نقطه آبی یک خوشه کوچک از سلول‌ها در مغز است. به عنوان منبع اصلی انتقال دهنده عصبی نورآدرنالین، به ما کمک می‌کند تمرکز و توجه خود را کنترل کنیم.

دانشمندان مؤسسه توسعه انسانی ماکس پلانک و دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، با ترکیب شواهدی از مطالعات حیوانی و انسانی، چارچوب جدیدی ایجاد کرده‌اند که نحوه تنظیم لکه آبی مغز ما به اطلاعات مرتبط را در موقعیت‌هایی که نیاز به توجه دارند، توصیف می‌کند. یافته‌های آن‌ها در یک مقاله نظری در مجله Trends in Cognitive Sciences منتشر شده است.

گاهی اوقات حواسمان پرت می‌شود؛ در حالی که در مواقع دیگر می‌توانیم به راحتی تمرکز کنیم. تصور کنید بعد از یک روز کاری در حال رفتن به خانه هستید. شاید در حال تهیه لیستی از مواد غذایی برای خرید برای شام در ذهن خود هستید و بی توجه هستید. با این حال، هنگامی که اتومبیلی که متوجه آن نشده اید ناگهان بوق می‌زند، به راحتی می‌توانید توجه خود را تغییر دهید و به این وضعیت جدید پاسخ دهید؛ اما چگونه مغز از حالت بی توجهی به توجه متمرکز تغییر می‌کند؟

در زمان بی‌توجهی، مغز ما توسط نوسانات آرام و ریتمیک فعالیت عصبی کنترل می‌شود. به طور خاص، تصور می‌شود که ریتم‌های عصبی در فرکانس حدود ۱۰ هرتز، که نوسانات آلفا نامیده می‌شوند، پردازش فعال ورودی‌های حسی را در هنگام بی توجهی سرکوب می‌کنند.

بنابراین، نوسانات آلفا را می‌توان به عنوان فیلتری درک کرد که حساسیت مغز ما به اطلاعات خارجی را تنظیم می‌کند.

برای بررسی این سوال، محققان بر روی نقطه آبی که یک ساختار سلولی کوچک که در ساقه مغز، در اعماق قشر مخفی قرار دارد، تمرکز کردند. اندازه این خوشه سلولی تنها حدود ۱۵ میلی متر است، اما از طریق شبکه گسترده‌ای از رشته‌های عصبی با برد طولانی به بیشتر قسمت‌های مغز متصل است. نقطه آبی از نورون‌هایی تشکیل شده است که منبع اصلی انتقال دهنده عصبی نورآدرنالین هستند.

نورآدرنالین با تنظیم ارتباطات عصبی به کنترل استرس، حافظه و توجه کمک می‌کند.

برای بررسی این که آیا نورآدرنالین نقطه آبی می‌تواند یکی از عوامل تنظیم کننده نوسانات آلفا باشد، محققان بررسی اندازه مردمک و نوسانات عصبی را ترکیب کردند و در آزمایشاتی مشاهده کردند شرکت‌کنندگان در حین حل یک مسئله سخت، اندازه مردمکشان بزرگتر بود که نشان دهنده فعالیت نورآدرنرژیک و آلفای قوی‌تر بود. این یافته‌ها که در سال ۲۰۲۰ در مقاله‌ای در مجله علوم اعصاب منتشر شد، نشان می‌دهد با تعدیل نوسانات آلفا، نقطه آبی به ما کمک می‌کند متمرکز شویم.

محققان در پاسخ به این سوال که نورآدرنالین چگونه بر نوسانات آلفا تاثیر می‌گذارد، متوجه شدند شلیک ریتمیک نورون‌ها در حالت استراحت باعث ایجاد نوسانات آلفای قشری می‌شود که در حالت‌های بی توجهی مشاهده می‌شوند. با این حال، افزودن نورآدرنالین به این نورون‌ها، ریتمیک بودن آن‌ها را از بین می‌برد و باعث افزایش توجه و تمرکز میشود.

نورآدرنالین نقطه آبی با سرکوب مولد‌های آلفا در تالاموس، حساسیت مغز ما را برای پردازش اطلاعات مرتبط تنظیم می‌کند. در موقعیت‌هایی که نیاز به تغییر ناگهانی توجه دارند، افزایش نورآدرنالین به ما کمک می‌کند تا تمرکز مجدد داشته باشیم و به عنوان مثال به سرعت از ماشین نزدیک‌شده دور شویم.

محققان امیدوارند بررسی روی نقطه آبی مغز بر مکانیسم‌های عصبی تمرکز حواس و کاهش آن در پیری و بیماری بیفزاید.

منبع: ساینس دیلی