«اضافه باراطلاعات» دقیقا به چه معناست؟
این مفهوم بدین معنی است که با داده های زیادی که به سمت ما سرازیر می شوند، مغز ما درست مثل انفجار فیوز، منفجر می شود. در این وضعیت به ناگهان نمی توانیم درست فکر کنیم و حتی آنچه را هم که انجام می دادیم، فراموش می کنیم.

آیا پرشماری و نامحدود بودن اطلاعات به سلامت روان آسیب می رساند؟ دسترسی بی نهایت به اطلاعات در دوران بیماری کووید-۱۹ می تواند آفت تاب آوری بوده و حتی اوضاع را بدتر کند.

کارشناسان پیش بینی می کنند که با توجه به بحران کووید-۱۹ و رکود اقتصادی که با آن رو به رو هستیم، اپیدمی بعدی، فراگیری اختلالات و بیماری های روانی خواهد بود.

پر واضح و قابل درک است که کاهش تاب آوری می تواند منجر به افزایش بروز مشکلات سلامت روان شود. اما این مشکلات دقیقا چگونه به وجود می آیند؟

قطعا از جمله عوامل ایجاد کننده می تواند این موارد باشد: اقتصاد، انزوای اجتماعی و اضطراب عمومی از ابتلا به بیماری های مسری. موانع عملی نیز وجود دارند مانند کودکانی که به جای مدرسه، در خانه ماندند و همین باعث ایجاد فشار کار بیشتری می شود.

اما موضوع دیگری هم وجود دارد که مردم در مورد آن زیاد صحبت نمی کنند، و آن مفهوم “گرانباری یا اضاقه بار اطلاعات” و چگونگی تأثیرات آن بر سلامت روان است.

باید این موضوع را در نظر بگیریم که مردم در حال حاضر و در سراسر گیتی گرفتار رسانه و اضافه باراطلاعات شده اند با فرض اینکه چقدر اطلاعات جدیدی در مورد کووید-۱۹ منتشر شده است و چقدر مردم این اطلاعات را پر مخاطره می دانند.

پیامد اضافه باراطلاعات بر تاب آوری و سلامت روان چیست؟
مشخص است که این پیامدها می توانند بسیار مهم باشند. گرانباری اطلاعات می تواند منجر به احساس واقعی اضطراب، احساس ناامیدی و ضعف، و خستگی ذهنی و روانی شود. همچنین می تواند مشکلات شناختی را ایجاد کند از جمله تصمیم گیری های اشتباه و تصمیم گیری های عجولانه (معمولا تصمیم های بد) چون مغز از تلاش برای پردازش این حجم از اطلاعات خسته است بنابراین باعث تصمیم کیری های عجولانه می شود. به همین دلیل است که برخی محققان اصطلاح “گرانباری شناختی” را به “گرانباری اطلاعات” ترجیح می دهند. پردازش حجم زیادی از اطلاعات، اغلب همزمان با انجام کارهای دیگر (عملکرد چندتکلیفی) انجام می شود مانند تماشای شبکه های اجتماعی در حین کار و غیره.

تحقیقات نشان داده اند که عملکرد چند تکلیفی (انجام چند کار همزمان) باعث افزایش ترشح هورمون های استرس، کورتیزول و آدرنالین می گردد که هر دو مربوط به واکنش “جنگ یا گریز” هستند.

با وجود این حجم از گرانباری اطلاعات، برای بهبود سلامت روان، چه می توان کرد؟ قطعا می توانیم انتظار داشته باشیم که به دیدن حجم زیادی از اطلاعات جدیدی که روزانه منتشر می شوند ادامه دهیم اما باور به اینکه ما می توانیم بر این موضوع تاثیر بگذاریم، انتظاری غیر واقع بینانه است.

با این حال، راه های ساده ای وجود دارند که می توانیم بر روی آن ها کار کنیم تا دسترسی خود به سیل مداوم اطلاعات جدید را محدود کنیم:
１) زمان خاصی را برای نگاهی اجمالی به اخبار، برنامه ریزی کنید. اگر احساس اضطراب می کنید، اصلا اخبار را دنبال نکنید.

２) برخی افراد، اعلان هایی را در تلفن همراه خود دارند تا تیتر خبرهای جدید را به آن ها اعلام کند. این اعلان ها را خاموش کنید چرا که باعث افزایش اضطراب می شوند.

３) مراقب شبکه های اجتماعی باشید، زیرا منبع اطلاعات هستند. زمان خاصی را برای چک کردن آن در طول روز در نظر بگیرید.

４) تاب آوری تان را بالا ببرید. بسته به فرآیند استرس، تاب آوری می تواند اینگونه موثر واقع شود:
الف) توانایی حفظ عملکردهای طبیعی و اجتناب از سختی ها و روزهای بد
ب) توانایی مقابله مثبت با استرس و حفظ آرامش

５) قبل از خواب به تلفن همراهتان نگاه نکنید، زیرا از یک جهت نور آن و از طرفی دیگر خواندن اخبار جدید مضطرب کننده می توانند باعث بی خوابی شما شوند.

مراقبت از خود، همیشه مهم است اما اکنون بهتر است به میزان خستگی ذهنی و روانی خود توجه ویژه ای نشان دهید. اگر احساس خستگی می کنید و فکرتان مغشوش است، شاید زمان آن رسیده است که تمام تلاش خود را کنید تا از سیل اطلاعات جدیدی که هر روزه با آن ها رو به رو هستیم، رها شوید و استراحت کنید.

نویسنده: طاهره عزیزپور
روانشناس و مترجم