5 استان موفق در جذب سرمایه‌های خارجی

به گزارش همشهری آنلاین، این روزها دیگر نقش سرمایه‌گذاری خارجی در شتاب بخشیدن به توسعه اقتصادی ‌کشورها و به‌ویژه کشورهای درحال توسعه، غیرقابل‌انکار است؛ ضرورتی که اگر با بهره‌گیری مناسب از نیروی کار متخصص و استفاده از فناوری‌های نوین همراه شود، می‌تواند به رونق روزافزون بخش‌های صنعتی و تجاری کشور بینجامد و پیامدهای قابل‌توجهی مانند کاهش بیکاری برای کشور به ارمغان آورد. دراین عرصه باید توجه داشت کشورهایی به موفقیت می‌رسند که بتوانند فضای مناسبی برای سرمایه‌گذاران فراهم و بسترها و زیرساخت‌های مناسب را دراین زمینه مهیا کنند.

اکنون با توجه به این موضوع، در شرایطی که کشور در بخش‌های مختلف اقتصادی به‌ویژه در بنگاه‌های تولیدی در زمینه تأمین مالی با مشکلات فراوانی مواجه است، توجه به مقوله سرمایه‌گذاری خارجی به‌عنوان یکی از روش‌های تاثیرگذار و کارآمد دراین بخش از یک‌سو و ارتقای سطح رقابت‌پذیری و ایجاد امنیت اقتصادی ازسوی دیگر حائز اهمیت فراوانی است. براین اساس درسال‌های اخیر توجه به جذب سرمایه های خارجی جایگاه ویژه‌ای در راهبردهای اقتصادی کشور به خود اختصاص داد؛ روندی که با وجود اعمال تحریم های سنگین برعلیه کشورمان، همچنان به مسیر خود ادامه می‌دهد و استان‌های مختلف با تکمیل زیرساخت‌های موردنیاز و تسهیل فرایندهای اداری می‌کوشند دراین حوزه موفق‌تر عمل کنند.

بررسی آخرین آمارهای اعلام شده ازسوی مسئولان ارشد وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد ۵ استان خوزستان، سیستان‌وبلوچستان، فارس، آذربایجان‌شرقی و هرمزگان توانسته‌اند در صدر فهرست جذب سرمایه‌های خارجی درسال ۱۳۹۹ قرار گیرند. این‌درحالی‌است که استان‌هایی مانند یزد نیز توانسته‌اند با بسترسازی‌های مناسب و ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری، فعالان اقتصادی خارجی را به حضور در استان ترغیب کنند. با توجه به این موضوع همشهری در پرونده پیش‌رو کوشیده ضمن بررسی آخرین آمارهای جذب سرمایه‌گذاری خارجی دراین استان‌ها، مهم‌ترین حوزه‌هایی که موفق به جذب سرمایه شده‌اند را معرفی کند و به واکاوی روند کلی جذب سرمایه‌های خارجی دراین ۵ استان بپردازد.

موقعیت راهبردی سیستان‌وبلوچستان
استان سیستان‌وبلوچستان ازنظر میزان جذب سرمایه‌های خارجی در کشور، سومین استان محسوب می‌شود. سیستان‌وبلوچستان با داشتن هزارو ۱۰۰ کیلومتر مرز خاکی با پاکستان و افغانستان، ۳۱۰ کیلومتر مرزساحلی در دریای عمان و استقرار در کنار آب‌های آزاد بین‌المللی خارج از تنگه هرمز، نزدیکی به مناطق ساحلی با کشورهای حوزه خلیج‌فارس و دریای عمان و شبه قاره هند و کشورهای آفریقایی، ازنظر ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی شرایط ویژه و منحصربه‌فردی برای توسعه بازرگانی ملی و ترانزیت خارجی میان اروپا و آسیای مرکزی با آب‌های شرقی و جنوبی و شاخ آفریقا دارد.

این ویژگی ممتاز سبب شده تا این استان ارتباط دهنده جمعیت ۸۰۰ میلیون نفری آسیای میانه با جمعیت ۲ میلیارد نفری حوزه اقیانوس هند باشد و زمینه سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی را دراین منطقه فراهم کند. درحال‌حاضر شرایط به‌گونه‌ای است که سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور و سرمایه‌گذاری دراین منطقه از یکدیگر سبقت می‌گیرند و براساس گزارش‌های دفتر جذب و حمایت از سرمایه‌گذاری استانداری، تا پایان سال‌گذشته، سیستان‌وبلوچستان رتبه سوم را در جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی در کشور داشته است که با تصویب ایجاد یک منطقه آزاد دیگر دراستان، بی‌شک جذابیت‌های سرمایه‌گذاری دراین منطقه بیشتر خواهد شد.

بنا بر گزارش‌های یاد شده، بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه صنعت، معدن، انرژی و بازرگانی است و سوای سرمایه‌گذاران داخلی، سرمایه‌گذرانی از کشورهای افغانستان، ترکیه، هندوستان، چین، ایتالیا، اتریش و آلمان دراین حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند. موقعیت ویژه استان به‌ویژه بندر چابهار و تکمیل زیرساخت‌ها مانند راه‌ها، راه‌آهن، فرودگاه و تأمین آب و گاز، سبب شده شرایط سرمایه‌گذاری در سیستان‌وبلوچستان فراهم‌تر باشد. اینها درحالی‌است که سوای جذب سرمایه‌گذاران داخلی، سیستان‌وبلوچستان رتبه سوم اجرایی شدن سرمایه‌گذاری‌های خارجی را نیز در کشور کسب کرده و نسبت به گذشته، یک روند جهشی دراین حوزه را داشته است. سیستان‌وبلوچستان از معدود استان‌هایی است که انرژی خورشیدی و بادی دارد و سهم عمده‌ای از سرمایه‌گذاری‌ها مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر، ازجمله نیروگاه‌های خورشیدی و بادی و نیمی از مجوزهای سرمایه‌گذاری مربوط به این‌گونه انرژی‌هاست و بقیه مجوزها مربوط به توسعه بندر چابهار و طرح‌های صنعتی و توسعه معادن و ساخت کارخانه‌های مختلف است. توسعه سواحل مکران هم که بسیارمورد توجه بوده و بر بهره‌گیری از این فرصت بی‌بدیل تأکید ویژه شده‌است.

بخش عمده‌ای از این سواحل در استان سیستان‌وبلوچستان قرار دارد که به‌صورت خاص فعالیت‌های اقتصادی در سواحل مکران درحال انجام است و سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی نیز دراین منطقه درحال انجام است. آغاز ساخت ۲ کارخانه طلا و یک کارخانه مس و فعال‌سازی ۱۶ معدن غیرفعال استان از دیگر رویدادهای بخش صنعت و معدن سیستان‌وبلوچستان است که همه این طرح‌ها با ورود سرمایه‌گذاران انجام شده که بی‌شک همه این موارد نشان از آینده‌ای روشن برای استان دارد.

بهار سرمایه‌گذاری خارجی در فارس
آن‌گونه که ارقام و شاخص‌ها نشان می‌دهد، در سال‌های اخیر بهار سرمایه‌گذاری خارجی در استان فارس رقم خورده و این درحالی‌است که کشور دراین مدت با تحریم‌های ظالمانه در سطح بین‌المللی روبه‌رو بوده‌است. بنا بر اعلام مسئولان استان فارس، پس‌از پیروزی انقلاب اسلامی، میزان جلب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی دراستان فارس معادل ۳ میلیارد و ۴۳۳میلیون دلار بوده که بیش‌از ۶۷درصد آن در سال‌های اخیر محقق شده‌است. میزان سرمایه‌گذاری خارجی مصوب استان فارس درسال ۱۳۹۸ تحت شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی معادل ۱۸۱میلیون دلار بوده که نسبت به سال۱۳۹۷ جهش دوبرابری داشت.

این استان در سال‌گذشته نیز با ثبت سرمایه‌گذاری خارجی ۹۳۲میلیون دلار، یعنی به میزان بیش‌از ۵ برابر سال ۱۳۹۸، عنوان استان برتر کشور در زمینه جلب سرمایه‌های خارجی را به‌دست آورد. با توجه به این موضوع طی ۱۰ سال گذشته ۵۴طرح در قالب ۷۰پروژه سرمایه‌گذاری خارجی با حجم ۲میلیاردو ۳۰۳میلیون‌و ۴۴۰هزاردلار دراین استان به ثبت رسیده‌است. عملیات اجرایی ۱۴طرح سرمایه‌گذاری خارجی دراین مدت به پایان رسیده و استان فارس از مواهب بهره‌برداری از این طرح‌ها بهره‌مند شده‌است که حدود ۵۸درصد این طرح‌ها در حوزه صنعت، حدود ۱۶درصد در حوزه برق و انرژی، ۱۶درصد در حوزه دانشگاه و حدود ۸ درصد در حوزه کشاورزی بوده‌است.

همچنین ۷ طرح سرمایه‌گذاری خارجی نیز با مبلغ ۵/۲۶۴ میلیون دلار با پیشرفت فیزیکی بالای ۶۰درصد دراین استان در دست اجرا و درحال تکمیل است. درچنین شرایطی پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری بیش‌از یک میلیارد دلار سرمایه خارجی در استان فارس جذب شود. بیشترین ظرفیت فارس در حوزه جلب سرمایه‌گذاران خارجی مربوط به انرژی‌های خورشیدی است. پس از این، حوزه گردشگری و گردشگری سلامت و بعد از آن حوزه صنعت، معدن، پتروشیمی و نفت و گاز، بالاترین قابلیت‌ها را برای جلب سرمایه‌گذاران خارجی دارند. اکنون عملیات ساخت ۲ ابرنیروگاه خورشیدی کشور با ظرفیت ۶۳۱مگاوات و سرمایه‌گذاری افزون بر ۵۶۷میلیون یورو در شهرستان‌های آباده و بوانات در دست اقدام است.

این پروژه‌ها با همکاری سرمایه‌گذاران خارجی و در گام نخست در یکی از دشت‌های شهرستان بوانات اجرا خواهد شد؛ علاوه بر اینکه چه هنگام اجرا و چه پس‌از بهره‌برداری، زمینه اشتغال تعداد قابل‌توجهی از جوانان و افراد جویای کار را فراهم خواهد کرد، به تأمین برق موردنیاز حوزه‌های مختلف ازجمله حوزه صنعت و خانگی هم کمک می‌کند. به‌گفته مسئولان مربوط، کشورهای امارات، ترکیه، کانادا، افغانستان، ایالات‌متحده آمریکا، چین، آلمان، قطر، ایتالیا و کویت بیشترین تقاضا را برای سرمایه‌گذاری دراین استان ارائه داده‌اند.

جذابیت‌های آذربایجان‌شرقی برای سرمایه‌گذاران خارجی
آذربایجان‌شرقی توانسته است در سال‌های اخیر رتبه دوم جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی را در کشور به‌دست آورد و برهمین اساس هم بود که سال‌گذشته ۱۱طرح سرمایه‌گذاری به ارزش هزارو ۲۰۰میلیاردتومان و اشتغال‌زایی برای ۲هزارو ۵۰۰نفر به سرمایه‌گذاران ارائه شد. درچنین شرایطی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در استان، فراهم کردن زیرساخت‌های موردنیاز و ارائه دورنمایی از وضعیت اقتصادی استان موردتوجه قرارگرفت و درهمین راستا تدوین و تهیه یک عنوان کتاب اقتصادی درخصوص کسب ‌و کار و وضعیت اقتصادی استان، تهیه بیش‌از ۲۵عنوان گزارش اقتصادی و توسعه‌ای منطقه و ارائه به مسئولان استانی و کشوری و عضویت در بیش‌از ۳۰کارگروه و کمیته اقتصادی، گامی برای معرفی ظرفیت‌های اقتصادی استان به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی بود که درچند سال اخیر انجام شده‌است.

ایجاد منطقه آزاد ارس و ساخت شهرک سرمایه‌گذاری خارجی در چند کیلومتری تبریز، از دیگر گام‌های بزرگی بوده‌است که توانست اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند و دراین میان، سرمایه‌گذارانی از ۲ کشور ترکیه و چین بیشترین حضور را در استان داشته‌اند. برهمین اساس سال‌گذشته کارخانه تولید کفش توسط ترکیه‌ای‌ها به ارزش ۱۴هزاردلار در زمینه تولید لوازم ورزشی و تفریحی با اشتغال‌زایی مستقیم برای ۲۰ تا ۳۰نفر در منطقه آزاد ارس راه‌اندازی شد. همچنین سال‌گذشته کارخانه تولید زیره کفش توسط سرمایه‌گذار ترکیه‌ای با اعتبار ۴۳۰هزاردلار و اشتغال‌زایی برای ۴۰ نفر درشهرک سرمایه‌گذاری خارجی تبریز راه‌اندازی شد.

صنعت فولاد نیز از دیگر ظرفیت‌های مهم استان برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی است که در همین راستا عملیات اجرایی ۲طرح تولید انواع شمش فولاد و تولید میلگرد با ۵۷میلیون دلار توسط سرمایه‌گذاران چینی با اشتغال‌زایی مستقیم برای ۷۰ تا ۱۰۰نفر، از ۲ سال قبل در تبریز آغاز شده و درحال پایان مراحل نهایی است. علاوه براینها سال‌گذشته طرح مشارکتی تولید میلگرد تیکمه‌داش بستان‌آباد توسط سرمایه‌گذار ترکیه‌ای با اشتغال‌زایی مستقیم برای ۱۰۰ تا ۱۲۰نفر نیز در آذربایجان‌شرقی کلید خورد و پیش‌بینی می‌شود این طرح تا اواخر سال‌جاری به بهره‌برداری برسد. درکنار این، طرح تولید انرژی از بیوگاز حاصل از تصفیه‌خانه تبریز، طرح تصفیه‌خانه فاضلاب هشترود، طرح باغ‌موزه آب در تصفیه‌خانه ایل‌گلی تبریز، ساخت نیروگاه خورشیدی ۱۹۰مگاواتی و ۵۰۰مگاواتی انرژی تجدیدپذیر در شهرک‌های صنعتی یا اطراف دریاچه ارومیه، ساخت نیروگاه بادی ۴۰۰مگاواتی و یک نیروگاه دیگر در تبریز و طرح سلامت با عنوان «طرح تولید شبیه‌ساز پزشکی» (که شامل فرایند احیای قلب، ریه، زایمان بی‌درد، خون‌گیری شریانی، معاینه چشم و معاینه گوش توسط الکتروشوک می‌شود)، از دیگر طرح‌هایی است که مطالعه و مکان‌یابی آنها انجام و سال‌گذشته به سرمایه‌گذاران معرفی شده‌است.

درمیان این طرح‌ها سرمایه‌گذاری در زمینه ساخت نیروگاه‌های نوین در مراحل عقد قرارداد با سرمایه‌گذاران خارجی است. با توجه به اعمال تحریم‌های ظالمانه و محدودیت‌های سرمایه‌گذاری، مسئولان استان تلاش کرده‌اند با استقرار دفتر جذب و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی، مانع از کاهش حجم سرمایه‌گذاری‌ها شوند، اما باید درنظر داشت که بخشی از سرمایه‌گذاران اروپایی و کره‌ای با آغاز تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها از استان رفته‌اند.

تسهیل جذب سرمایه‌گذاری خارجی در هرمزگان
استان هرمزگان سال‌گذشته توانست در حوزه جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی، ۴۰میلیون دلار سرمایه جذب کند که اگرچه رقم بسیار بالایی نیست، اما ظرفیت بالقوه‌ای برای سرعت بخشیدن به توسعه اقتصادی این استان به‌حساب می‌آید. طرح‌های سرمایه‌گذاری که دراین استان موفق به دریافت مجوز شده‌اند، غالبا از کشورهای امارات، قبرس، اتریش، افغانستان و هندوستان بوده که در حوزه‌های صنعت، انرژی، حمل‌ونقل، کشاورزی و گردشگری محقق شده‌است.

اینها درحالی‌است که مجموع سرمایه‌گذاری‌های ‌خارجی شناسایی شده استان، تاکنون ۳ میلیاردو ۹۵۳میلیون یورو بوده‌است. نیروگاه بخار ۱۴۰۰مگاواتی سیریک و پُست فشارقوی آن با تأمین مالی (فاینانس) روس‌ها که ساخت آن از اسفندماه ۱۳۹۵ کلید خورد، یکی از طرح‌های ملی و توسعه‌ای هرمزگان است که می‌تواند نقش به‌سزایی در توسعه اقتصادی این منطقه بندری و البته سراسر استان داشته باشد.

نیروگاه سیریک در منطقه‌ای به همین نام در استان هرمزگان و با ظرفیت هزارو ۴۰۰مگاوات ساخته خواهد شد. این نیروگاه به لحاظ پایداری شبکه برق در جنوب و جنوب‌شرق کشور از اهمیت بالایی برخودار است و از چند سال قبل با هماهنگی‌های به‌عمل آمده، جزو طرح‌هایی قرار گرفت که در فهرست استفاده از وام دولتی فدراسیون روسیه بود. اینها درحالی‌است که مسئولان اقتصادی هرمزگان وضعیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی را دراین استان مثبت ارزیابی می‌کنند و از انجام برنامه‌ریزی‌های لازم باهدف جذب و هدایت این‌گونه سرمایه‌ها خبر می‌دهند؛ برنامه‌هایی که با محوریت مرکز خدمات سرمایه‌گذاری استان تدوین می‌شود و قرار است گام‌های موثری درمسیر تسهیل جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی به این استان بردارد.

پیشگامی خوزستان در جذب سرمایه‌های خارجی
علاوه بر اینکه خوزستان صدرنشین جذب سرمایه‌گذاری خارجی محسوب می‌شود، منطقه آزاد اروند دراین استان رتبه نخست جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی درمیان مناطق آزاد کشور را دارد. سال‌گذشته خوزستان ۲۶درصد از سرمایه‌گذاری‌های خارجی را جذب کرده‌است. منطقه آزاد اروند هم طی سال گذشته بیش از ۴۰ درصد سرمایه‌گذاری مناطق آزاد را جذب کرده‌است. بررسی‌ها نشان می‌دهد جهت‌گیری عمده سرمایه‌های جذب شده به سمت مناطق آزادی تجاری بوده‌است. همچنین ۲ حوزه پتروشیمی و معادن، مهم‌ترین صنایع این استان بوده‌اند که بیشترین جذب سرمایه‌ را به نام خود ثبت کرده‌اند. خوزستان به‌دلیل زمینه‌های ژئوپلیتیک مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی است و یک طرح بزرگ معدنی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های سرمایه‌گذاری خارجی در این استان درحال راه‌اندازی است که نتیجه ‌آن اشتغال‌زایی برای ۵۰۰ نفر به‌طور مستقیم خواهد بود. آن‌طور که مسئولان می‌گویند، همه‌گیری ویروس کرونا، تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی تاثیر آنچنانی بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی در استان خوزستان نداشته است.

یزد؛ بهشت سرمایه‌گذاری در تولید انرژی خورشیدی
در سال‌های اخیر در عرصه اقتصادی، تحولات قابل‌توجهی در یزد رقم خورده و گام‌های موثری درمسیر توسعه برداشته شده‌است، به‌گونه‌ای که این استان موفق شده در حوزه جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، به رکورد «صدور مجوزهای تأسیس» در چند سال گذشته دست یابد. براساس آخرین آماری که ازسوی مسئولان اقتصادی یزد اعلام شده‌است، بیش‌از ۴۰ پروژه سرمایه‌گذاری‌خارجی در زمینه‌های انرژی خورشیدی، بهداشت و درمان، فولاد، عمران‌شهری، گردشگری، صنعت و ابزارهای صنعتی، از ۱۳کشور دراین استان مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران خارجی علاقه ویژه‌ای به فعالیت در زمینه تولید انرژی خورشیدی دراین استان دارند، چراکه زاویه و تابش نور خورشید در یزد درسطح کشور و در مقایسه با کشورهای دیگر جهان، کم‌نظیر است و این موضوع به تأیید موسسه‌های تحقیقاتی اروپا نیز رسیده‌است. اینها درحالی‌است که باوجود محدودیت‌های تحریمی، تاکنون اقدام‌های موثری در زمینه جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در استان انجام شده که اعطای مشوق‌ها، معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز و تلاش برای رفع موانع این بخش، ازجمله آنهاست. با توجه به این موضوع، یزد در سال‌های اخیر در حوزه واگذاری اراضی شهرک‌های صنعتی و همچنین امنیت سرمایه‌گذاری به جایگاه بالایی در کشور دست یافته که همه این موارد، نشان‌دهنده توجه ویژه مسئولان استان، به جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی است.