جنگنده جدید روسیه توسط کمپانی هوافضای سوخوی ساخته می‌شود

کمپانی هوافضای سوخوی مشغول توسعه جنگنده جدید روسیه است که قرار است رقیبی سرسخت برای نیروی هوایی ناتو باشد.

دفتر طراحی سوخوی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و برترین سازندگان هواپیماهای جنگنده در دنیا به شمار می‌رود. این کمپانی که طراحی و توسعه جنگنده چندمنظوره پنهانکار و رادارگریز نسل ۵ سوخوی Su-57 (نام‌گذاری ناتو: فلون) را بر عهده داشت، این بار قصد دارد جنگنده‌ای تک موتور و سبک از نسل ۵ برای نیروی هوافضای فدراسیون روسیه بسازد.

در مقایسه با جنگنده‌های دو موتوره، انواع تک موتور لزوما برد، سرعت و قدرت کمتری ندارند. برای مثال F-16 که یک موتور دارد، از یک جنگنده دو موتوره مانند F/A-18 سریع‌تر، دوربردتر و قدرتمندتر و از یک جنگنده دو موتوره دیگر مانند F-15 کندتر، کم بردتر و کم قدرت‌تر است؛ به عبارتی همه چیز به نقش و طراحی هواپیما و صد البته نوع موتوری که استفاده می‌شود بستگی دارد. البته در مقایسه با یک جنگنده دو موتوره که از موتورهایی کاملا مشابه استفاده می‌کند، بقاپذیری کمتری دارند، چرا که با از دست رفتن موتور، هواپیما دیگر قادر به تامین رانش مورد نیاز خود نیست. در حالی که جنگنده دو موتور می‌تواند با استفاده از یک موتور خود به پرواز ادامه دهد. البته همانطور که گفته شد این مقایسه برای دو هواپیما با موتور کاملا مشابه است.

اما حسن اصلی جنگنده‌های تک موتور که سبب می‌شود این قدر محبوب باشند در چیست؟ پاسخ را بایستی در هزینه نگهداری جستجو کرد. یک جنگنده تک موتور نه تنها ارزان‌تر از نوع موتور است، بلکه هزینه هر ساعت پرواز و نگهداری آن نیز کمتر است. جنگنده جدید روسیه که یک موتور خواهد داشت نیز با این هدف طراحی می‌شود و قرار است جایگزینی برای جنگنده چندمنظوره نسل ۴/۴.۵ میگ-۲۹، که پرتعدادترین جنگنده و ستون فقرات نیروی هوایی این کشور محسوب به شمار می‌رود، و همچنین مکملی برای جنگنده دو موتور Su-57 باشد. جنگنده تهاجمی و پشتیبانی هوایی نزدیک سوخوی Su-25 نیز هواپیمای دیگری است که با ورود به خدمت جنگنده جدید، بازنشسته خواهد شد.

جنگنده جدید از نوع متوسط بوده و ابعادی در حد F-16 دارد. سرعت پرواز آن ۲ ماخ (۲ برابر سریعتر از صوت) خواهد بود و در طراحی ان از برخی فناوری‌ها و اجزای Su-57 استفاده می‌شود. جنگنده جدید همچنین سطح مقطع راداری کمی دارد و از فناوری رادارگریزی بهره می‌برد.

این جنگنده برای داشتن مانورپذیری بالا از فناوری خروجی متغیر (تراست وکتورینگ) استفاده می‌کند که سبب می‌شود هواپیما به شدت چالاک باشد و بتواند مانورهای فوق العاده سنگینی اجرا کند. سوخوی سابقه‌ای طولانی در استفاده از این فناوری دارد و حاصل آن مانورپذیری بی‌نهایت جنگنده سوخوی Su-35 است که همچون یک قاصدک در هوا می‌تواند مسیر پروازش عوض کند. در بیشتر جنگنده‌ها هوای خارج شده از موتور به صورت یک خط مستقیم حرکت می‌کند، اما با خروجی متغیر می‌توان جهت دهانه نازل را تغییر داد و بدین‌ ترتیب جهت خروج هوا را تعیین کرد. این فناوری بسیار پیچیده است و تا به امروز تنها در جنگنده‌های آمریکایی، روسی، انگلیسی و البته جنگنده آزمایشی نسل ۵ ژاپنی میتسوبیشی X-2 شین‌شین شاهد استفاده از آن بودیم.

در این بین روسیه تنها کشوری بود که در جنگنده‌های نسل ۴ و ۴.۵ عملیاتی خود از این فناوری برای «افزایش مانورپذیری» استفاده کرد. تا پیش از ورود به خدمت جنگنده‌های نسل ۵ آمریکایی که آن‌ها نیز برای افزایش مانورپذیری تراست وکتورینگ دارند، تنها جنگنده‌های نسل ۴ آمریکایی و انگلیسی که به چنین قابلیتی مجهز بودند، از آن برای تغییر زاویه خروجی موتور به منظور نشست و برخاست عمودی استفاده می‌کردند. البته آمریکایی‌ها نیز برای افزایش مانورپذیری جنگنده‌های نسل ۴ خود را به تراست وکتورینگ مجهز کردند، اما هدف فقط ساخت هواپیمای آزمایشی بود و هیچ گاه وارد خدمت نشدند.

با کمک این فناوری هواپیما می‌تواند در نبرد هوایی نزدیک که اصطلاحا با نام داگ فایت شناخته می‌شود، نسبت به هواپیمای رقیبی که خروجی متغیر ندارد مانورهای سنگین‌تری اجرا و از دست آن فرار کند. این قابلیت همچنین هنگام برخاست به هواپیما کمک می‌کند تا برای بلند شدن به باند کوتاه‌تری نیاز داشته باشد.

به گفته یک کارشناس نظامی روسی، این جنگنده از موتور توربوفن قدرتمند ایزدلیه ۳۰ که در سوخوی Su-57 به کار رفته استفاده خواهد کرد که با توان تولید ۱۸ تن رانش، برای رساندن هواپیما به سرعت فراصوت ۲ ماخ کافی است. وی می‌افزاید برخلاف ادعای خبرگزاری روسی ریا نووستی، این موتور قادر نیست هواپیما را به سرعت هایپرسونیک بالای ۵ ماخ برساند. این موتور قدرتمند همچنین نسبت رانش به وزن ۱ را برای هواپیما فراهم می‌کند که سبب چالاکی بالای آن می‌شود.

به تازگی تصویری از وزیر دفاع روسیه در دفتر کار خود منتشر شده که در آن ماکتی از یک جنگنده جدید و پیشتر دیده نشده روی میز وی مشاهده می‌شود. البته ماکت به صورت کامل در تصویر دیده نمی‌شود و تنها دماغه آن مشخص است. با توجه به تصویر می‌توان گفت که ورودی هوای موتور از نوع DSI است که ضمن کمک به هواپیما هنگام پرواز با سرعت فراصوت، در حفظ پنهانکاری و رادارگریزی نیز به آن کمک می‌کند. و اما نکته جالب درباره این ماکت، شباهت آن به دو جنگنده آمریکایی F-16 و پیش نمونه جنگنده نسل ۵ X-32 (رقیب F-35 امروزی) است.

جنگنده جدید روسیه نه تنها برای نیروی هوایی این کشور است، بلکه می‌تواند به عنوان رقیب ارزان قیمت‌تر F-35، فروش بین الملی بسیار خوبی نیز تجربه کند. این جنگنده تا دهه ۲۰۳۰ آماده می‌شود و بر خلاف تصور ابدا دیر نیست. بد نیست بدانید در حال حاضر کره جنوبی نیز مشغول تکمیل جنگنده نسل ۴.۵ خود است. آمریکا نیز ضمن کار روی دو الی سه جنگنده نسل ۶، قصد ساخت یک جنگنده نسل ۴.۵ جدید را نیز دارد. روسیه نیز خود مشغول کار روی یک جنگنده نسل ۶ است.

در صورت ورود به خدمت این هواپیمای جدید، نیروی هوافضای فدراسیون روسیه پس از ۳ دهه مجددا یک جنگنده تک موتور به خدمت می‌گیرد. این قوا آخرین جنگنده‌های تک موتور خود که از نوع میگ-۲۳ بودند را در سال ۱۹۹۸ از خدمت خارج نمود و تا به امروز تماما هواپیماهای دو موتوره در خدمت داشته است. البته یک هواپیمای تک موتور به نام L-39 آلباتروس ساخت چک اسلواکی سابق همچنان در خدمت دارند که نقش اموزشی داشته و عملیات رزمی انجام نمی‌دهد.

این هواپیما که علاوه بر قابلیت هدایت پذیری توسط خلبان، می‌تواند به صورت هواپیمای بدون سرنشین نیز عازم ماموریت شود، هنگام برخاست بیشینه وزن ۱۸ تن خواهد داشت که برابر با بیشینه وزن برخاست میگ-۲۹ دو موتوره و ۱.۱ تن کمتر از بیشینه وزن برخاست F-16 است. منظور از بیشینه وزن برخاست به حداکثر وزن هواپیما در حالت بارگزاری کامل سوخت و مهمات است و سنگین‌ترین وزن ممکن برای یک هواپیما هنگام بلند شدن از روی باند را بیان می‌کند.

در حال حاضر سوخوی به تنهایی مشغول طراحی این جنگنده می‌باشد و نیروی هوایی روسیه همچنان روی آن سرمایه گذاری نکرده است. در صورت تکمیل طرح مذکور و علاقه نیروی هوایی روسیه برای خرید آن، شاهد ترکیبی مشابه دو جنگنده پنهانکار و رادارگریز نسل پنج F-22 و F-35 در نیروی هوایی آمریکا خواهیم بود. به این صورت که Su-57 همچون F-22 جنگنده دو موتوره گران قیمت و جنگنده جدید نیز همچون F-35 جنگنده تک موتور ارزان قیمت‌تر خواهد بود که مکملی برای یکدیگر هستند.

با این حال نمی‌توان با قطعیت گفت که نیروی هوایی روسیه این جنگنده جدید را خریداری خواهد کرد یا خیر. چرا که در حال حاضر پروژه Su-57 همچنان تکمیل نشده و هزینه‌های آن کمر مسکو را خم کرد. نیروی هوایی روسیه قصد دارد ۷۶ فروند Su-57 خریداری کند، اما برای این کار تنها مبلغ ۲.۶۳ میلیارد دلار اختصاص داده که فقط برای خرید ۲۶ فروند جنگنده کفایت می‌کند. کارشناسان بر این باورند که در صورت خرید Su-57، این کشور توان مالی لازم برای حمایت و خرید جنگنده جدیدی ندارد. البته هدف سوخوی صرفا نیروی هوایی روسیه نیست، بلکه کشورهای خارجی همچون ویتنام، هند، مالزی و چین نیز می‌توانند از مشتریان بالقوه برای خرید جنگنده جدید باشند.

سوخوی در حال حاضر ضمن تکمیل Su-57 و کار روی جنگنده جدید، یک پهپاد رزمی به نام S-70 اوختونیک بی را نیز در دست توسعه دارد که از فناوری پنهانکاری و رادارگریزی بهره می‌برد. این پهپاد که بر اساس طرح میگ اسکات ساخته شده، رقیبی برای پهپادهای پنهانکار و رادارگریز رزمی تارانیس انگلیسی، نئورون فرانسوی و سه طرح آمریکایی فانتوم ری، X-47B و X-47C است. تمامی این هواپیماها پیکربندی بال پرنده داشته و به منظور حفظ پنهانکاری تسلیحات خود درون دهلیزهای داخلی حمل مهمات جای می‌دهند. سوخوی S-70 قرار است دوشادوش جنگنده‌های سرنشین‌دار به ویژه Su-57 راهی میدان نبرد شود و نقش وینگ من (همراه) را برعهده داشته باشد.