای دریافت گواهینامه موتورسواری را به دست بیاورند.

خیر، در قانون اساسی به این موضوع به طور واضح اشاره‌ای نشده است و هیچ گونه ممنوعیتی را برای این کار در نظر نگرفته است. اگر چه نیروی انتظامی با تکیه بر دو ماده از قانون، که البته در آن‌ها هم هیچ اشاره‌ای به ممنوعیت موتورسواری برای بانوان نشده است، از صدور گواهینامه موتور برای خانم‌ها خودداری می‌کند.

خیر، اسلام حقوقی برابر برای زنان و مردان در نظر گرفته است و زنان هم می‌توانند بدون هیچ مشکلی سوار موتور شوند. چیزی که فقها آن را حرام یا مکروه می‌دانند،‌ موتورسواری در مکان‌های عمومی به خاطر تحریک‌آمیز بودن این کار برای مردان نامحرم است.

بله، همان طور که گفتیم، شرایط برای اخذ گواهینامه موتور برای بانوان در سال‌های ۸۹ و قبل از تصویب یک سری مصوبات بهتر بود. در این سال‌ها تعدادی از بانوان کشور موفق شده‌اند گواهینامه موتورسواری خود را از راهمایی و رانندگی دریافت کنند.

خیر، تا کنون این رفتار نیروی انتظامی توسط هیچ یک از نهادهای رسمی ناظر، مورد انتقاد یا بازرسی قرار نگرفته است. تنها در سال ۹۸ یکی از شعب دیوان عدالت اداری، رای خود را به نفع خانمی صادر کرد که از خودداری نیروی انتظامی برای اعطای گواهینامه به او شکایت کرده بود. البته هنوز هم درباره آن رای صحبت‌هایی وجود دارد و برخی از افراد و نهادهای وابسته، آن رای را دارای اعتبار خاصی نمی‌دانند.