سه آیه قرآن دربارۀ مقام و منزلت حضرت حمزه

به گزارش گلستان ۲۴؛ به نقل از باشگاه خبرنگاران پویا، «حمزة بن عبدالمطلب» عموی بزرگوار پیامبر اکرم(ص) و از شهدای اُحُد است. حمزه از حامیان مهم دعوت پیامبر بود و گفته‌اند که او حتی در زمانی که هنوز مسلمان نشده بود، از آن حضرت در مقابل آزار مشرکان حمایت می‌کرد. او از معدود اصحابی است که جایگاه ویژه‌ای نزد رسول خدا داشت و همواره مورد احترام و تکریم حضرت بود.

ایشان در غزوه بدر، در نزدیک‌ترین بخش سپاه اسلام به مشرکان بود و پیامبر، امیرالمؤمنین، او و عُبَیدة بن حارث بن عبدالمُطلب را به مقابله با چند نفر از سران مشرکان فرستاد. در آستانه غزوه احد در سال سوم هجرت، حمزه از جمله کسانی بود که همسو با خواست پیامبر، خواستار جنگ در بیرون مدینه بود، به حدّی که سوگند خورد چیزی نخورد تا وقتی در خارج شهر با دشمن بجنگد. وی مسئول قلب سپاه بود، با دو شمشیر می‌جنگید و در این جنگ رشادت‌ها آفرید و در نهایت در تاریخ 15 شوّال سال سوم هجری به مقام رفیع شهادت دست یافت.

شأن و جایگاه حمزة سلام‌الله علیه به قدری بود که شأن آیاتی از قرآن را به ایشان اختصاص داده‌اند؛ از جمله آیۀ28 سورۀ صاد «أَمْ نَجْعَلُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ کَالْمُفْسِدِینَ فِی الاْءَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِینَ کَالْفُجَّارِ» یعنی «آیا کسانی را که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، همچون مفسدان در زمین قرار دهیم یا پرهیزکاران را همچون کافران؟!» فرات کوفی در تفسیر خود از ابن‌عباس نقل می‌کند که این آیه در بارۀ سه تن از مؤمنان متقی که عمل صالح انجام داده بودند، نازل شده است: علی بن ابی طالب (ع) و حمزه و عُبیده و سه نفر مشرک مفسد؛ عُتبه و شَیبِه و ولیدبن عُتبه. ابن عباس اضافه می‌کند این دو گروه بودند که در جنگ بدر با هم به مبارزه برخاستند؛ علی علیه‌السلام ولید را کشت، حمزه عتبه را و عبیده شیبه را.

شایستۀ ذکر است، عُبیده بن حرث بن عبدالمطلب، پسر عموی رسول خدا است. او از شجاعان عرب و از مدافعان اسلام بود که در جنگ بدر به شهادت رسید.

آیۀ بعد مربوط به آیۀ19 حج است، آنجا که فرمود «هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِی رَبِّهِمْ فَالَّذِینَ کَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیَابٌ مِنْ نَارٍ یُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُءُوسِهِمْ الْحَمِیمُ» یعنی «اینان دو گروهند که در باره پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند، کسانی که کافر شدند، لباس‌هایی از آتش برای آنها بریده شده و مایع سوزان و جوشان بر سرشان ریخته می شود.» در کتاب بخاری و مسلم و سنن تِرمذی و منابع دیگر از اهل سنت و شیعه آمده که حضرت ابوذر فرموده این آیه در باره دو گروه: گروهی حامی و مدافع سرسخت اسلام و دشمن کینه‌توز و سرسخت اسلام نازل شده است. گروه اوّل، امیرمؤمنان و حمزه و عُبیده و گروه دوم ولید، عتبه و شیبه از سران قریشند که در جنگ بدر مقابل هم قرار گرفتند.

آیۀ19 سورۀ توبه، از جمله دیگر آیاتی است که حضرت حمزه (ع) را یکی از مصادیق آن معرفی کرده‌اند. در این آیه می‌خوانیم یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّه َ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ» یعنی «ای کسانی که ایمان آورده اید، از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و با صادقان باشید». مرحوم طبرسی درباره مصداق «صادقین» که در پایان آیه شریفه آمده است، چند احتمال ذکر کرده و می‌نویسد «... و گفته شده است که منظور از صادقین در این آیه، همان افرادی است که خداوند در آیه دیگر از آنها یاد کرده و فرموده است: رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللّه َ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَی نَحْبَهُ… یعنی حمزه بن عبدالمطلب و جعفربن ابی طالب و «وَ مِنْهُم مَنْ یَنْتَظِرُ» یعنی علی بن ابی طالب علیه‌السلام.