روستای قمبوان دهاقان

روستای قمبوان دهاقان ،روستای است که در شهرستان دهاقان در استان اصفهان قرار دارد از نظر تاریخی از مکانهای ارزشمند به شمار می رود. بررسی های موجود نشان می دهد این روستا در گذشته، بصورت قلعه ای با دروازه ها، برج ها و دیوارهای بلند بوده است. در گذشته ‌های دور کمبون به ریخت یک باغ روستا بوده‌ که با بکارگیری کاریزها آبیاری می شد و سپس با ساختن برج ها (قلعه ها) بافت کانونی میانی آن ساخته شده‌ است.قُمبُوان یا کُمبُوان یکی از روستاهای بخش مرکزی شهرستان دهاقان در استان اصفهان است. این روستا در دهستان قمبوان جای گرفته است.

در لفظ محلی این روستا کمبون شناخته میشود. رودخانه کیلچی و قنات عشق آباد تنها رود خانه و قنات قمبوان و یالان چی از چشمه های اطراف این روستا است. از مکان‌های تفریحی منطقه عباس اباد است که شامل چشمه و درخت تنومند توت است همچنین کوه شاه عبدالله نیز یکی از تفرجگاه های مردم قمبوان و روستاهای اطراف میباشد که در پنج کیلومتری شمال شرقی قمبوان واقع شده است. از نظر فرهنگی این روستا حائز اهمیت است و اولین مدرسه این روستا، در سال ۱۳۰۴ هجری شمسی با نام ناصر خسرو (قدس فعلی) تأسیس گردیده است. ارتفاع این روستا از سطح دریا، ۱۷۹۰ متر است. منابع آب کشاورزی، قنوات، رودخانه شور و همچنین دو چشمه می باشد که آب مورد نیاز اراضی زیر کشت را تامین می کنند.

تاریخچه و قدمت روستای قمبوان

میتوان پیشینه آن را به دوران باستان و پیش از اسلام نسبت داد. شکل ‌گیری اولیه روستا پیرو وجود آب و جهت جریان آب بوده ‌است و معماری شکل پراکنده داشته سپس به روستایی قلعه مانند و با بافت متمرکز تبدیل گشته است که از طریق دروازه ‌هایی ورود و خروج به آن کنترل می ‌شده ‌است و در زمان ‌های نا امنی برج‌ های دیده بانی نقش مؤثری در حفظ امنیت ده داشته‌ است. شیوه مهرازی بافت دیرین کمبوان به صورت ترکیبی از شیوه های سرزمین‌ های بیابانی و کوهستانی است و در گذشته بناها از خشت و گل و گاهی با بکارگیری سنگ در پایه ها ساخته می ‌شده ‌است. بافت نوین روستا آجری است. درهای سنگی باغ‌ های کمبوان که همانند شان در تیران و باغ های تپه‌ آریایی ‌ها در خوانسار نیز وجود دارد بسیار دیرین هستند. برخی پژوهشگران پیشینه این درها را متعلق به دوران پیشاآریاییان و زمان سلطهٔ آشوریان بر قبایل ایران پیش از متحد شدن روستاهای قبایل ماد و نابودی آشور بدست ایشان دانسته اند.

ریشه نامگذاری

واژه کمبون به چم کومه در باغ می ‌باشد که نشان دهنده شیوه زندگی نخستین مردمانی است که آنجا یکجانشین شده اند که دامدارانی بودند که در کنار گودال‌ های آب کومه ‌هایی ساختند و پس از استقرار با دامهایشان به کشاورزی و باغداری روی آوردند. در زبان سانسکریت کم به چم گودال آب یا چاله می‌ باشد. پس از استیلای اعراب واژه کمبون معرب شده و به قمبوان دگرگون گشته است.

محصولات و سوغات

از محصولات کشاورزی این روستا که معروف نیز می ‌باشد می توان به لوبیا چیتی اشاره نمود. آب زمینها از قنات تامین شده و محصولات دیگر آن غلات، حبوبات، گندم، جو و پنبه است و شغل اهالی زراعت است. سوهان محلی از سوغات این روستا است که در چند سال گذشته و با توجه به برپایی نمایشگاهها در سطح کشور، در نزد مردم شناخته شده است.

آداب و رسوم

آیین‌ ها و جشن ‌های باستانی همواره با شکوه در قمبوان برگزار میگردند. از جمله شنبه‌ بدر که بازمانده جشن نوروز بزرگ یا آبپاشان می باشد که در خردادروز از فروردین برگزار میشده ولی با تغییر تقویم به نخستین شنبه نوروز افتاده است.

پوشش محلی

کلاه سیاه نمدی مانند کلاه مادها در سنگ نگاره ‌های تخت جمشید، پیراهن بدون یقه، جلیقه، شلوار سیاه پاچه گشاد که به آن تمون می گویند، کلچه (شنل نمدی زمستانه) و گیوه ملکی که همهٔ این لباس‌ ها در گذشته در روستا تولید میشد. پوشش محلی زنان چارقد سفید، پیراهن بلند، پاکش (شلوار زنانه) است

آثار تاریخی روستای قمبوان

مسجد جامع قمبوان (مسجد آبی) مربوط به دوره صفویه است و قدیمی ترین تاریخی که بر روی دیوار آن نوشته شده مربوط به سال ۱۰۰۶ است. کتیبه ای در محراب آن وجود دارد که هنوز خوانده نشده است. همچنین یکی از مهمترین آثار تاریخی قمبوان مسجد شبستان است. کاروانسرای قدیمی قمبوان را نیز میتوان جزو آثار تاریخی قمبوان به حساب آورد. از دیگر آثار باستانی (اسطوره ای) این روستا میتوان به جاپا دُل دُل که به گفته خودشان جای سم اسب علی روی سنگ است و چهل دخترون مکانی در جوار گورستان قمبوان که به گفته اهالی روستا چهل دختر در آن ناپدید شده اند اشاره کرد. آسیاب ‌های آبی قمبوان که گندم و جو را به آرد بدل می ‌ساخته و عصار خانهٔ قمبوان که در زمان صفویه راه اندازی شده‌ و با اسب سنگ ‌های عصاری بزرگ در آن برای گرفتن روغن از دانه‌ ها چرخانده می ‌شده ‌است از دیگر مکانهای تاریخی این روستاست. برج‌ های زیادی در دوره ‌های گوناگون بخصوص صفویه در کمبون ساخته شده‌ است که برای دیده بانی و کشاورزی بکار گرفته میشد و کنون برخی برپا هستند. بنای چهل دختران امامزاده سید محمد باقر، حمام ‌های تاریخی کمبون و قلعه تاریخی طاهری که با مساحتی بیش از دو هزار مترمربع در دل بافت تاریخی این روستا واقع شده از مکانهای دیدنی کمبوان است.