درس خواندن با روش تصویرسازی (mind map)

آموزش درس خواندن با روش تصویرسازی «mind map»

اگر به‌ دنبال روشی کاربردی برای درس خواندن هستید پیشنهاد ما بـه شـما روش تصویر سازی با mind map اسـت. این روش کاملا تست شده و مورد بررسی قرار گرفته اسـت نکته مهم درمورد تصویر سازی ذهنی این اسـت کـه یادگیری بـه این شیوه کاملا دقیق اسـت و تا اخر با شـما می ماند. همراه سایت تالاب باشید تا روش استفاده و ترسیم مایند مپ رو با هم مرور کنیم.

•نقشه ذهنی | Mind Map

نقشه ذهنی راهکاری بصری برای ساختاربخشیدن بـه اطلاعات و ایده‌هاست. کاری کـه در ترسیم نقشه ذهنی انجام می شود بـه خلاصه‌نویسی شباهت زیادی دارد، اما کاربردهای هر یک متفاوت اسـت. درواقع ترسیم ذهنی بخشی از مراحل خلاصه‌نویسی اسـت.

در ترسیم ذهنی شـما ایده‌ی اصلی را درنظر میگیرید و با رسم نمودارهای درختی دور ان ایده‌ها و شاخه‌های‌ اصلی و فرعی و کلیدواژه‌ها و نکات مهم ان را نظم می دهید. نقشه ذهنی را درست مانند نقشه‌های‌ جغرافیایی عادی در نمایی کلی می توان خواند و بررسی کرد.

در ترسیم ذهنی ما با «ساختار شعاعی» هر مفهوم را ترسیم می کنیم؛ بـه‌این معنا کـه با الهام‌گرفتن از نمودارهای درختی، ایده‌ی اصلی را بـه‌عنوان تنه‌ی درخت درنظر میگیریم و مطالب اصلی را بـه‌عنوان شاخه‌های‌ اصلی و مطالب فرعی را بـه‌عنوان شاخه‌های‌ فرعی و کوچک‌تر می‌آوریم. البته تمامی اینکار قواعد و اصولی دارد کـه باید ان‌ها را رعایت کرد.

•تفاوت نقشه ذهنی و نقشه مفهومی

نقشه‌ی مفهومی یا Concept Map ساختاری شبیه بـه نقشه ذهنی دارد. تفاوت اصلی در اینجاست کـه نقشه مفهومی چند ایده‌ی نزدیک بـه هم را بسط‌وگسترش می دهد، اما همان‌ طور کـه گفتیم، نقشه ذهنی ساختار شعاعی هر ایده را ترسیم میکند. در نقشه ذهنی ما حدود هر ایده را تبیین و ترسیم می کنیم.

•تاریخچه‌ی نقشه ذهنی |Mind Map:

همیشه در طول تاریخ ودر فرهنگ‌های‌ مختلف روش‌های‌ مختلفی برای خلاصه‌کردن مطالب و مفاهیم بـه کار رفته اسـت. بااین‌همه ی ترسیم نقشه ذهنی قدمت چندانی ندارد. احتمالاً طرح‌هایی شبیه بـه نقشه ذهنی را در آثار داوینچی پیدا میکنید، اما نخستین کسی کـه از چنین ساختاری استفاده کرد فیلسوفی قرن‌هفدهمی بـه‌نام پورفیری بود کـه از این ابزار برای ساختاربخشیدن بـه اطلاعات حاصل از مطالعه‌ی آثار افلاطون استفاده کرد.

نخستین کسی کـه روش ترسیم نقشه ذهنی را مدون کرد تونی بوزان بود. او در دهه‌ی ۱۹۷۰ در کتابی با عنوان «The Mind Map Book: How to Use Radiant Thinking to Maximize Your Brain’s Untapped Potential» این روش را توضیح داد. همچنین او در ان کتاب با نزدیک‌دانستن ساختار نقشه‌ی ذهنی با اشکال و ساختارهایی کـه در طبیعت وجوددارد و البته شبیه‌دانستن ان با نورون‌های‌ مغز سعی کرد برای روش خود مزیت‌هایی ایجاد کند.

شاید اگر اصرار او بر این‌گونه دفاع از نظریه نقشه ذهنی نبود، این روش در بین دانشگاهیان طرفدارهای بیشتری پیدا میکرد. بااین‌همه ی این اتفاق نیفتاد و همیشه دانشگاهیان بـه کتاب او بـه‌چشم اثری سطحی نگاه کرده‌اند.

چرا باید بعد از مطالعه نقشه ذهنی ترسیم کنید؟

همان‌ طور کـه پیش از این اشاره کردیم، احتمالاً ترسیم نقشه ذهنی یا Mind Map برای اغلب افراد کاری غیرضروری و دشوار و البته وقت‌گیر بـه نظر برسد. با این اوصاف، چراباید بعد از مطالعه نقشه ذهنی ترسیم کرد؟ برای رسیدن بـه پاسخ این پرسش ابتدا باید بـه سازوکار این ابزار برای یادگیری نگاه کنیم و بعد برویم بـه سراغ مزایایی کـه ترسیم‌کردن نقشه ذهنی برای ما دارد.

سازوکار نقشه ذهنی برای یادگیری:

همان‌ طور کـه گفتیم نقشه‌ی ذهنی با ساختار شعاعی هر ایده سروکار دارد، اما کاری کـه انجام میدهد بسیار فراتر از خلاصه‌نویسی ساده اسـت. در مطالعه‌؛ بـه‌صورت معمول، فقط یکی از نیم‌کره‌های‌ مغز درگیر می شود؛ همچنین شـما فقط یکی از شکل‌های‌ حافظه را بـه کار میگیرید. سازوکار نقشه‌ی ذهنی کاملاً متفاوت اسـت.

شـما در هنگام ترسیم‌کردن نقشه ذهنی هردو نیم‌کره مغز را بـه کار میگیرید. اینکار، نه‌تنها حواس‌پرتی شـما را بـه حداقل می رساند، خلاقیت شـما را بیشتر میکند و یادگیری عمیق‌تر را بـه همراه دارد.
همچنین شـما هنگام ترسیم‌کردن نقشه ذهنی از حافظه‌ی تصویری کمک میگیرید. ما در یادگرفتن و بـه‌یادسپاری عکسهای عملکرد فوق‌العاده‌ای داریم. این اتفاقی اسـت کـه در مطالعه‌ی صرف رخ نمی دهد. Mind Mapping یادگیری عمیق‌تری برای شـما بـه بار می‌آورد.

علاوه بر این دو نکته شـما با استفاده از تکنیک‌های‌ مختلف ترسیم و نمودار ارزش‌های‌ اضافی برای اطلاعات خام ایجاد میکنید کـه ان‌ها را در ذهن شـما تثبیت می کند.

شـما با استفاده از تکنیک نقشه ذهنی یا Mind Map یادگیری و میزان پیشرفت‌تان را ملموس و عینی می کنید.

در آخر هم این کـه شـما در جریان ترسیم‌کردن نقشه ذهنی گام بلندی برای یادگیری فعال برمی‌دارید.

•ترسیم نقشه ذهنی |«mind map»:

بـه‌صورت کلی نقش ترسیم نقشه ذهنی یا Mind Map در فرایندهای مختلف یادگیری، مرور و بـه‌یادآوری بسیار زیاد اسـت. بـه‌صورت کلی شـما با استفاده از این ابزار و تکنیک از این مزایا بهره‌مند می شوید:

ملموس‌کردن اطلاعات و اطلاعات مطالعه‌شده

حفظ‌کردن راحت اطلاعات

مرور بسیار ساده‌ی اطلاعات

تقویت توانایی بـه‌یادآوری

توانایی خلاصه‌نویسی بـه‌همراه افزایش یادگیری عمیق

طبقه‌بندی و ساختاربخشی بـه اطلاعات لازم و حذف اطلاعات غیرضروری

مشخص‌کردن اهداف مختلف

افزایش توانایی برنامه‌ریزی

افزایش خلاقیت و استفاده از خلاقیت برای یادگیری

یافتن ایده‌های‌ مختلف و پروراندن ان‌ها

صرفه‌جویی در وقت

انواع کاربردهای ترسیم نقشه ذهنی| «mind map» :

شاید کاربرد اولیه‌ای کـه برای ترسیم نقشه ذهنی یا Mind Map بـه ذهن برسد همان خلاصه‌برداری و مرور مطالب درسی باشد، اما کاربرد ان بـه این مورد محدود نیست. این توانایی دراین موارد بـه شـما کمک می کند:

خلاصه‌نویسی

حفظ مطالب

پروراندن ایده

Brain Storm

یادگیری کارامد مطلب

هدف‌گذاری

تنظیم صورت‌جلسه‌ها و متن‌های‌ سخنرانی

ساختاردهی و نظم‌دادن بـه اطلاعات

نحوه ترسیم نقشه ذهنی | «mind map» :

قواعد ترسیم نقشه ذهنی یا Mind Map بسیار کلی اسـت؛ بنابر این دست شـما برای طرز ترسیم باز اسـت. درواقع نقشه‌ی ذهنی کلیدی اختصاصی اسـت کـه هر فرد برای خودش ایجاد می کند. حاصل کار هر فرد دراین زمینه فقط بـه کار خودش خواهد آمد؛ پس میتوانید با فراغ‌بال اینکار را انجام دهید و خودتان را محدود نکنید.
این تکنیک از ساختار سلسله‌مراتبی استفاده می کند. درواقع شـما پیش از هر چیز مطالب را طبقه‌بندی میکنید بـه ایده‌ی مرکزی، مطالب اصلی و مطالب فرعی. برای ترسیم‌کردن این نقشه ابتدا بیایید با اجزای ان آشنا شویم

اجزای و ساختار نقشه ذهنی | «mind map» :

شاخه‌ها: اگر تصویر درخت را درنظر بگیرید، از تنه، شاخه‌های‌ اصلی و شاخه‌های‌ فرعی تشکیل شده اسـت. نمودار ترسیمی شـما هم باید بـه‌همین شکل باشد. ایده‌ی اصلی همان تنه اسـت، شاخه‌های‌ اصلی همان مفاهیم و مطالب اصلی اسـت کـه بـه سرفصل‌های‌ یک کتاب شبیه اسـت، شاخه‌های‌ فرعی هم مطالب جزئی‌تر اسـت.

رنگ، شکل، رسم: نقشه‌ی ذهنی شـما قرار اسـت کاملاً تصویری باشد؛ پس تا جای ممکن باید از رنگ و شکل و رسم استفاده کنید. مهم نیست چقدر نقاشی‌تان خوب باشد؛ در این جا ما اصلاً با نقاشی سروکار نداریم. فقط باید بروید سراغ خودکارها و مدادها و ماژیک‌ها و های‌‌لایت‌های‌ رنگارنگ‌تان و ان‌ها را دست بگیرید. البته می توانید از نرم‌افزارهای اختصاصی Mind Mapping هم استفاده کنید. ان‌ها را در ادامه معرفی کرده‌ایم.

کلمه‌ی کلیدی: کلمه‌ی کلیدی یا کلیدواژه از ضروریات هر شاخه‌ی اصلی و فرعی اسـت. همه ی‌ی مهارت شـما در ترسیم نقشه‌ی ذهنی در همین جاست. هر شاخه‌ی اصلی یا فرعی در نمودار ترسیمی شـما باید یک کلیدواژه داشته باشد. تا جای ممکن باید بـه بودن «یک» کلیدواژه و نه بیشتر اصرار کنید.

پیکان: پیکان‌ها جهت‌های‌ ترسیم شـما را تکمیل می کنند و بـه ان شاخ‌وبرگ میدهند.

تصویر و شکلک: از تصویر و شکلک و هر چیز خلاقانه و احتمالاً بامزه با دست‌ودل باز استفاده کنید. این نشانه‌ها نتیجه‌ی کار شـما را چندین‌برابر اثربخش میکنند.

نحوه ترسیم‌کردن نقشه ذهنی | «mind map» :

متناسب با حجم اطلاعات برگه‌ای کاغذ بردارید. پیشنهاد میکنیم دفتری بـه‌قطع A۴ و با صفحات بدون خط یا با خط‌های‌ شطرنجی را بـه اینکار اختصاص دهید کـه ترسیم‌های‌ شـما همیشه مرتب و دردسترس بماند.

دفتر را بـه‌صورت افقی و نه عمودی روبه‌روی خود قرار دهید.

محتوای اصلی را در وسط بنویسید و دور ان دایره‌ای رسم کنید.

شاخه‌های‌ اصلی رابا درنظرگرفتن فاصله‌ی مناسب ترسیم کنید. کلیدواژه‌ها و مطالب اصلی را داخل ان بنویسید.

شاخه‌های‌ فرعی را ترسیم کنید و کلیدواژه‌ها و مطالب را داخل ان بنویسید.

نکات مهم در ایجاد نقشه ذهنی

هیچ شاخه‌ای نباید مجزا باشد؛ همه ی‌ی شاخه‌های‌ کوچک و بزرگ در نهایت بـه مرکز و تنه متصل هستند.

هر شاخه باید یک کلمه‌ی کلیدی داشته باشد.

در انتخاب کلمات کلیدی و کلیدواژه‌ها بسیار دقت کنید. کلیدواژه‌ها باید مستقیم و دقیق باشد و نتوان با کلمات دیگر ان‌ها را جای گزین کرد.

ضخامت و پهنای شاخه‌های‌ اصلی باید بیشتر از شاخه‌های‌ فرعی باشد. ضخامت و پررنگی شاخه‌های‌ اصلی و فرعی باید ارزش‌های‌ متفاوتی داشته باشد.

از رنگ‌ها بـه‌دقت استفاده کنید. میتوانید رنگ‌ها را برای خودتان کدگذاری کنید و کدها را گوشه‌ای از صفحه یادداشت کنید.

شاخه‌های‌ اصلی شـما نباید بیشتر از ۷ شاخه باشد. شاخه‌های‌ بیشتر شـما را گیج خواهد کرد و نقشه‌ی شـما را بـه هم خواهد ریخت.

نمونه mind map خام

بازه‌های زمانی مرورنقشه های ذهنی|«mind map» :

یکی از کاربردهای مهم نقشه‌ی ذهنی یا Mind Map برای زمان جمع‌ بندی و مرور اسـت. شـما میتوانید در کمترین زمان ممکن در ماه‌ها و روزهای پایانی آمادگی برای کنکور تمامی اطلاعات نمودار ترسیم‌شده را مرور کنید. برای نتیجه‌بخشی بیشتر شـما نیاز دارید پیوسته نقشه ذهنی را مرور کنید. بازه‌های‌ زمانی مرور از این قرار اسـت:

پس از اتمام ترسیم

یک روزبعد ترسیم

یک هفته بعد ترسیم

یک ماه بعد ترسیم

سه ماه بعد ترسیم

یکسال بعد ترسیم

درواقع مرور نقشه ذهنی یکی از کارهایی اسـت کـه باید در برنامه‌ی کاری خود قرار دهید و البته بـه‌یادآوری انجام‌دادن اینکار کمی دشوار اسـت. پیشنهاد میکنیم برای این کـه مرورکردن را فراموش نکنید، بعد از اتمام هر ترسیم تاریخ‌های‌ یادآوری را در اپلیکیشن‌های‌ Reminder تلفن‌همراه‌تان ثبت کنید. اینکار واقعا نتیجه بخش اسـت.

اپلیکیشن برای ترسیم‌کردن نقشه ذهنی|«mind map» :

می توانید از اپلیکیشن‌های‌ اختصاصی ترسیم نقشه ذهنی استفاده کنید.اغلب این اپلیکیشن‌ها نسخه‌ی اندروید و آی‌اواس و ویندوز دارند.

Smart Draw

XMind

Coggle

Freemind

Storm Board

Mind Node – Mind Map

Simple Mide – Mine Mapping

Mindly

Margin Note ۳

برای دریافت مطالب بیشتر بـه سایت تالاب مراجعه فرمایید.