مخاطرات سویه کرونای دلتا در کودکان؛ بایدها و نبایدها

آمار مبتلایان به ویروس کرونا در مشهد و استان خراسان رضوی در پنجمین موج طغیان این ویروس همه‌گیر به طور نگران‌کننده‌ای درحال افزایش است و شمار بیماران بستری در مراکز درمانی به حدود ۵۰۰ نفر در روز رسیده است.

رنگ‌بندی کرونایی شهرستان‌های خراسان رضوی، بر اساس آخرین گزارش سامانه ماسک وزارت بهداشت تغییر کرده، اما شمار شهرستان‌های با وضعیت قرمز این استان در همان عدد ۹ ثابت مانده است.

گزارش خبرنگار حوزه سلامت ایرنای خراسان رضوی از اطلاعات روزآمد شده سامانه ماسک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حاکی است که اکنون شهرستان‌های مشهد، سبزوار، تربت جام، قوچان، کاشمر، سرخس، درگز، بینالود و چناران در شرایط قرمز کرونایی قرار دارند همچنین پیش از این شهرستان گناباد نیز در وضعیت قرمز قرار داشت که اینک به نارنجی تغییر رنگ داده است و شهرستان تربت جام که پیش از این زرد بود، به قرمز تغییر رنگ یافته است.
بر این اساس هم‌اینک از مجموع ۳۳ شهرستان خراسان رضوی ۹ شهرستان شامل گناباد، بردسکن، نیشابور، فیروزه، فریمان، تربت حیدریه، تایباد، خواف و خلیل آباد در شرایط نارنجی و شهرستان هایی مانند باخرز، زاوه، رشتخوار، مه‌ولات، بجستان، خوشاب، جوین، جغتای، داورزن، ششتمد و کلات خراسان رضوی نیز در وضعیت زرد شیوع کرونا قرار دارند اما در این دوره آنچه بیش از دوره های قبل موجب نگرانی اذهان عمومی می‌شود انتشار اخباری مبنی بر تاثیر بیشتر سویه جدید دلتا بر کودکان و نوجوانان است .

اما رییس اورژانس بیمارستان شیخ از مراکز زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این خصوص گفت: یافته‌های جدید بالینی حاکی از آن است که بروز بیماری کرونا در کودکان با توجه به برخورداری از سیستم ایمنی قوی خود به خود به سمت بهبودی پیش می‌رود به طوری که ۹۵ درصد آنها نیاز به اقدامات درمانی ندارند.

دکتر علیرضا عطایی نخعی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: هر چند کمتر از پنج درصد کودکان مبتلا به کرونا نیاز به بستری در بیمارستان پیدا می‌کنند و کمتر از یک درصد آنها باید در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شوند با این حال در کودکان مبتلا به چاقی مفرط، نقص سیستم ایمنی و آسم ، کرونا جولان می دهد و نیاز حتمی به اقدامات درمانی است،
این پزشک متخصص بیماریهای اطفال گفت: کرونا در اطفال، هر سیستمی را می‌تواند درگیر کند اما شایع‌ترین علایم ابتلا به کرونا در کودکان، علایم گوارشی و ریوی است، ویروس کرونا با علایم مختلفی در کودکان بروز می‌کند ولی میزان درگیری ریوی در آنها شبیه به یک سرماخوردگی ساده و با علائمی از جمله سرفه، تب طولانی، دل‌درد، اسهال، استفراغ، بی‌قراری و ضعف بدن همراه است.

عطایی تاکید کرد: کودکانی که داروهای کورتون مصرف می‌کنند نیز از جمله افرادی هستند که احتمالا نیاز به خدمات درمانی ویژه دارند و بیشترین آمار مرگ و میر نیز در بین بیمارانی است که بیماری پیش زمینه‌ای مثل چاقی و فلج مغزی دارند.
رییس اورژانس بیمارستان دکتر شیخ مشهد گفت: با توجه به این که بهبود بیماری کرونا در اطفال به صورت خود به خودی است عوارضی در بدن فرد بهبود یافته ایجاد نمی‌کند ولی خطرناک‌ترین عوارض آن در اطفالی که درگیر آن می‌شوند عوارض قلبی، ریوی و مغزی است.
عطایی افزود: کودکان مبتلا به کرونا باید از سالمندان، افراد بالغ و مادران باردار و کسانی که بیماری پیش زمینه‌ای دارند جدا شوند زیرا می‌توانند بیماری را سریع منتقل کنند همچنین این اطفال باید از ماسک استفاده کنند.

وی اضافه کرد: شست و شوی مرتب دست‌ کودکان، استفاده از ماسک، تغذیه مناسب، پرهیز از خوردن فست‌فودها و غذاهای خیابانی، دوری از افراد با علایم سرماخوردگی، نبوسیدن اطفال و پرهیز از شرکت در مراسم شلوغ از راهکارهای پیشگیری از بروز کرونا در بین کودکان است.
یک متخصص کودکان و نوزادان و عضو هیات علمی گروه اطفال دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: ماهیت ویروس جهش یافته دلتا در افزایش انتقال و سرایت‌پذیری آن است و خطرات این ویروس در نوزادان و کودکان بیشتر از سایر گروه‌های سنی است.
دکتر بهاره ایمانی افزود: ویروس کرونا با گذشت زمان و تکثیر در جوامع انسانی دچار موتاسیون (جهش) و تغییر می‌شود و تمامی گروه‌های سنی از جمله کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند گونه‌های مختلف ویروس کرونا برای گروه سنی اطفال خطرآفرین بوده و از خصوصیات دیگر نوع جدید آن که دلتا نام دارد در احتمال بالاتر ابتلای کودکان و نوجوانان است و والدین باید بیش از پیش مراقب فرزندان خود باشند.
وی با بیان این که همچنان استفاده از ماسک ایمن‌ترین راه برای حفظ سلامت و عدم ابتلا به ویروس کروناست، ادامه داد: هر چند موضوع احتمال بالاتر ابتلای کودکان و نوجوانان به ویروس دلتا تاکنون در مطالعات به عمل آمده اثبات نشده است اما با این حال آکادمی اطفال ایالات متحده آمریکا به تازگی توصیه کرده است که تمام کودکان بالای ۲ سال از ماسک استفاده کنند.
دکتر ایمانی تصریح کرد: تب و لرز، علایم تنفسی مثل گلو درد، سرفه، تنگی نفس، درد قفسه سینه، علایم گوارشی مانند اسهال، تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی، از دست دادن حس‌های چشایی و بویایی، سردرد، بدن درد، ضعف و بی‌حالی از جمله علایم ابتلای کودکان به ویروس کروناست و والدین در صورت مشاهده هریک از این موارد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنند تا مشکلی برای فرزندشان به‌وجود نیاید.
وی با ذکر این نکته که ویروس دلتا حتی کودکان زیر یک سال را هم درگیر می‌کند، تأکید کرد: ماهیت ویروس جهش یافته دلتا افزایش انتقال و سرایت‌پذیری آن است و در شرایط کنونی توصیه می‌شود که والدین نکات و دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کنند و کودکان را به مناطق شلوغ و پرجمعیت نبرند ضمن این که باید مشوق کودکان بالای ۲ سال برای استفاده از ماسک هم باشند.
مدیر بیمارستان فوق تخصصی کودکان‌ اکبر مشهد نیز گفت: تعداد کودکان کرونایی بستری شده در این بیمارستان رو به افزایش است و در زمان حاضر با توجه به ورود به موج پنجم شیوع کرونا، موارد ابتلا و بستری کودکان و موارد مشکوک در بیمارستان اکبر افزایش یافته است و کودکان به دلیل بروز دیرهنگام علایم می توانند منتشر کننده بیماری کرونا باشند.

دکتر حسین محسن زاده افزود: بیماری کووید ۱۹ می تواند در کودکان با علایم غیر اختصاصی یا دیرهنگام بروز کند که همین امر موجب انتشار بیماری در میان سایر اعضای خانواده می‌شود و بهترین راهکار برای پیشگیری از ابتلای کودکان به کرونا، اجتناب از حضور در دورهمی ها و رعایت دستورالعمل های بهداشتی است.

وی ادامه داد: پذیرش و بستری کودکان مشکوک به کرونا در بیمارستان اکبر مشهد در فضایی جدای از بیماران غیر کرونایی انجام می‌شود.

علایم شاخص کرونا در کودکان

ویروس کرونا در کودکان معمولا خفیف تر است گرچه استثنائات قابل توجهی وجود دارد. اکثر شواهد این طور نشان می‌دهند که خطر کووید-۱۹ برای کودکان بسیار کم­تر از بزرگسالان است اما شناخت علایم کرونا در کودکان می­‌تواند به والدین و پرستاران کمک کند تا علایم اضطراری هشداردهنده را تشخیص دهند. اطلاعات جمع ­آوری شده از چین و آمریکا در مورد کودکان مبتلا به SARS-CoV-۲، ویروسی که باعث بروز بیماری کووید-۱۹ می ‌شود حاکی از این است که خطر بروز بیماری شدید در کودکان نسبت به بزرگسالان کم­تر است.

طبق یک تحقیق روی ۲ هزار و ۷۵۲ کودک مبتلا به کووید-۱۹ تنها سه نفر جان خود را از دست دادند که علت اصلی مرگ در هر مورد درحال بررسی است، از شواهد اخیر چنین برمی ‌آید که نرخ بستری شدن درمیان نوزادان بالاتر است و بعضی به درمان در بخش مراقبت­ های ویژه احتیاج دارند و بیش از ۹۰ درصد کودکان در چین پس از ابتلا به کرونا هیچ علامتی نداشتند و دچار بیماری خفیف شده اند.

در ادامه به برخی از علائم ویروس کرونا در کودکان اشاره می شود:

تب: اگرچه اکثر بزرگسالان مبتلا به کووید-۱۹ گزارش بروز تب را داده­ اند ولی به­ گفته­ مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا، تب در بین کودکان کم­تر شایع است.

علایم شبیه به آنفولانزا: تقریبا ۷۳ درصد از کودکان مبتلا به کووید-۱۹ دچار تب، سرفه یا تنگی نفس شدند هر چند تنگی نفس در کودکان کم­تر شایع است و نتایج یک تحقیق حاکی از این بود که ۴۳ درصد از بزرگسالان و تنها ۱۳ درصد از کودکان این علامت را تجربه کرده اند.

علایم دستگاه تنفسی: کودکان مبتلا به نوع خفیف بیماری علایمی نظیر آبریزش بینی، سرفه یا گلودرد را تجربه می‌کنند.

علایم گوارشی: بعضی از کودکان دچار استفراغ، اسهال یا تهوع می­‌شوند.

تغییر در حس بویایی: ارزیابی سال ۲۰۲۰ نشان می­ دهد که اکثر بزرگسالان در اثر ابتلا به کرونا حس بویایی خود را از دست می­‌دهند، محققان این علامت را در جوانان بررسی نکردند اما ممکن است کودکان هم حس بویایی یا چشایی خود را از دست بدهند.

درد عضلانی: ممکن است کودک در اثر ابتلا به کرونا دچار درد عضلانی یا سردرد شود.

تغییر در رفتار: ممکن است کودک، به ­خصوص کودکی که توانایی بروز شفاهی احساس یا بیان علایم خود را ندارد، بداخلاق شود و بیشتر گریه کند، بعضی از کودکان نیز مضطرب می‌شوند به­ خصوص اگر بدانند که ویروس کرونا می‌تواند خطرناک باشد.

در مجموع معمولا علایم کووید-۱۹ در کودکان خفیف ­تر است و احتمال این­ که کودک نتواند مثل بزرگسالان علایم خود را گزارش کند هم وجود دارد.

عوارض کرونا در کودکان مبتلا به بیماری زمینه‌ای

کودکان مبتلا به بیماری زمینه­ ای مانند بیماری ریوی، قلبی یا ضعیف بودن سیستم ایمنی، بیشتر مستعد بروز عوارض جدی در اثر ویروس کرونا هستند.

مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC) برای تحقیق روی علایم کووید-۱۹ در کودکان از اطلاعات بستری شدن و بیماری زمینه ­ای ۲۹۵ کودک استفاده کرد. در این گروه، ۷۷ درصد از کودکانی که بستری شده بودند دست کم یک سابقه­ پزشکی دیگر داشتند و این موضوع نشان می­ دهد بیماری های زمینه ای سهم قابل توجهی در بستری شدن کودکان دارد.

با این حال، خطر فوت در اثر کرونا در بین کودکان با ریسک بالا هم بسیار پایین است و از بین ۲ هزار و ۱۴۳ کودک در تحقیق مرکز کنترل و پیشگیری چین، تنها یک فرد ۱۴ ساله جان خود را از دست داد و از بین ۲ هزار و ۷۵۲ کودک در تحقیق مرکز کنترل و پیشگیری بیماری، سه تن جان خود را از دست دادند. البته علت مرگ بر اثر کرونا در هر سه تن هنوز مورد تایید قرار نگرفته است.

چه زمان باید به پزشک کودکان مراجعه کرد؟

اگر کودک هرگونه علامت کووید-۱۹ از خود نشان داد والدین یا پرستار باید با متخصص کودکان تماس بگیرد. متخصص کودکان توضیح می­ دهد والدین باید مراقب چه علایمی باشند و پیشنهادهای درمانی ارائه می­‌کند و در برخی از موارد، لازم است کودک تست کووید-۱۹ بدهد.

والدین در صورت مشاهده­ هر یک از علایمی که در ادامه می آید باید با پزشک متخصص کودکان، یا متخصص عفونی یا فوق تخصص ریه تماس بگیرند:

اگر کودک بسیار بیمار به نظر می­ رسد، اگر جوش زده است، علایم بهتر و بعد دوباره تشدید شود، اگر کرونا بهبود پیدا کند اما علایم التهاب مانند جوش، تب یا خون افتادن چشم رخ دهد، اگر کودک نفس نفس می‌­زند یا علایم بی‌­قراری تنفسی مثل کبودی لب­ ها، تند نفس کشیدن یا اختلال در تنفس دارد. اگر کودک سست و منگ به نظر می­‌رسد یا بیدار نمی ­شود یا در قفسه­ سینه احساس درد یا فشار می‌کند یا علایم نارسایی عضو دارد مانند درد شدید در ناحیه­ شکم یا مشکل در ادرار و نمی­ تواند بدون کمک تکان بخورد یا نمی‌تواند درست فکر کند.

درمان کرونا در کودکان

اکثر کودکان با درمان های خانگی بهبود پیدا می­ کنند و برای کمک به کودک مبتلا به ویروس کرونا انجام اقداماتی که در پی می آید می تواند سودمند باشد کودک را به استراحت تشویق کنید، به کودک مایعات زیادی بدهید تا آب بدنش از بین نرود، مرتب به او سر بزنید تا مطمئن شوید حالش بدتر نشده است.

از پزشک در مورد داروهای مخصوص تب و مسکن بپرسید و در صورت امکان، از کودک بخواهید فقط در یک نقطه از خانه بماند، تمام سطوحی را که به آن دست می­‌زند تمیز و ضدعفونی کنید و از دیگر اعضای خانواده بخواهید به او نزدیک نشوند، هنگام مراقبت از کودک بیمار، ماسک بزنید.

لازم است کودکانی که بسیار بیمار هستند به بیمارستان مراجعه کنند پزشک در بیمارستان روی کنترل علایم تمرکز می­‌کند و ممکن است کودک به اکسیژن، تزریق وریدی مایعات یا داروهای استروئید نیاز داشته باشد تا بتواند نفس بکشد و در موارد نادر، اگر خود کودک نتواند به­ خوبی نفس بکشد از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده می‌شود.