تله انفجاری در انتظار سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال

با گســترش معاملات ارزهای دیجیتال هــر روزه شــاهد ظهور پدیده‌های جدیدی هستیــم کــه برخـی از‌پلتفرم‌های نقل‌وانتقالات دارایی‌های رمزارز با استفاده از آن به رونق معاملات دامن می‌زنند، اما در این بین نبود نظـارت در برخی از موارد زمینه سودجویی و گاها ازبین‌رفتن سرمایه معامله‌گران را رقم زده است. موضوعی که اخیرا از آن تحت‌عنوان معاملات اهـرمی‌ یا (Leverage) که به‌عبارتی همان معامــلات مشتقــه است یاد می‌شود، اگرچه به‌گفتــه کارشناسان و فعالان این حوزه اساسا در پلتفرم‌های داخلی که از آن به اشتباه صرافی‌های ارزهای دیجیتال نام برده می‌شود،

امکان انجام چنین معاملاتی وجود ندارد اما در برخی پلتفرم‌های خارجی با دستکاری در این معاملات سرمایه‌گذار را به‌سمتی سوق می‌دهند که در نتیجه زیان تحمیل شده عملا سرمایه فرد به نفع پلتفرم بلوکه می‌شود. به‌گفته تحلیلگران در حال حاضر معاملات رمزارزها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود اما در بازاری که به‌طور طبیعی نوسانات 10 تا 15 درصدی را دارد ورود به معاملاتی که با استفاده ضرایب و انجام معامله آتی سود و زیان را متناسب با این ضرایب تغییر می‌دهد فاقد توجیه بوده و بهتر است متقاضیان این حوزه از ورود به این معاملات اجتناب کنند.

ریسک بالای معاملات اهرمی

براساس این گزارش بررسی‌ها از معاملات حوزه رمزارزها نشان می‌دهد هم اکنون یکی از رایج‌ترین امکاناتی که اخیرا از سوی صرافی‌های یا به عبارتی پلتفرم‌های تبادل دارایی‌های ارزهای دیجیتال در اختیار معامله‌گران رمزارز قرار داده شده مربوط به معاملات اهرمی‌(Leverage) می‌شود در اینگونه معاملات، صرافی با اعطای یک اعتبار یا ضریبی مشخص به مشتری، امکان انجام معاملات با چند برابر سرمایه اولیه افراد را فراهم می‌کند. در واقع اهرم قابلیت جدیدی در بسترهای معاملاتی است که با استفاده از آن، معامله‏‬‌گران می‌توانند از صرافی چند برابر مبلغ اولیه خودسرمایه قرض بگیرند. برای مثال اگر سرمایه اولیه شخص ۱۰۰ دلار باشد و فرد از اهرم ۱۰ استفاده کند، وی می‌تواند به اندازه ۱۰۰۰ دلار معامله انجام دهد و سود و زیان وی از معاملات نیز ۱۰۰ برابر خواهد شد.

بدین ترتیب در صورت اخذ اعتبار اهرمی‌ از صرافی اگر ۱۰ دلار سود یا زیان کند با اهرم ۱۰ این رقم به ۱۰۰ دلار سود یا زیان افزایش یا کاهش پیدا خواهد کرد. اما این تمام ماجرا نیست، در معاملات اهرمی که در برخی از پلتفرم‌ها این سرمایه به‌صورت واقعی و در قالب وام به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود در زمانیکه میزان زیان سرمایه‌گذار به‌حدی رسید که امکان پوشش زیان از طریق سرمایه اولیه فراهم نباشد، معاملات سرمایه‌گذار در حالت لیکوئین یا همان تعلیق قرار می‌گیرد. البته فارغ از اینکه سود اصلی بسیاری از پلتفرک‌های غیرمعتبر خارجی از همین معاملات تامین می‌شود با افزایش میزان اهرم خطر افزایش زیان نیز به صورت تساعدی نیز بالا می‌رود که البته در خصوص سود نیز این موضوع صادق است. در این صرافی‌ها هم می‌توان از افزایش قیمت ارزهای دیجیتال از جمله بیت‌‏کوین و هم از کاهش قیمت آنها سود برد.

به این ترتیب، اگر شخص اعتقاد داشته باشد که قیمت بیت‌کوین در آینده افزایش پیدا می‌کند، باید وارد موقعیت لانگ شود تا از خرید بیت‌‏کوین سود ببرد و اگر معتقد است که قیمت بیت‌کوین سقوط می‌کند، باید وارد موقعیت شورت شود تا از فروش بیت‌کوین سود ببرد. نکته قابل‌توجه دیگر این است که اگر اهرم روی کراس باشد، سیستم از تمام موجودی کیف پول به‌عنوان وجه تضمین استفاده می‌کند که تا حدامکان موقعیت معامله‌گری شخص حفظ شود.

به این ترتیب، در صورتی‌که بازار، خلاف تحلیل و پیش‏بینی معامله‏‬‌گر عمل کند و شخص ضرر کند، صرافی تا رسیدن میزان ضرر به کل سرمایه اولیه هیچ اقدامی‌ نمی‌کند و در نتیجه شخص معامله‏‬‌گر می‌تواند برای مدت زمان بیشتری در باتلاق کسب سود دست‌وپا بزند اما به محض رسیدن ضرر به حد تعیین شده، تمام سرمایه در کسری از ثانیه از بین خواهد رفت. وجه تمایز میان این نوع از معاملات ارزهای دیجیتال و سایر سرمایه‌گذاری‌های پرریسک از جنبه‌های مختلفی قابل بررسی است به‌طوری‌که در مرحله نخست سرمایه‏گذاری در معاملات با ریسک‌های بالا، نیازمند تخصص، تجربه و دانش کافی است. بنابراین ورود افراد بدون داشتن چنین ویژگی‌هایی به معاملات پر ریسک ارزهای دیجیتال و با امید اینکه چندین برابر پولی که وارد معامله کرده‌اند را به‌دست آورند، ماهیت اصلی این معاملات را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

چنانچه فرد استراتژی مشخص، تحلیل و پیش‏بینی درست نداشته و میزان ریسک، نقطه ورود، نقطه خروج، حد ضرر و سایر شرایط را از قبل به درستی تعیین نکند، می‌توان گفت معاملات وی براساس شانس و تصادف است و امکان دارد کل سرمایه شخص از همین طریق نابود شود. فارغ از آنچه مطرح شد، سرعت تغییرات در بازار رمزارزها بسیارزیاد است و محرک‌های تصادفی و عمدی در این بازار به‌نظر بیش از هر بازار دیگری است. قیمت‌ها در این بازار مدام کم و زیاد می‌شود و اگر برای رسیدن تغییرات قیمت به یک حد مشخص در جهان واقعی، لازم باشد که چندین هفته یا چندین ماه بگذرد، این تغییرات در جهان مجازی ارزهای دیجیتال در زمان بسیار کوتاهی قابل تحقق است و این عوامل حتی سرمایه‏گذاری از سوی افراد حرفه‌ای و متخصص را نیز با دشواری مواجه می‌کند و معیار عنصر شانس را در این معاملات در اولویت قرار می‌دهد.

ضرورت استفاده از پلتفرم‌های ایرانی

در این رابطه عباس آشتیانی، پژوهشگر و فعال حوزه رمز ارز به «آرمان‌ملی» گفت: ابتدا باید تعریف درستی از صرافی ارزهای دیجیتال ارائه کرد چرا که صرافی تعریف مشخصی دارد که درمورد ارزهای دیجیتال صادق نیست بنابراین برخلاف عرف آنچه هم‌اکنون در معاملات رمزارز صورت می‌گیرد فعالیت پلتفرم‌هایی است که در ان به تبادل دارایی رمزارزها پرداخته می‌شود. وی در ادامه افزود: معاملات رمزارزها به دو روش نقطه‌ای «spot» و اهرمی « Leverage» صورت می‌گیرد که در نوع نقطه‌ای معامله براساس نرخ برابری پول با قیمت کالا انجام می‌شود به‌گونه‌ای که معادل قیمت ارز ومیزان تقاضا خریدار پول پرداخت می‌کند.

اما در روش اهرمی‌ به سرمایه فرد ضریب تعلق می‌گیرد که براساس آن ضریب می‌تواند در معاملات آتی شرکت کند. این پژوهشگر حوزه رمزارز ادامه داد: طبیعتا در روش دوم سود و زیان شخص متناسب با ضریب تعلق گرفته در معامله تعیین خواهد شد. باید توجه داشت که در اینگونه معاملات گاها برخی از پلتفرم‌ها میزان افزایش پول را در قالب وام و به‌صورت واقعی در اختیار متقاضی قرار می‌دهند و در شرایطی که شخص با زیان مواجه شد اگر میزان زیان به‌حدی برسد که امکان پرداخت آن میسر نباشد به اصطلاح شخص در حالت لیکوئید قرار می‌گیرد و زیان از سرمایه اولیه شخص دریافت می‌شود. آشتیانی با عنوان اینکه روش اهرمی ‌در هیچیک از پلتفرم‌های داخل کشور اجرا نمی‌شود، توضیح داد: براساس دستورالعمل معملات سازمان بورس این نوع معاملات که در واقع همان معاملات مشتقه آتی محسوب می‌شود فقط در حوزه سکه قابلیت اجرا دارد و پلتفرم‌های ایرانی نیز انجام نمی‌گیرد. این فعال حوزه رمزارز با تاکید بر اینکه در بازاری که روزانه از نوسان 10 تا 15 درصدی برخوردار است نیازی برای ورود به معاملات پرریسک این‌چنینی احساس نمی‌شود و اساسا پلتفرم‌های داخلی روش اهرمی‌ را توصیه نمی‌کنند.

وی گفت: البته برخی از پلتفرم‌های خارجی وجود دارند که با دستکاری در معاملات و در شرایطی که به‌طور مثال بازار تمام ارزها با رشد همراه است نسبت به ریزش ارز خریداری شده از سوی سرمایه‌گذار اقدام کرده تا از زیان حاصل بتوانند سرمایه شخص را بلوکه کنند که در انی راستا پیشنهاد می‌شود متقاضیان تمام معاملات خود را از طریق پلتفرم‌های داخلی انجام دهند. آشتیانی در پاسخ به اینکه ایا فعالیت صرافی‌های رمزارز قانونی است، افزود: در رابطه با فعالیت پلتفرم‌های داخلی قانونی فعلا وجود ندارد، اما فعالیت آنها غیر قانونی هم نیست. ضمن آنکه ضرورت دارد نسبت به ساماندهی و تدوین قانون و دستور العمل‌های فعالیت در این حوزه تصمیم‌گیری شود.

البته فعالیت صرافی‌های دیجیتال در حالی گسترش یافته و حتی مسئولان بانک‌مرکزی از لزوم تدوین مقررات و آیین‌نامه‌های این حوزه خبر می‌دهند که اخیرا محمدباقر قالیباف؛ رئیس مجلس شورای اسلامی‌ نیزطی نامه‌ای خطاب به رئیس بانک‌مرکزی و وزیراقتصاد، به فعالیت غیرقانونی صرافی‌های دیجیتال و احتمال متضررشدن معامله‌گران اشاره کرده و خواستار اقدام جدی بانک‌مرکزی در راستای عدم ارائه درگاه پرداخت به این صرافی‌ها شده است، موضوعی که اگرچه تاکنون نتیجه‌ای در پی نداشته و بانک‌مرکزی نیز اقدامی ‌را در مقابله با فعالیت این گروه انجام نداده است، اما باید توجه داشت گسترش و استفاده از رمزارزها در تمامی ‌کشورها اجتناب‌ناپذیر بوده و نه‌تنها هم‌اکنون در بسیاری از کشورها و البته خود ایران برخی از معاملات بر پایه رمزارزها پرداخت می‌شود؛ بلکه می‌تواند در شرایط تحریمی ‌نیز به‌عنوان ابزاری در جهت دورزدن تحریم‌ها به‌کار گرفته شود، بنابراین عدم توجه بانک‌مرکزی به نامه‌نگاری رئیس مجلس صرف‌نظر از اینکه بیشتر جنبه مقابله سیاسی دارد در راستای بهره‌مندی و آگاهی سیاستگذار پولی و مالی کشور از مزایای این حوزه صورت گرفته است.