تاموکسیفن؛ از موارد مصرف تا عوارض و فواید این داروی ضداستروژن + پاسخ به سؤالات رایج

تاموکسیفن با نام تجاری نولوادکس (قرص تاموکسیفن) و سولتاموکس (شربت تاموکسیفن) یکی از قدیمی‌ترین و کاربردی‌ترین داروی هورمونی و مسدودکننده انتخابی گیرنده استروژن است که برای درمان بعضی انواع سرطان سینه در مردان و زنان استفاده ‌می‌شود. اگر تمایل دارید بیشتر درمورد موارد استفاده، نحوه مصرف، عوارض جانبی و نکات مهم این داروی ضداستروژن بدانید، تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

نکات مهم قبل از مصرف تاموکسیفن

مصرف تاموکسیفن ممکن است احتمال ابتلا به سرطان رحم، سرطان کبد، سکته مغزی یا لخته خون در ریه را افزایش دهد که شاید کشنده باشد. در موارد زیر از تاموکسیفن استفاده نکنید:

بارداری؛ حساسیت به تاموکسیفن؛ استفاده از اناستروزول و لتروزول؛ سابقه لخته‌شدن خون در رگ‌ها یا ریه؛ استفاده از داروهای رقیق‌کننده خون مثل وارفارین (کومادین).

در موارد زیر قبل از مصرف تاموکسیفن با پزشک مشورت کنید:

دیابت؛ سیگارکشیدن؛ تری‌گلیسیرید بالا؛ سابقه آب مروارید؛ سابقه بیماری کبدی؛ سابقه سکته مغزی یا لخته‌شدن خون؛ در صورت شیمی‌درمانی یا پرتو‌درمانی.

اگر از تاموکسیفن برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان سینه استفاده می‌کنید، باید اولین دوز آن در دوره قاعدگی مصرف شود. همچنین، قبل از شروع مصرف دارو باید تست بارداری بدهید تا مطمئن شوید باردار نیستید. ممکن است پزشک برای اطمینان از عوارض جانبی جدی دارو، برایتان ماموگرافی تجویز کند یا از شما بخواهد تست‌های اولیه و خودارزیابی سینه را انجام دهید. عملکرد کبد هم باید ارزیابی شود. باید به‌طور منظم به پزشک مراجعه کنید.

موارد مصرف تاموکسیفن

تاموکسیفن عملکرد استروژن را مختل می‌کند. انواع خاصی از سرطان سینه برای رشد به استروژن نیاز دارند. تاموکسیفن برای درمان برخی از انواع سرطان سینه در مردان و زنان استفاده می‌شود. این دارو همچنین برای کاهش احتمال ابتلا به سرطان سینه در زنان در صورت داشتن خطر بالا (مانند سابقه خانوادگی سرطان سینه) نیز استفاده می‌شود.

نحوه مصرف تاموکسیفن

اگر سرطان شما در نواحی دیگر بدن پخش شده باشد، ممکن است با شروع مصرف تاموکسیفن درد استخوان یا بیماری شما شعله‌ور شود. در بعضی موارد، این موضوع ممکن است نشانه خوبی از پاسخ به دارو باشد. این علائم شامل افزایش درد استخوان، افزایش اندازه تومور یا حتی ایجاد تومور جدید است. معمولا این علائم به‌سرعت از بین می‌رود. اگر هرکدام از این علائم از بین نرفت، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

دوز مصرفی تاموکسیفن

تاموکسیفن برای درمان سرطان سینه در بزرگ‌سالان سرطان سینه متاستاتیک (منتشرشده) در زنان و مردان: روزانه ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم داروی خوراکی به‌مدت ۵ سال. دوز بالای ۲۰ میلی‌گرم باید در نوبت‌های مجزا (صبح و عصر) مصرف شود. این دارو در زنان قبل از دوران یائسگی به‌عنوان جایگزین اوفورکتومی یا پرتودرمانی تخمدان استفاده می‌شود و برای افراد مبتلا به تومور دارای گیرنده استروژن مثبت مناسب‌تر است. دوز مصرفی برای جراحی سینه و پرتودرمانی: روزانه ۲۰ میلی‌گرم خوراکی به‌مدت ۵ سال. برای افراد دارای کارسینومای داکتال در محل برای جلوگیری از مهاجرت سرطان به نواحی دیگر بدن استفاده می‌شود. برای کاهش بروز سرطان سینه در زنان در معرض سرطان سینه پر خطر: روزانه ۲۰ میلی‌گرم خوراکی به‌مدت ۵ سال. مصرف تاموکسیفن به‌عنوان داروی کمکی برای سرطان سینه: روزانه یک بار ۲۰ میلی‌گرم یا دو بار ۱۰ میلی‌گرم حداکثر به‌مدت ۵ سال. برای درمان سرطان سینه ندول مثبت در زنان یائسه و به‌دنبال سایر روش‌های درمانی مثل ماستکتومی کامل یا جزئی، جراحی زیربغل یا پرتودرمانی سینه استفاده می‌شود. تاموکسیفن برای کودکان مبتلا به سندرم مک‌کین-آلبرایت و بلوغ زودرس دختران ۲ تا ۱۰ سال مبتلا به سندرم مک‌کین-آلبرایت و بلوغ زودرس: روزانه یک بار ۲۰ میلی‌گرم خوراکی حداکثر به‌مدت ۱۲ ماه.

فراموش‌کردن دوز مصرفی

به‌محض به‌خاطرآوردن، دوز فراموش‌شده را مصرف کنید. اگر به زمان دوز بعدی نزدیک هستید، از مقدار فراموش‌شده صرف‌نظر کنید و از مصرف ۲برابری دارو بپرهیزید. برای جلوگیری از فراموشی، می‌توانید هر روز دارو را در یک زمان خاص مصرف کنید.

سوءمصرف دارو

اگر فردی دچار اوردوز با تاموکسیفن شد و علائمی مثل غش، ضربان قلب نامنظم، عدم تعادل در راه‌رفتن یا تنگی نفس داشت، بلافاصله با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.

عوارض جانبی تاموکسیفن

اگر علائم واکنش حساسیتی به تاموکسیفن از جمله کهیر، سختی در تنفس، ورم صورت، لب‌ها، زبان و گلو دارید با اورژانس تماس بگیرید. تاموکسیفن ممکن است احتمال سکته مغزی یا لخته‌شدن خون را افزایش دهد. در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

علائم سکته مغزی: بی‌حسی یا ضعف ناگهانی، سردرد شدید، تکلم نامفهوم، مشکل در بینایی یا تعادل؛ علائم لخته خون در ریه: درد قفسه سینه، سرفه یا تنگی نفس ناگهانی، سرگیجه، سرفه خونی؛ علائم لخته خون در بدن: درد، ورم یا گرما در یک پا.

در موارد زیر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:

توده جدید در سینه؛ درد یا فشار در ناحیه لگن؛ تغییر در دوره‌های قاعدگی؛ خون‌ریزی یا ترشحات واژنی غیرمعمول؛ تاری دید، درد یا قرمزی چشم، دیدن هاله‌هایی اطراف نور؛ کلسیم خون بالا: گیجی، خستگی، حالت تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، یبوست، افزایش تشنگی یا ادرار، کاهش وزن؛ مشکلات کبدی: حالت تهوع، درد بالای معده، خارش، احساس خستگی، کاهش اشتها، تیرگی ادرار، مدفوع خاکستری‌رنگ، یرقان.

عوارض جانبی رایج

گرگرفتگی؛ حالت تهوع؛ درد عضلانی؛ گرفتگی پاها؛ نازک‌شدن مو؛ تغییر خلق‌و‌خو؛ خشکی پوست؛ ورم، افزایش وزن؛ خون‌ریزی یا ترشحات واژنی؛ افزایش تومور یا درد استخوان؛ بی‌حسی یا مورمور شدن پوست؛ کاهش توانایی یا میل جنسی در مردان.

اگر هرکدام از این اثرات باقی ماند یا بدتر شد به پزشک مراجعه کنید.

ممکن است با مصرف تاموکسیفن دچار گرگرفتگی یا عرق شبانه شوید. تحقیقات نشان می‌دهد احتمال برگشت سرطان در این موارد کمتر است و به این معنی است که تاموکسیفن عملکرد مناسب خود را دارد؛ اما با این حال در این مورد با پزشک مشورت کنید.

این موارد فهرست کاملی از عوارض جانبی دارو نیست. درمورد عوارض دیگر و دریافت توصیه‌های لازم با پزشک مشورت کنید. بعضی افراد ممکن است هیچ‌کدام از این عوارض جانبی را تجربه نکنند. پزشک با توجه به فواید دارو و درنظر‌گرفتن عوارض جانبی تاموکسیفن را برایتان تجویز می‌کند.

تداخل دارویی تاموکسیفن

بعضی داروها ممکن است در عملکرد تاموکسیفن تداخل ایجاد کنند و نباید باهم مصرف شوند. تداخل دارویی ممکن است اثربخشی دارو را کاهش دهد یا خطر عوارض جانبی را افزایش دهد. مصرف هیچ دارویی را به‌طور خودسرانه شروع یا متوقف نکنید و دوز مصرفی دارو را تغییر ندهید. پزشک را در جریان تمام داروهای تجویزی، بدون نسخه، ویتامین‌ها و محصولات گیاهی قرار دهید.

ممکن است داروهای زیر با تاموکسیفن تداخل داشته باشند:

لتروزول؛ استروژن؛ آناستروزول؛ ریبوسیکلیب؛ رقیق‌کننده‌های خون مثل وارفارین؛ روش‌های هورمونی کنترل باروری از جمله قرص، پچ (برچسب) ضدحاملگی یا وسایل ایمپلنت جلوگیری از بارداری.

داروهای زیر با حذف تاموکسیفن از بدن ممکن است در عملکرد آن تداخل ایجاد کنند:

میتوتان؛ بوتالبیتال؛ ریفامپسین؛ سکوباربیتال؛ سیمیتیدین؛ داروهای ضدافسردگی (مثل فلوکستین، پاروکستین)؛ داروهای درمان صرع (مثل کارامازپین، فنوباربیتال، پریمیدون).

استفاده در موارد خاص

اگر باردارید، از تاموکسیفن استفاده نکنید. این دارو ممکن است به جنین آسیب بزند. در زمان استفاده از این دارو و ۲ ماه بعد از اتمام دوره درمان، از روش‌های کنترل بارداری استفاده کنید. برای جلوگیری از بارداری، فقط از وسایل کنترل بارداری مثل کاندوم، دیافراگم، کلاهک واژن، اسفنج ضدبارداری استفاده کنید و از روش‌های هورمونی کنترل بارداری مثل قرص، آمپول، ایمپلنت بارداری، برچسب‌های پوستی و حلقه‌های واژنی خودداری کنید. در دوران استفاده از این دارو و ۳ ماه بعد از آخرین دوز مصرفی از شیردادن به نوزاد اجتناب کنید. مردانی که از تاموکسیفن استفاده می‌کنند باید در طول مدت درمان و ۶ ماه بعد از توقف مصرف از روش‌های کنترل باروری قابل‌اعتماد استفاده کنند.

فواید استفاده از تاموکسیفن

فواید استفاده از این دارو به شرح زیر است:

کاهش احتمال ابتلا به سرطان سینه در خانم‌هایی که خطر ابتلا به سرطان سینه در آنها بالاست، اما هنوز تشخیص داده نشده است؛ کاهش ۴۰ تا ۵۰ درصدی خطر بازگشت سرطان در خانم‌های یائسه و ۳۰ تا ۵۰ درصدی در دوران قبل از یائسگی؛ کاهش یا توقف پیشرفت سرطان سینه گیرنده هورمون مثبت (متاستاز) در خانم‌های یائسه یا قبل از آن؛ کاهش احتمال پیشرفت سرطان جدید در سایر انواع سرطان سینه تا حدود ۵۰ درصد؛ کاهش اندازه در سرطان سینه گیرنده هورمون مثبت قبل از جراحی.

نکاتی درمورد مصرف تاموکسیفن

این دارو ممکن است در نتیجه آزمایش‌های خاص مثل تست تیروئید تداخل ایجاد کند و موجب نتیجه کاذب شود. در هر زمینه‌ای، پزشک را در جریان مصرف تاموکسیفن قرار دهید؛ در دوران استفاده از این دارو آزمایش‌های بالینی، ماموگرافی و خودارزیابی ماهیانه سینه را به‌طور مرتب انجام دهید؛ دارو را در دمای اتاق دور از رطوبت، حرارت، یخ‌زدگی و نور قرار دهید؛ شربت تاموکسیفن را با سرنگ یا پیمانه مناسب دارو اندازه بگیرید؛ دارو را مطابق تجویز پزشک و دستورالعمل روی دارو مصرف کنید؛ شربت تاموکسیفن را ۳ ماه بعد از بازکردن درِ ظرف دور بریزید؛ می‌توانید این دارو را بدون غذا یا همراه با آن مصرف کنید؛ گاهی مصرف دارو ۵ تا ۱۰ سال ادامه دارد.

اسامی تجاری تاموکسیفن در ایران

در ادامه، یکی از نام های تجاری تاموکسیفن در ایران آورده شده است:

قرص تاموکسیفن ایران هورمون ۱۰ و ۲۰ میلی‌گرم نولوامون ساخت داروسازی ایران هومون.

سؤالات رایج

– نحوه عمل تاموکسیفن چطور است؟

تاموکسیفن نوعی داروی ضداستروژن است که با اتصال به گیرنده‌های طبیعی استروژن روی سلول اثرات تحریکی استروژن برای رشد سرطان را مهار می‌کند.

– عوارض تأخیری تاموکسیفن چیست؟

ممکن است در افرادی که برای مدت طولانی از این دارو استفاده می‌کنند احتمال پیشرفت سرطان رحم بیشتر شود. اگر دچار خون‌ریزی واژن یا درد و فشار در لگن هستید، به پزشک مراجعه کنید.

– برای جلوگیری از عوارض تاموکسیفن چه‌کار کنیم؟

مایعات فراوان بنوشید. درمورد میزان مصرف مایعات با پزشک مشورت کنید؛ برای جلوگیری از گرگرفتگی تا حد امکان لباس نازک بپوشید و محیطتان را خنک نگه دارید؛ آزمایش‌ها و بررسی‌های بالینی برای تشخیص عوارض جانبی دارو را به‌طور مرتب انجام دهید؛ برای جلوگیری از علائم استفراغ از مصرف وعد‌ه‌های غذایی سنگین خودداری کنید، مواد مغذی مصرف کنید و استراحت کافی داشته باشید.

– اگر قرص تاموکسیفن را نخوریم چه اتفاقی می افتد؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر ۳۰ درصد دوز دارو مصرف نشود، احتمال مرگ ناشی از سرطان سینه تا ۱۶درصد افزایش می‌یابد.

– داروهای جایگزین تاموکسیفن برای کاهش خطر سرطان سینه چیست؟

رالوکسیفن که فقط برای زنان یائسه تجویز می‌شود و خطر سرطان اندومتر یا رحم را بالا نمی‌برد. این دارو ممکن است خطر سرطان سینه تهاجمی را تا ۴۰ درصد کاهش دهد؛ مهارکننده‌های آروماتاز از جمله آناستروزول و اگزمستان که می‌تواند میزان استروژن در زنان یائسه را کم کند.

شما بگویید

آیا شما و اطرافیانتان تجربه‌ای در استفاده از تاموکسیفن دارید؟ چه‌مدت از این دارو استفاده کردید و فواید و عوارض جانبی آن چه بود؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مقاله را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

منابع دیگر: my.clevelandclinic و cancernetwork و news.cancerconnect