چالش‌های رایج در کتابخانه‌ها

گزارش سیزدهمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

سیزدهمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»، دوشنبه ۲۰ دی ماه ۱۴۰۰ برگزار شد. موضوع این نشست «چالش‌های رایج در کتابخانه‌های با من بخوان» بود. کتابداران و ترویجگران «با من بخوان» از سراسر کشور در این نشست گفت‌وگو و تبادل نظر کردند. گزارش این نشست ۲ ساعته را در ادامه بخوانید.

در آغاز صفورا زواران حسینی، کارشناس کتابخانه‌های «با من بخوان»، توضیح داد که پرسش‌های مشترک زیادی از سوی ترویجگران و کتابداران «با من بخوان» درباره‌ی مسائل کودکان، امانت دادن کتاب‌ها و... مطرح می‌شود و هدف این نشست گفت‌وگو و چاره‌جویی برای این مسائل است. ادامه‌ی نشست به طرح پرسش‌های مشترک و پاسخ به آن‌ها اختصاص یافت و در هر مورد، کتابداران حاضر در جلسه نیز تجربیات خود را بیان کردند.

نخستین پرسش این بود که «کتاب‌های کتابخانه تکراری هستند و کودکان علاقه‌ای به خواندن آن‌ها ندارند.» ابتدا دلایل احتمالی رویارویی یا چنین مسئله‌ای بررسی شد: گاهی اولین مواجهه‌ی کودکان با یک کتاب برای‌شان جذاب نیست و کتاب به‌خوبی برای آن‌ها بلندخوانی نمی‌شود. این موضوع سبب کم‌رغبتی کودکان به امانت‌بردن یا بلندخوانی دوباره‌ی آن کتاب است و آن‌ها مدام در پی کتاب‌های تازه‌ای خواهند بود. حال آن‌که یک کتاب را می‌توان بارها و بارها از زاویه‌های متفاوت بلندخوانی کرد و هر بار فعالیت‌های تازه‌ای در پیوند با آن انجام داد.

یکی دیگر از چالش‌ها و پرسش‌های کتابداران «برنگشتن کتاب‌های امانت‌برده‌شده و خالی شدن کتابخانه» بود. مدیریت امانت‌دهی کتاب‌ها، رف‌خوانی سالانه‌، گزارش‌دهی و فعال نگه‌داشتن کتابخانه برای دریافت کتاب‌های بیش‌تر اهمیت زیادی دارد. همچنین در نشست مطرح شد در زمان‌هایی که کتاب‌های زیادی به امانت رفته‌اند کتابداران می‌توانند با تغییر در شیوه‌ی چینش کتاب‌ها ظاهر جذاب کتابخانه را حفظ کنند.

پرسش بعدی این بود که «اگر کتابی که امانت داده شده، برنگشت چه کنیم؟» ثبت دقیق شماره‌ی تماس والدین کودکان و پی‌گیری علت برنگشتن کتاب راه‌کارهایی بودند که، با تاکید بر طبیعی بودن بازنگشتن درصد کمی از کتاب‌ها، در نشست مطرح شدند.

پرسش دیگر این بود که «اگر کودک یا نوجوانی کتاب را بدون ثبت کردن با خودش ببرد چه کنیم؟» در پاسخ به این پرسش بیان شد بسیاری از کودکانی که برای اولین بار به کتابخانه می‌آیند با قوانین امانت کتاب آشنا نیستند، بنابراین لازم است آن‌ها را آگاه کنیم. به علاوه باید دلیل ثبت نکردن کتاب را متوجه شد و بدون برچسب‌زدن به کودک و رفتار تند با او درباره‌ی قوانین کتابخانه با آن‌ها گفت‌وگو کنیم.

ادامه‌ی نشست سیزدهم به راه‌های کنترل شیطنت کودکان به ویژه پسربچه‌ها در کتابخانه اختصاص یافت. برخی از کتابداران معتقدند با انجام نمایش و بازی‌های حرکتی و سپردن مسئولیت به پسربچه‌ها می‌توان شیطنت‌های آن‌ها را مدیریت کرد. همچنین می‌توان با همراهی خودشان قوانینی دربا‌ره‌ی رفتارهای مناسب در کتابخانه و میزان شیطنت‌ها و شوخی‌ها مشخص کرد. شیطنت کودکان، چه پسر و چه دختر، امری طبیعی است. کافی‌ست به آن‌ها بیاموزیم که این شیطنت نباید به دیگران،کتاب‌ها و وسایل کتابخانه آسیب بزند. یکی از کتابداران نیز به اهمیت انتخاب کتاب مناسب اشاره کرد: «با انتخاب کتاب‌هایی که پسربچه‌ها با آن هم‌ذات‌پنداری می‌کنند می‌توان شیطنت‌شان را مدیریت کرد».

بخش بعدی نشست به موضوع کمبود ابزارها برای فعالیت‌های پیش و پس از بلندخوانی اختصاص یافت. استفاده از وسایل به‌ظاهر دورریختنی، زباله‌های بازیافتی، اشیایی که در طبیعت یافت می‌شود مانند سنگریزه‌ها، برگ درختان، صدف و... راه‌کار پیشنهادی مطرح‌شده در این نشست بودند.

«اگر کودکی کتاب را خراب یا پاره کرد چه کنیم؟» پرسش دیگری بود که در نشست به بحث گذاشته شد. در پاسخ اشاره شد که کودک را تنبیه یا محروم نمی‌کنیم بلکه به او توضیح می‌دهیم که کتاب‌های کتابخانه برای همه هستند و ما با آسیب زدن به کتاب‌ها حق دیگران را زیرپا می‌گذاریم. و در ادامه با همراهی کودک کتاب را تعمیر می‌کنیم. چنان‌چه کتاب قابل تعمیر نبود، از کودک می‌خواهیم برای مدتی مسئولتی را در کتابخانه به‌عهده بگیرد. یکی از ترویجگران نیز اشاره کرد: «من به کودکان می‌گویم کتاب دوست بچه‌هاست و ما نباید به دوست‌مان آسیب بزنیم».

پرسش پرتکرار دیگر این بود که «آیا والدین اجازه‌ی حضور در کتابخانه را دارند؟» زواران حسینی توضیح داد:«به‌طور کلی منعی برای حضور والدین کودکان وجود ندارد اما حضور پدر و مادرها نباید مانعی برای فعالیت‌های کتابخانه باشد و کودک احساس کند از سمت خانواده کنترل می‌شود. ما در برنامه‌ی «خواندن با خانواده» رویکرد ویژه‌ای به مشارکت خانواده‌ها در فعالیت‌های کتابخوانی داریم. اما همه‌ی این‌ها باید از سوی کتابداران با برنامه‌ریزی و آگاهانه انجام شود. به علاوه اغلب نوجوانان در کنار پدر و مادر راحت نیستند و نمی‌توانند بی‌سانسور حرف خود را بزنند و نیاز به استقلال از والدین در کتابخانه را دارند.»

آخرین پرسشی که در این نشست مطرح شد این بود «آیا ایرادی ندارد کودکان کتاب‌هایی در گروه سنی بالاتر یا پایین‌تر از سن خود را بخوانند؟» در پاسخ به این پرسش زواران حسینی گفت: «اشکالی ندارد کودکی به سراغ کتاب‌های رده‌های سنی بالاتر و پایین‌تر از سن خود برود و هر کودکی بسته به دایره‌ی واژگان، سطح روان‌خوانی و درک مطلب می‌تواند از کتاب‌های رده‌های سنی دیگر استفاده کند. فقط در برخی از کتاب‌های گروه سنی ۱۵ تا ۱۸ سال ممکن است برای نوجوانان سنین پایین‌تر مناسب نباشد. در این موارد، کتابدار به تشخیص خود می‌تواند به نوجوانی که این کتاب را انتخاب می‌کند کمک کند و کتاب دیگری را به او پیشنهاد بدهد.»

بخش پایانی نشست سیزدهم کتابداران «با من بخوان» با حضور سارا یوسف‌پور، از همکاران برنامه‌ی «با من بخوان»، برگزار شد. یوسف‌پور در این بخش درباره‌ی نکته‌های ویرایشی در گزارش‌نویسی، اشتباه‌های رایج املایی، قواعد شکسته‌نویسی و... صحبت کرد.

گفتنی است در این نشست کتابدارانی از استان‌های تهران، اصفهان، کرمانشاه، لرستان، خوزستان و غیره صحبت کردند و از تجربه‌های خود در رویارویی با چالش‌های رایج در کتابخانه‌ها گفتند.

سیزدهمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»، از مجموعه نشست‌های ماهانه‌ی کتابداران کتابخانه‌های «با من بخوان» است. در این نشست‌های مجازی کتابداران «با من بخوان» از سراسر کشور تجربه‌های خود را از فعالیت‌های کتابخانه‌های «با من بخوان» به اشتراک می‌گذارند. این نشست‌های مجازی از آذرماه ۱۳۹۹ آغاز شده است و و هر ماه برگزار می‌شود. موضوع نشست‌ پیشین که در آذر ماه برگزار شد «میراث فرهنگی در کتابخانه‌های با من بخوان» بود.

گزارش نخستین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش دومین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش سومین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش چهارمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش پنجمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش ششمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش هفتمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش هشتمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش نهمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش دهمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش یازدهمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

گزارش دوازدهمین نشست مجازی کتابداران «با من بخوان»

با کتابخانه‌های «با من بخوان» بیش‌تر آشنا شوید