از شانگهای تا عشق آباد، وسعت دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم

گروه بازرگانی بازارنیوز- سعید ترکاشوند؛ «سید ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور کشورمان شب گذشته (یکشنبه ۷ آبان) پس از سفر دو روزه خود به ترکمنستان به منظور شرکت در اجلاس سران سازمان اقتصادی اکو، به کشور بازگشت؛ سفر وی به ترکمستان در حقیقت دومین سفرخارجی است که رئیس جمهور در طول سه ماه حضور خود در پاستور به منظور تقویت دیپلماسی اقتصادی و تقویت روابط تجاری با همسایگان انجام داده است.


دیدار با روئسای جمهور ترکیه، تاجیکستان و آذربایجان و انعقادیک توافقنامه سه جانبه سوآپ گازی میان ایران، آذربایجان و ترکمنستان، انعقاد یک موافقنامه سه جانبه در حوزه مسیر‌های ریلی میان ایران ترکمنستان و قزقستان از جمله دست آورد‌های سفر دو روزه رئیس جمهور به عشق آباد بود.

در آن سوی دیگر، هئیت مذاکره کنندگان ایرانی به ریاست «علی باقری کنی» معاون سیاسی وزارت امورخارجه تا ساعاتی دیگر خود را برای یک چانه‌زنی طاقت فرسا و طولانی با گروه ۱+۴ به منظور رفع تحریم‌های اقتصادی در شهر وین پایتخت کشور اتریش آماده خواهند کرد.

از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم بسیاری از مقامات عالی رتبه کشور‌های اروپایی و آمریکای اظهار نظراتی را پیرامون تحریم‌ها، بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهدات برجامی ایران به زبان آورده اند؛ طی این مدت مقامات جمهوری اسلامی ایران همواره مبنای کار خود در مذاکرات وین را بر پایه تحقق منافع ملی ملت ایران عنوان کرده بودند.

نگاه به شرق، سیاستی برای بی اثرسازی تحریم‌ها

عرصه دیپلماسی به منزله میدان جنگی است که نه گرد و خاکی در آن پدید می‌آید و نه خون ریزی در آن به وجود می‌آید بلکه این نبرد در پشت میز‌های زیبا و با استفاده از لباس‌های شیکک و گران قیمت انجام می‌شود؛ این عرصه تنها یک وجه اشتراک با جنگ سخت دارد؛ داشتن ادوات و تجهیزات بیشتر عاملی برای پیروزی در جنگ است.
درحال حاضر دولت سیزدهم در نظر دارد با استفاده از گسترش روابط دو جانبه و چند جانبه اقتصادی و تجاری جمهوری اسلامی ایران با کشور‌های شرق آسیا، تحریم‌های اعمال شده از سوی از سوی ایالات متحده آمریکا و متحدانش را بی اثر کرده و از طریق آن بتواند در فرایند مذاکرات وین از موضع بهتر و بالاتری د برخوردار باشد.

امضای قرارداد ۲۵ سال ایران و چین، عضویت در سازمان همکاری‌های اقتصادی شانگ‌های و حضور فعالان ایران در سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو از جمله اقدامات مهمی است که تاکنون جمهوری اسلامی ایران برای پر رنگ‌تر شدن سیاست نگاه به شرق انجام داده است.

درحال حاضر کشور‌های عضو و ناظر سازمان همکاری شانگهای، روی هم بیشترین تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی در جهان هستند؛ در میان این کشور‌ها ما شاهد چهار قدرت اتمی چین، روسیه، هند و پاکستان هستیم که از میان آن‌ها روسیه و چین اعضای دائمی شورای امنیت نیز هستند.

علاوه بر این مساحت کشور‌های عضو این سازمان روی هم ۳۶.۸۸۹.۶۰۷ کیلومتر مربع یا در حدود یک چهارم سطح خشکی‌های زمین است. همچنین نه کشور عضو در حدود ۳ میلیارد و ۳۶۳ میلیون نفر جمعیت دارند که در حدود ۴۳ درصد جمعیت جهان را شامل می‌شود؛ با توجه به میزان مساحت کشور‌های عضو و جمعیت این کشور‌ها به راحتی می‌توان به این نتیجه رسید که ایران با داشتن چنین بازاری اقتصادیو تجاری گسترده‌ای می‌تواند با استقاده از همگرایی اقتصادی تحریم‌ها را بی نتیجه سازد.

جدا از سازمان‎‌همکاری‌های شانگهای، اکو از دیگر سازمان‌های اقتصادی است که ایران در آن به عنوان عضو اصلی به فعالیت می‌پردازد؛ اعضای این سازمان متشکل از ۱۰ کشور با جمعیتی بالغ بر ۴۰۰ میلیون نفر با وسعت سرزمینی ۸ میلیون کیلومتر مربع است و نکته حائز اهمیت این است که از میان ۱۰ کشور عضو این سازمان، ۵ کشور با جمهوری اسلامی ایران همسایه بوده و هر یک به سهم خود مرز‌های مشترک آبی و خاکیرا کشورمان دارند.

امروزه سازمان اکو در بسیاری از ابتکارات جهانی به عنوان یک شریک فعال و جدید حضور دارد و نقش سازنده و بی بدیلی در پیشبرد اهداف توسعه پایدار به ویژه در منطقه آسیای مرکزی در بسیاری از حوزه‌ها دارد؛ با حضور فعال ایران در دو سازمان مذکور به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران دیدگاه ویژه‌ای نسبت با بازار‌های اقتصادی آسیاس شرقی و میانه دارد.

ایجاد همگرایی منطقه‌ای اقتصادی، استراتژی آسیایی دولت سیزدهم

پیرو همین موضوع «مهدی خورسند» کارشناس اقتصاد بین الملل در گفتگو با بازارنیوز پیرامون توجه ویژه دولت سیزدهم برای حضور فعال در بازار‌های قاره آسیا و منطقه اظهار کرد:کشور ایران در چند دهه اخیر نگاه ویژه را نسبت به حضور فعال در منطقه شرق آسیا داشته و اکنون باید این نکته را خاطر نشان ساخت که این دیدگاه همزمان با روی کار آمدن دولت سیزدهم از حالت یک نظریه خارج و تبدیل به یک استراتژی کلان در قالب استراتژی منطقه گرایی گنجانده و تعریف شده است.

این کارشناس اقتصاد بین الملل با بیان این که منطقه گرایی اقتصادی درحال حاضر یکی از مهم‌ترین رویکرد‌های حاضر در اقتصاد سیاسی برای رشد و توسعه اقتصادی محسوب می‌شود خاطر نشان ساخت: اکثر کشور‌های در حال توسعه به منظور پیشرفت و توسعه اقتصادی تا کنون گام‌های مهمی را در مسیر منطقه گرایی برداشته اند.

این کارشناس اقتصاد بین الملل قرابت جغرافیایی، تجانس اقتصاد کشور‌های حاضر در یک محدوده جغرافیایی و مکمل بودن شرایط اقتصادی کشور‌های حاضر در یک منطقه سیاسی را از مهم‌ترین عوامل رشد منقطه گرایی بیان کرد و تشریح این موضوع گفت: تا کنون نمونه‌های موفقی را در ارتباط با این موضوع مشاهده کرده‌ایم، اتحادیه اروپایی و اتحادیه کشور‌های جنوب شرق آسیا با نام اختصاری آسه‌آن از جمله تجارب موفق استرا تژی منطقه گرایی محسوب می‌شوند.

وی توسعه مسائل امنیتی سیاسی را از دیگر آثار مهم منطقه گرایی دانسته و در تشریح این گزاره‌ها اظهار کرد: درحال حاضر این استراتژی در برخی از مناطق سیاسی از عملکرد بسیار خوبی برخوردار بوده و در نهایت منجر به کاهش تنش‌های سیاسی و اقتصادی بین کشور‌های حاضر در یک منطقه سیاسی شده است.

تقویت روابط اقتصادی با همسایگان، برگ برنده ایران در مذاکرات وین

خورسند در ادامه به چالش‌های موجود در روابط ایران با غرب اشاره و در ارتباط با این موضوع گفت: امروزه کشور ایران با یک معضلی به نام رابطه با غرب و پدیده‌ای به نام برجام رو به رو است که پس از بد عهدی طرف‌های غربی در اجرای تعهدات خودبه این توافق نامه عملا مسیر پرونده هسته‌ای ما را در یک حالت خوف و رجایی قرار داده که نه می‌تواینم از آن خارج شویم و می‌توانیم نسبت به بی تعدی‌های انجام شده بی تفاوت باشیم بلکه ایران باید این مسئله را به گونه‌ای مدیریت کند که روابط خود را با غرب توسعه دهیم و هم این روابط خود با شرق را گسترش دهیم.

خورسند گفت: دولت سیزدهم با استفاده از تجربیات به جا مانده از گذشته و دیدگاهی مثبت و مبتنی بر دیپلماسی اقتصادی شرایط بسیار مطلوبی را برای جمهوری اسلامی ایران در منطقه رقم زده است به گونه‌ای که اکنون شاهد آن هستیم که دولت جدید باایجاد کانال‌های جدید روابطی در حوزه‌های اقتصادی دستاورد‌های مهمی را به دست اورده و با چنین رویکردی، فن بدلی را به تحریم و فشار‌های بین المللی وارده شده از سوی طرف‌های غربی وارد کرده است.

این کارشناس با یادآوری رویکرد دولت‌های گذشته نسبت به تحریم‌های بین المللی خاطر نشان ساخت: متاسفانه در ادوار گذشته، همواره نگاه ایران به دستان غرب بود و طی این مدت گزاره «حل مشکل با غرب به منزله حل مشکل با کل دنیا است» در تمامی سطوح سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به عینه قابل ملاحظه بود نمود یافته بود، در آن مدت رفع تمامی مشکلات کشور را در گرو حل و فصل مشکلات با سه یا چهار کشور می‌دانستیم.

وی تاکید کرد: هر آن قدر که روابط تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران ایران با همسایگان و سازمان‌های منطقه‌ای مجاور با قلمرو خود در مناطقی همچون اوراسیا و آسیا میانه و شرق آسیا تحیکیم و تعمیق یابد به همان میزان هئیت مذاکره کننده مستقر در وین از موضع بالاتری برای مذاکره طرف غری برخوردار خواهد شد، چرا که در چنین شرایط غربی‌ها خواهند فهمید که با تحریم ایران، تنها بازار کشور ما را از دست نمی‌دهند بلکه با چنین اقدامی امکان از دست رفتن بازار سرکای تجاری ایران برای کشور‌های تحریم‌کننده نیز امکان پذیر است.

خورسند در پایان متذکر شد: با حرکت به سمت توزان در سیاست خارجی و نوع تعاملات اقتصادی و تجاری، جمهوری اسلامی ایران از وضعیت بهتری برخوردار خواهد شد و کشور‍‌های غربی نیز به این مسئله واقف خواهند شد که به جای ابزار زور و تحریمی از ابزار‌های بهتری همچون مشوق‌های اقتصادی و قرارداد‌هایپر بازده نسبت به ایران استفاده کنند.

اکنون تنها چند ساعت به شروع مذاکرات وین مانده و این درحالی است که شب گذشته علی باقری کنی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه در بدو ورود به شهر وین جلسات و تبادل نظرات مثبت و موفقی را با نمایندگان دو کشور چین و روسیه داشه است؛ حتا بادی دید که مسیر مذاکره به کدام سو حرکت خواهد کرد.

پایان پیام//