جراح مغز و اعصاب کیست و چه جراحی‌هایی انجام می‌دهد؟

سیستم عصبی شامل دو بخش مرکزی و محیطی است که اختلال در عملکرد هر کدام باعث ایجاد بیماری‌های خاصی می‌شود. برای درمان این بیماری‌ها می‌توانید به انواعی از پزشکان و متخصصان حوزه مغز و اعصاب مراجعه کنید. برای تشخیص و درمان بیماری‌هایی که بر عملکرد سیستم عصبی تأثیر گذاشته و حرکات فرد را دچار اختلال می‌کند و با دارو قابل درمان و کنترل هستند باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد، بیماری‌هایی مانند پارکینسون و ام اس.

گاهی برای درمان بیماری‌های مغز و اعصاب نیاز به انجام جراحی است، اینجاست که جراح مغز و اعصاب وارد کار می‌شود. برخی از بیماری‌ها مانند تومور مغزی یا ضربه‌های مغزی و نخاعی هم نیاز به جراحی دارند و شما برای درمان باید به جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید. در سامانه دکتر تو لیست بهترین جراحان و متخصصان مغز و اعصاب وجود دارد. می‌توانید به صورت آنلاین از متخصصین مربوطه در کوتاه‌ترین زمان ممکن، نوبت بگیرید.

جراح مغز و اعصاب در چه زمینه‌ای تخصص دارد؟

جراح مغز و اعصاب پزشکی است که بیماری‌های مربوط به مغز، نخاع، ستون فقرات و سایر قسمت‌های سیستم عصبی را تشخیص داده و در صورت نیاز با جراحی درمان می‌کند. تفاوت جراح مغز و اعصاب با نورولوژیست این است که جراح به طور خاص در زمینه جراحی آموزش دیده است درحالی که متخصص مغز و اعصاب نمی‌تواند جراحی انجام دهد و بر سایر روش‌های درمانی تمرکز دارد.

جراح مغز و اعصاب در درمان بیماری‌های عصبی تخصص دارد و علاوه بر جراحی می‌تواند وظایف دیگری هم انجام دهد. به طور مثال می‌تواند با سایر متخصصان مانند پزشکان اورژانس و متخصصان مغز و اعصاب همکاری کند و به ارزیابی و توان‌بخشی افراد مبتلا به بیماری‌های عصبی کمک کند.

متخصص مغز و اعصاب کیست؟

متخصص مغز و اعصاب پزشکی است که در زمینه درمان بیماری‌های مغز، نخاع و اعصاب محیطی تخصص دارد. در واقع زمینه تخصصِ نورولوژیست با جراح مغز و اعصاب یکسان است، اما متخصص مغز و اعصاب نمی‌تواند جراحی کند و معمولا علائم بیمار را با دارو و سایر روش‌های درمانی کنترل و درمان می‌کند. درصورتی که بیمار به جراحی نیاز داشته باشد متخصص بیمار را به جراح مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد.

وظیفه‌ی جراح مغز و اعصاب چیست؟

جراح مغز و اعصاب به عنوان مجرب‌ترین و آموزش‌دیده‌ترین متخصص حوزه مغز و اعصاب شناخته می‌شود و زمان زیادی را صرف مشاوره با سایر پزشکان در موارد مختلف می‌کند. جراح مغز و اعصاب فهرستی از بیماری‌های خاص را دارد که هر کدام از آنها چالش‌های منحصربه‌فردی دارند. همه این موارد به جراحی نیاز ندارند، اما بعضی از آنها به احتمال زیاد نیاز به جراحی خواهند داشت.

جراحان مغز و اعصاب افراد مبتلا به طیف وسیعی از مشکلات عصبی مانند درد پایین کمر، اختلالات سیستم عصبی محیطی، تومورهای مغزی و سندرم تونل کارپال را درمان می‌کنند. جراح حوزه اعصاب، از جدیدترین فناوری‌های تصویربرداری برای یافتن علت مشکل استفاده می‌کند. زمانی که جراح شما منبع و علت مشکل را بداند، می‌تواند روشی برای درمان مؤثر آن پیدا کند.

جراح مغز و اعصاب از چه ابزارهایی برای تشخیص اختلالات مغز و نخاع استفاده می‌کند؟

روش‌های آزمایشگاهی و تست‌های زیادی وجود دارد که در مسیر تشخیص، و انجام جراحی به جراح کمک می‌کند مانند موارد زیر:

مگنتوآنسفالوگرافی (MEG): از این روش‌ برای پیدا کردن دلیل تشنج و صرع استفاده می‌شود.الکتروانسفالوگرافی (نوارمغزی): برای ایجاد نوار مغزی تکنسین تعدادی الکترود روی پوست سر قرار می‌دهد تا فعالیت الکتریکی مغز را ثبت کند. این روش به تشخیص بیماری‌های مغزی مثل التهاب مغز، تومور و جراحات و صدمات مغزی نخاعی کمک می‌کند.تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا آم آر آی (MRI): برای ایجاد تصاویر دقیق از سیستم عصبی به ویژه مغز و نخاع از امواج رادیویی و مغناطیسی استفاده می‌شود که به آن ام آر آی می‌گویند.توموگرافی گسیل پوزیترون یا پت اسکن (PET): اغلب برای کشف سرطان در مغز و نخاع استفاده می‌شود.توموگرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن (CT): سی تی اسکن آزمایشی است که با استفاده از اشعه ایکس و فناوری تصویربرداری کامپیوتری از سیستم عصبی تصویر ایجاد می‌کند و در اختیار جراح قرار می‌دهد.آنژیوگرافی: از آنژیوگرافی برای تصویربرداری از رگ‌های خونی استفاده می‌شود. برای انجام آنژیوگرافی نوعی ماده رنگی به رگ بیمار تزریق می‌شود سپس با استفاده از اشعه ایکس یک تصویر مشخص از سیستم جریان خون ایجاد می‌شود. این آزمایش برای تشخیص اختلالات عروقی مغز استفاده می‌شود.بررسی مایع مغزی و نخاعی با پونکسیون کمری: در این روش، جراح با استفاده از یک سوزن که به ستون فقرات وارد می‌کند، از مایع مغزی و نخاعی نمونه‌برداری می‌کند تا بیماری‌هایی نظیر مننژیت، سرطان خون، ام اس و زوال عقل و غیره را تشخیص دهد.

دوره تحصیلی رشته مغز و اعصاب

جراح مغز و اعصاب پس از اینکه هفت سال دوره عمومی را می‌گذراند، حدود ۵ الی ۶ سال دوره رزیدنتی (دستیار جراح) را پشت سر می‌گذارد. پس از به دست‌آوردن تجربه کافی در زمینه جراحی می‌تواند انواع بیماری‌های مغز و نخاع را با دارو درمان کند یا برای درمان برخی بیماری‌ها مثل تومور مغزی و ضایعات عروقی مغز، بیمار را جراحی کند.

همانطور که گفتیم هر جراح مغز و اعصاب پنج الی شش سال دوره رزیدنتی را می‌گذارند. در این دوره دانشجویان پزشکی یک دوره تکمیلی به عنوان دستیار جراح مغز می‌گذرانند و به صورت عملی آموزش می‌بینند. علاوه بر این، آموزش‌های مختلفی در زمینه علوم پایه مغز و نخاع و سایر اجزای سیستم عصبی می‌بینند و باید دوره‌های زیادی را بگذرانند. این دوره‌ها در واقع انواعی از بوردهای تخصصی جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات هستند که به صورت کلی شامل موارد زیر است:

بورد تخصصی جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات: برای دریافت بورد تخصصی، پزشک باید دو مرحله آزمون بگذراند. در صورتی که در هر دو این آزمون‌ها قبول شود می‌تواند بورد تخصصی مغز و اعصاب را دریافت کند.دریافت انواع فلوشیپ‌های مغز و ستون فقرات: فلوشیپ نوعی دوره کوتاه مدت پزشکی است که از چند ماه تا نهایتا دو سال متغیر است. از جمله فلوشیپ‌های معروف می‌توان به فلوشیپ جراحی مغز، فلوشیپ جراحی ستون فقرات و فلوشیپ جراحی بسته مغز و نخاع اشاره کرد.

جراح مغز و اعصاب به تشخیص و درمان چه بیماری‌هایی می‌پردازد؟

جراح به تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌های عصبی می‌پردازد که عبارت است از:‌

۱. مننژیت

مننژیت یک عفونت جدی در قسمت بیرونی مغز یا نخاع است و علائم آن شبیه علائم تب است، اما معمولا طولانی‌تر و شدیدتر است. برای درمان مننژیت بسته به ویروسی یا باکتریایی بودن عفونت به نوع خاصی از جراحی نیاز است.

۲. اختلالات ستون فقرات

اختلالات ستون فقرات طیف وسیعی از مشکلات و بیماری‌ها را شامل می‌شود که جراح مغز و اعصاب می‌تواند آنها را درمان کند. دیسک‌های ستون فقرات صفحات نرم و منعطفی هستند که بین مهره‌های شما قرار می‌گیرند‌. دیسک‌ها از ساییده شدن استخوان‌های ستون فقرات شما به یکدیگر جلوگیری می‌کنند. فتق دیسک ستون فقرات زمانی رخ می‌دهد که مواد داخلی دیسک متورم شده و از غشای بیرونی عبور کند. یا مثلا اگر دیسک‌های ستون فقرات ساییده یا پاره شوند شما دچار درد و ناراحتی در قسمت کمر می‌شوید. سایر بیماری‌های ستون فقرات عبارت‌اند از:

تومورهای ستون فقرات و نخاعآسیب دیدگی و شکستگی مهره‌های ستون فقراتلغزندگی مهره‌های ستون فقراتتنگی کانال نخاعی ستون فقرات.

جراح مغز و اعصاب برای درمان بیماری ستون فقرات، انواعی عمل خاص انجام می‌دهد که نسبتا سریع هستند و طی یک روز انجام می‌شوند.

۳. بیماری پارکینسون

مغز برای کنترل حرکات بدن نوعی ماده به نام دوپامین ترشح می‌کند. درصورتی که مغز نتواند به اندازه کافی دوپامین بسازد اختلال در حرکات بدن به وجود می‌آید و می‌تواند باعث لرزش و مشکلات تعادلی شود. اکثر افراد مبتلا به پارکینسون با دارو درمان می‌شوند، اما برخی موارد پیچیده‌تر هستند. هنگامی که این بیماری به شدت بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد، جراح می تواند با جراحی، نوعی الکترود در بدن بکارد که مغز شما را برای ساختن دوپامین تحریک کند و علائم را تسکین دهد.

۴. صرع

اختلال در سیستم عصبی مرکزی ممکن است باعث تشنج و صرع شود. چندین روش جراحی وجود دارد که جراحان می‌توانند برای درمان صرع از آنها استفاده کنند. مانند جراحی لیزر ابلیشن که ضایعات خاصی را که در مغز باعث تشنج می‌شود مورد هدف قرار می‌دهد.

۵. تومورهای مغزی

زمانی که سلول‌های مغز به صورت غیرطبیعی و غیرقابل کنترل رشد کنند باعث ایجاد توده‌ای در مغز می‌شوند که به آن تومور مغزی گفته می‌شود و می‌تواند به مغز و بخش‌های سالم آن فشار وارد کند و عملکرد سایر قسمت‌ها را دچار اختلال کند. جراح مغز و اعصاب می‌تواند بدون آسیب به مغز این تومورها را خارج کند و جان بیمار را نجات دهد.

۶. ضایعات عروق مغز

هرگونه مشکل در رگ‌های خونی مغز که باعث اختلال در خون‌رسانی به سلول‌های مغز شود، به ضایعات عروق مغز معروف است. این مشکل می‌تواند باعث سکته مغزی شود. از جمله اختلالت عروق مغز عبارت است از:

آمبولی مغز یا ایجاد حباب در جریان خونلخته خون در عروق مغز که به ترومبوسیز معروف است. آسیب به رگ‌های خونی مغزاختلالات جمجمه.

۷. بیماری هیدروسفالی

بیماری هیدروسفالی یک بیماری شایع مغز است که زمانی رخ می‌دهد که مایعات اضافی در مغز تجمع یابد. این تجمع مایعات در مغز می‌تواند باعث فشار به بافت مغز و تورم و بزرگ‌شدن جمجمه شود.

جراح مغز و اعصاب از چه روش‌های جراحی برای درمان اختلالات مغز استفاده می‌کند؟

جراحان مغز و اعصاب از تکنیک‌ها و فناوری‌های پیشرفته برای ارزیابی و درمان بیماری‌های عصبی، از جمله بسیاری از اختلالات نادر یا پیچیده استفاده می‌کنند. آنها با تیمی از پزشکان آموزش دیده در بسیاری از زمینه‌ها کار می‌کنند تا مناسب‌ترین روش درمان را برای شما تعیین کنند. برخی از جراحی‌های مختلفی که جراح ممکن است برای بیمار استفاده کند عبارت است از:

۱. جراحی کرانیوتومی

در طی عمل جراحی باز معمولی، جراح مغز نیاز دارد جمجمه را باز کند. این تکنیک که به عنوان جراحی کرانیوتومی شناخته می‌شود معمولا در مواقع اضطراری برای درمان آسیب‌های تروماتیک استفاده می‌شود. در این روش با استفاده از ابزارهای تخصصی، بخشی از استخوان جمجمه (به نام فلپ استخوانی) را برمی‌دارند و پس از اتمام جراحی فلپ جایگزین می‌شود.

۲. جراحی آندوسکوپی

جراحی آندوسکوپی نوعی جراحی مغز است که طی آن جراح مغز، جمجمه را سوراخ می‌کند و یک ابزار لوله مانند به نام آندوسکوپ وارد جمجمه می‌کند تا تصاویر ویدئویی را از اعماق مغز روی مانیتور منتقل کند. سپس جراح از طریق سوراخ‌های اضافی که در جمجمه ایجاد می‌کند، با استفاده از تصاویر زنده می‌تواند ابزارهای جراحی را برای درمان خونریزی‌های داخل جمجمه، تومورها، هیدروسفالی و نشت مایع مغزی نخاعی و موارد دیگر وارد کند و مشکل را درمان کند.

۳. میکروسرجری

میکروسرجری اغلب برای پاک کردن پلاک از شریان کاروتید که مغز را تغذیه می‌کند استفاده می‌شود. برای درمان آنوریسم، جایگزینی دیسک‌های ستون فقرات (میکرودیسککتومی) یا برداشتن فشار مهره‌های ستون فقرات (لامینکتومی) هم از میکروسرجری استفاده می‌شود. جراح مغز برای کمک به جراحی از میکروسکوپ اتاق عمل با تصاویر نمایش داده شده بر روی مانیتور استفاده می‌کند.

تکنیک‌ها و روش‌های مختلفی برای انجام جراحی سیستم عصبی وجود دارد که تعیین نوع آن به دلیل انجام جراحی، مهارت و تخصص جراح و محل جراحی بستگی دارد.

۴. رادیوسرجری استریواستاتیک

رادیوسرجری استریوتاکتیک از پرتوهای هدفمند برای تعیین دقیق موقعیت تومورهای مغزی و سایر ناهنجاری‌ها استفاده می‌کند. دوربین‌ها و میدان‌های الکترومغناطیسی عمل جراحی را هدایت می‌کنند. رادیوسرجری‌ استریواستاتیک اغلب همراه با پرتودرمانی برای درمان تومورها یا AVM استفاده می‌شود.

۵. جراحی شانت گذاری

قبلا درمورد بیماری هیدروسفالی توضیح دادیم که در شرایطی که مایعات مغزی به طور غیرطبیعی در مغز تجمع یابند بیماری هیدروسفالی پدید می‌آید. شانت گذاری نوعی جراحی است که جراح با استفاده از آن مایع اضافی مغز را تخلیه می‌کند.

۶. جراحی کرانیوپلاستی

جراح مغز برای درمان افرادی که در سانحه‌های مختلفی دچار شکستی و آسیب استخوان جمجمه می‌شوند از کرانیوپلاستی استفاده می‌کند و طی این روش استخوان جمجه را بازسازی و ترمیم می‌کند.

۷. جراحی قاعده جمجمه

فقط جراحانی می‌توانند این عمل را انجام دهند که فلوشیپ جراحی قاعده جمجمه را گذرانده باشند. در ناحیه جمجمه، رگ‌ها و عروق خونی بسیاری وجود دارد که این امر باعث ظرافت و حساسیت جراحی مغز می‌شود. اگر عمل جراحی قاعده جمجمه توسط جراحان بی‌تجربه صورت گیرد ممکن است جان بیمار به خطر بیوفتد.

روش‌‌های جراحی برای درمان اختلالات ستون فقرات چیست؟

وظایف و توانایی‌های جراح مغز و اعصاب تنها منحصر به مغز و اعصاب محیطی نمی‌شود! او می‌تواند مشکلات و بیماری‌های ستون فقرات را هم درمان کند. برای جراحی و تخصص در زمینه ستون فقرات جراح باید دوره‌های فلوشیپ مربوطه را بگذراند. برخی از انواع جراحی ستون فقرات عبارت‌اند از:

جراحی کایفوپلاستی: در روش کایفوپلاستی، شکستگی‌ها و آسیب‌های ستون فقرات با استفاده از سیمان‌های استخوانی بازسازی و ترمیم می‌شود.جراحی لغزندگی مهره‌های ستون فقرات: جراح برای درمان اختلال‌های ناشی از لغزندگی‌ مهره‌های ستون فقرات از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند. از جمله: جراحی فیوژن ستون فقرات و دکمپرشن ستون فقرات.جراحی تنگی کانال نخاعی ستون فقرات: مطمئن‌ترین راه درمان تنگی کانال نخاعی ستون فقرات، جراحی است. این اختلال اگر به موقع درمان نشود می‌تواند خطرات جبران ناپذیری برای فرد داشته باشد.جراحی بیرون زدگی دیسک کمر و گردن: جراح برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر و گردن از روش‌های مختلف جراحی استفاده می‌کند. مثلا با استفاده از لیزر دیسک کمر، جراحی دیسککتومی ستون فقرات و جراحی فیوژن می‌تواند این مشکل را رفع کند.

بهترین جراح مغز و اعصاب چه ویژگی‌هایی دارد؟

زمانی که متخصص مغز و اعصاب شما را به جراح مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد زمان آن رسیده که بهترین جراح را شناسایی و انتخاب کنید. اما بهترین جراح مغز و اعصاب چه ویژگی‌هایی دارد؟ پاسخ این سؤال به این بستگی دارد که مشکل شما چیست و برای چه بیماری متخصص شما را به جراح ارجاع داده است. سعی کنید به جراحانی مراجعه کنید که ویژگی‌های زیر را داشته باشند:

تخصص کافی: بهترین جراح مغز برای شما پزشکی است که دوره‌های فلوشیپ مختلفی را در زمینه بیماری شما گذرانده باشد و دارای تجربه کافی برای جراحی شما باشد. پزشک با تجربه احتمال موفقیت جراحی را به صد نزدیک می‌کند. سعی کنید به تابلوی پزشکان همیشه دقت کنید. واژه‌های فلوشیپ و بورد تخصصی نشان‌دهنده متخصص بودن یک جراح در زمینه خاصی است.توجه به جزئیات و دقت بالا: دقت و توجه به جزئیات جراحی، دو مورد از مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی جراح اعصاب است. جراحان مغز و اعصاب باید از مهارت دستی بالایی برخوردار باشند تا بتوانند ظریف‌ترین کارها را با دقت زیادی انجام دهند. آنها باید در انجام اعمال و حرکات خود هماهنگی عالی داشته باشند.مدیریت مؤثر استرس: حرفه جراحی مغز و اعصاب می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد و به تمرکز زیاد و توانایی تصمیم‌گیری سریع و صحیح در کوتاه‌ترین زمان ممکن نیاز دارد. جراحان مغز و اعصاب دارای مسئولیت سنگینی در قبال بیماران هستند زیرا اغلب با بیمارانی سر و کار دارند که دچار بیماری‌های پیچیده و نادر مغزی و عصبی می‌باشند که زندگی آنها در خطر مرگ قرار دارد.انتقال حس همدلی و دلسوزی به بیماران: جراحان مغز باید دلسوز باشند و توانایی نشان‌دادن همدلی به بیمار را داشته باشند. در عین حال، آنها باید بتوانند مرزهای حرفه‌ای را حفظ کنند و از همزادپنداری بیش‌از‌حد با بیماران خودداری کنند.توانایی حل مسئله و جمع آوری اطلاعات: علم جراحی مغز و اعصاب به طور مداوم در حال رشد و تکامل است، بنابراین برای جراحان مغز بسیار مهم است که از پیشرفت‌های اخیر در عمل جراحی مطلع باشند.

سؤالات متداول

در این بخش به بررسی سؤالات پر تکرار شما می‌پردازیم.

نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

جراحی مغز و اعصاب یکی از تخصص‌های سخت و بسیار حساس در پزشکی است. این جراح عمومل با بیماری‌های پیچیده و سخت سیستم مغز اعصاب را درمان می‌کند. تفاوت جراح و متخصص در این زمینه این است که نورولوژیست اجازه جراحی ندارد و زمانی که کار به جراحی می‌رسد باید بیمار را به دست جراح مغز و اعصاب بسپرد. این جراح در زمینه درمان بسیاری از بیماری‌های سیستم عصبی مثل انواع تومورها، صرع، پارکینسون، بیماری‌های ستون فقرات و غیره تخصص دارد.

جراح مغز و اعصاب از روش‌های مختلفی برای انجام جراحی استفاده می‌کند که تا حد زیادی به مشکل شما و محل انجام جراحی و تخصص جراح دارد. جراحی بخش‌های مختلف سیستم عصبی از جمله مغز، نخاع و غیره بسیار حساس و مهم است. گاهی یک اشتباه کوچک می‌تواند زندگی بیمار را زیرورو کند یا حتی به قیمت جان بیمار تمام شود. پس باید در انتخاب جراح دقت زیادی داشت و با آگاهی کامل و بعد از بررسی‌های زیاد پزشک را انتخاب کرد. شما در دکترتو می‌توانید با بهترین جراحان مغز و اعصاب کشور آشنا شوید، با آنها به صورت آنلاین یا تلفنی مشورت کنید و برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

دکترتو، مراقب سلامتی شماست!