جنگ شناختی و فضای مجازی

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا و به نقل از مرکز ملی فضای مجازی،بیست و پنجمین نشست علمی با موضوع «جنگ شناختی و فضای مجازی» با ارائه حجت‌الاسلام دکتر محسن انبیائی از اساتید سطوح عالی حوزه و دانشگاه، دفتر مطالعات اسلامی و ارتباطات حوزوی پژوهشگاه فضای مجازی برگزار شد.

در ابتدای این نشست حجت‌الاسلام انبیائی به‌ضرورت و اهمیت جنگ شناختی اشاره کرد و گفت: در آینده نه‌چندان دور جنگ‌های نظامی به سمت شناختی تبدیل می‌شود و جنگ مدرن، جنگ شناختی خواهد بود. برای موفقیت در این جنگ‌ها باید اطلاعات را کنترل کرد تا چرخه تصمیم‌گیری شما دچار مشکل نشود والا محکوم به شکست هستیم.

وی در ادامه با بیان چند نمونه از برنامه‌ریزی‌های سیاستمداران، افراد و نهادهای نظامی کشورهای دیگر در موضوع جنگ شناختی، اظهار کرد: یکی از هوشمندترین افراد در ایران که با آینده‌نگری دقیق، این مسئله را هشدار داده، مقام معظم رهبری است که در جلسه ای که با پژوهشگران عرصه علوم شناختی داشتند، فرمودند: «بحث ترامپ هم نیست؛ بحث سیستم است، بحث مجموعه نظام و رژیم است. این سیستمی که می‌تواند یعنی به خودش حق می‌دهد که سرزمین یک کشوری را تصرّف کند، آیا به خودش حق نمی‌دهد که بر روی ذهن آنها اثر بگذارد؟ شما گفتید که [این فنّاوری] می‌تواند اضطراب و ترس را برطرف کند؛ [امّا] می‌تواند اضطراب و ترس را هم ایجاد کند؛ می‌تواند در تصمیم‌گیری‌ها هم اثر بگذارد؛ اگر بتواند نمی‌کند این کار را؟ قطعاً می‌کند؛ یا آن کشورهای اروپایی: انگلیس یک‌جور، فرانسه یک‌جور، بقیّه یک‌جور؛ خب اینها سابقه‌ی بدی دارند در دنیا؛ ما بایستی همیشه به اینها [سوءظن داشته باشیم]. حالا به بنده می‌گویند شما سوء‌ظن دارید؛ البتّه یقیناً من سوء‌ظن دارم، [اصلاً] سوء یقین دارم، سوء‌ظن نیست امّا این سوء یقین یا سوء‌ظنّ من، ناشی از توهّم نیست، ناشی از واقعیّات است. خب من جزئیّات کارهای فرانسه در الجزایر را به‌دقت می‌دانم، کارهای انگلیس و فرانسه در شمال آفریقا را، در کشورهای مختلف آفریقایی را می‌دانم، عملکرد انگلیس در هند را می‌دانم که اینها چه جنایت‌هایی مرتکب شده‌اند، در چین همین‌جور، در بقیّه‌ی نقاط دنیا همین‌جور؛ خب به این دولت‌ها، به این سیستم‌ها، به این نظام‌ها آیا می‌شود در برنامه‌ریزی‌های حسّاس و مهمّی مثل علوم‌شناختی اعتماد کرد؟ نمی‌شود.»

حجت‌الاسلام انبیائی با تبیین اینکه جنگ شناختی غیر از جنگ روانی است افزود: میدان نبرد در جنگ شناختی ذهن انسان است. جنگ شناختی برخلاف جنگ روانی و رسانه‌ای، به دنبال دادن اطلاعات کاذب و غلط به کاربران نیست؛ بلکه به دنبال تغییر و کاهش توانمندی های شناختی او می باشد تا کاربر حتی در صورت داشتن اطلاعات صحیح، نتواند تصمیم درست را اتخاذ نماید.

این استاد حوزه و دانشگاه در تعریف علوم‌شناختی گفت: علوم‌شناختی مطالعه علمی و بین‌رشته‌ای ذهن و مغز و عملکردهای شناختی انسان نظیر تفکر، یادگیری، تمرکز، عشق، زبان، اراده، استدلال، جهت‌یابی، خلاقیت، ایمان، آگاهی و ... است. علوم‌شناختی با شناخت دقیق ذهن و کارکردهای شناختی، به دنبال تغییر عملکرد این کارکردها می‌باشد. همچنین شناخت قوای شناختی انسان، می‌تواند کمک شایانی به برخی فناوری‌ها همچون هوش مصنوعی داشته باشد.

وی ادامه داد: این رشته کاربرد وسیعی در رشته‌های فرعی مانند پزشکی، آموزش‌وپرورش، جامعه‌شناسی، سیاست، علوم دفاعی، جنگ، علوم اطلاعات، ارتباطات و رسانه‌های گروهی، مهندسی پزشکی پیدا کرده است. مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌های بسیاری به تحقیق در زمینه علوم‌شناختی اشتغال دارند و در تلاش‌اند تا راز بزرگ‌ترین سرمایه آدمی یعنی مغز و ذهن را کشف کنند.

وی در انتهای این نشست با بیان اینکه برای تغییر اندیشه‌ها، ساختار اندیشه و الگوریتم استدلال هیچ روشی همانند فضای مجازی کارساز نیست نسبت به آینده‌پژوهی در این زمینه تأکید کرد و به پرسش‌های پژوهشگران و کاربران حاضر در نشست پاسخ داد.