علائم و راه های دفع و درمان سنگ کلیه چیست؟

سنگ کلیه عارضه‌ای دردناک است که برخی افراد به دلایل مختلف به آن دچار می‌شوند. اگر شما هم دچار سنگ کلیه هستید و این بیماری باعث بروز مشکلاتی شده است، در این مطلب همراه ما باشید. در ادامه به شما توضیح می‌دهیم که علائم سنگ کلیه چیست؟ چرا دچار این بیماری می‌شویم؟ آیا درمان خانگی برای آن وجود دارد؟ احتمال عود مجدد سنگ کلیه چقدر است؟ چه مواد غذایی برای این بیماری مفید است و کدام غذاها مضر هستند؟

اگر دچار سنگ کلیه هستید و می‌خواهید برای درمان آن به دکتر اورولوژی و مجاری ادرار مراجعه کنید، می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. در دکترتو علاوه بر سیستم تعیین وقت حضوری امکان مشاوره آنلاین و تلفنی با متخصص وجود دارد.

سنگ کلیه چیست؟

سنگ کلیه یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کلیه است. سنگ‌های کلیه (نفرولیتیازیس) در واقع رسوباتی از جنس مواد معدنی و نمکی هستند که در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند. جنس سنگ‌های کلیه معمولا اگزالات کلسیم است. سنگ دارای ساختاری تیز و کریستالی است و گاهی به اندازه‌ی یک توپ گلف رشد می‌کند.

این بیماری علت شایع خون در ادرار(هماچوری) و درد شدید در شکم، پهلو یا کشاله‌ی ران است.تولید سنگ در بین مردان بیش‌تر از زنان دیده می‌شود. بیش‌تر افرادی که به سنگ کلیه مبتلا می‌شوند در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی هستند.

طی چند دهه‌ی گذشته، درصد مبتلایان به سنگ‌های کلیه در ایالات متحده‌ی آمریکا رو به افزایش بوده است که به احتمال زیاد به مشکل همه گیر چاقی مربوط می‌شود.

غالبا هنگامی که ادرار غلیظ می‌شود، مواد معدنی متبلور شده و به هم می‌چسبند و سنگ کلیه تشکیل می‌شود.

این بیماری به دلیل تجمع مواد معدنی در کلیه‌ها ایجاد شده و درد شدیدی به همراه دارد.

اپیدمیولوژی

بر اساس تحقیقات، به طور میانگین از هر ۲۰ نفر یک نفر در طول زندگی خود دچار سنگ کلیه می‌شود. سنگ می‌تواند در هر بخشی از دستگاه ادراری، از کلیه‌ها تا مثانه تشکیل شود.

غالبا هنگامی که ادرار غلیظ می‌شود، مواد معدنی متبلور شده و به هم می‌چسبند و سنگ تشکیل می‌شود. سنگ‌هایی که کوچک هستند می‌توانند خودشان دفع شوند که این فرآیند دفع سنگ می‌تواند بسیار دردناک باشد.

تشخیص به موقع این سنگ‌ها احتمال آسیب دائمی به مجاری ادراری و کلیه‌ها را کاهش می‌دهد. گاهی داروهای ضد درد و نوشیدن آب زیاد برای دفع سنگ کافی است اما در موارد دیگری که سنگ در مجاری ادراری گیر کرده باشد، با عفونت ادراری همراه شود یا عوارض جانبی ایجاد کند، ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.

انواع سنگ کلیه

اطلاع از نوع سنگ به تعیین علت ایجاد آن کمک می‌کند و سرنخ‌هایی در مورد چگونگی کاهش خطر ابتلا به آن را در اختیارمان قرار می‌دهد. اگر سنگ خود به خود دفع شد، سعی کنید آن را نگه دارید تا برای تجزیه و تحلیل و آزمایشات لازم نزد دکتر کلیه (اورولوژی) ببرید. انواع سنگ کلیه شامل موارد زیر هستند:

سنگ‌های کلسیمی: بیش‌تر سنگ‌های کلیه از جنس کلسیم هستند و معمولا به شکل اگزالات کلسیم دیده می‌شوند. اگزالات ماده‌ای طبیعی است که در مواد غذایی یافت می‌شود و روزانه توسط کبد نیز ساخته می‌شود.برخی میوه‌ها، سبزیجات، آجیل و شکلات دارای محتوای اگزالات بالایی هستند. نوع تغذیه، مصرف دوز بالای ویتامین D، جراحی بای پس روده و چندین اختلال متابولیکی دیگر می‌توانند غلظت کلسیم اگزالات را در ادرار افزایش دهند. سنگ‌های کلسیمی به شکل کلسیم فسفات نیز وجود دارند.این نوع سنگ در شرایط متابولیکی مانند اسیدوز توبولی کلیه شایع‌تر است. همچنین سنگ کلسیم فسفات در سردردهای میگرنی و مصرف برخی داروهای ضد تشنج مانند توپیرامات (توپاماکس) نیز دیده می‌شوند.سنگ‌های استروویت: این سنگ‌ها در پاسخ به عفونت‌های ادراری تشکیل می‌شوند و می‌توانند به سرعت رشد کرده و کاملا بزرگ شوند، اما علائم کمی ایجاد می‌کند.سنگ اسید اوریکی: سنگ‌های اسید اوریکی در افرادی که به اندازه کافی مایعات مصرف نمی‌کنند، افرادی که مایعات زیادی از دست می‌دهند و افرادی که رژیم غذایی حاوی مقدار زیادی پروتئین دارند، تشکیل می‌شوند.سنگ‌های سیستینی: این سنگ‌ها در افراد دارای اختلالات ژنتیکی تشکیل می‌شود. این اختلال ژنی باعث دفع مقدار زیادی اسید آمینه‌ی خاصی به نام سیستین از کلیه‌ها (سیستینوریا) می‌شود.

عوارض سنگ کلیه

سنگ کلیه‌ای که در داخل کلیه باقی بماند می‌تواند منجر به عوارض زیادی از جمله انسداد لوله‌های متصل کننده‌ی کلیه به مثانه (حالب)، و انسداد لوله‌هایی که باعث خروج ادرار از بدن می‌شوند (پیشابراه یا میزنای) می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده، افراد مبتلا به این بیماری، در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن کلیوی قرار دارند. یک بار ابتلا به سنگ کلیه، احتمال عود در آینده و تشکیل سنگ جدید را افزایش می‌دهد.

علائم و نشانه‌های سنگ کلیه

تا زمانی که سنگ کلیه در کلیه حرکت نکرده و وارد مجاری ادراری نشده است، ممکن است هیچ علامتی را نشان ندهد، این سنگ‌ها به نام سنگ‌های خاموش معروف هستند. علائمی که ممکن است در بیمار ایجاد شود عبارتند از:

درد: درد شدید در پهلو، پشت و زیر دنده‌ها که تغییر در وضعیت بدن باعث تسکین این درد نمی‌شود. این درد توسط بسیاری از افراد به عنوان بدترین درد زندگی آن‌ها توصیف شده است، حتی بدتر از درد زایمان یا شکستگی استخوان‌ها. این درد به قسمت تحتانی شکم، کشاله‌ی ران، آلت تناسلی یا بیضه نیز منتشر می‌شود.کیفیت درد: دردی که به صورت نوسانی وارد می‌شود و شدت آن متغیر است که به آن درد کولیکی یا کولیک کلیوی گفته می‌شود.احساس سوزش هنگام ادرار کردندرد هنگام ادرار کردنادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ایادرار کدر و دارای بوی ناخوشایندتهوع و استفراغنیاز مداوم به ادرار کردن (فوریت ادرار)ادرار کردن بیش‌تر از حد معمول (تکرر ادرار)تب و لرز: اگر عفونت در مجاری ادراری به همراه سنگ وجود داشته باشد، تب و لرز نیز ایجاد می‌شود.کاهش حجم ادراروجود گلبول‌های سفید یا چرک در ادرار در آزمایش ادرار

در صورت بروز علائم و نشانه‌های نگران کننده‌ای مانند درد همراه با حالت تهوع و استفراغ، درد همراه با تب و لرز، وجود خون در ادرار، مشکل در دفع ادرار و درد شدیدی که نمی‌توانید آرام باشید و قرار گرفتن در هیچ موقعیتی درد را کاهش نمی‌دهد، به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.

علائم سنگ کلیه در کودکان

شایع‌ترین علامتی که کودکان و بزرگسالان تجربه می‌کنند، درد و وجود خون در ادرار است. میزان درد باتوجه‌به اندازه سنگ و محل قرارگیری آن متفاوت است. از علائم دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

درد کولیکی شدیدناتوانی در دفع ادرارحالت تهوع و استفراغادرار کدر و بدبوتب و لرز که می‌تواند نشانه عفونت جدی باشد.خون در ادرار

علت ایجاد سنگ کلیه

اگرچه دلیلی قطعی برای ایجاد سنگ وجود ندارد، اما چندین عامل خطر ایجاد این سنگ‌ها را افزایش می‌دهد. علت اصلی این بیماری کمبود آب بدن است. سنگ‌ کلیه بیش‌تر در افرادی مشاهده می‌شود که کم‌تر از هشت تا ده لیوان آب در روز مصرف می‌کنند.

هنگامی که آب کافی برای رقیق کردن اسید اوریک موجود در ادرار وجود نداشته باشد، ادرار اسیدی‌تر می‌شود. محیط بیش از حد اسیدی ادرار، منجر به تشکیل سنگ کلیه می‌شود.

علت اصلی سنگ کلیه کمبود آب بدن است. سنگ‌ کلیه بیش‌تر در افرادی مشاهده می‌شود که کم‌تر از هشت تا ده لیوان آب در روز مصرف می‌کنند.

عوامل خطر غیرقابل کنترل ابتلا به سنگ کلیه

عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند عبارتند از:

تاریخچه‌ی خانوادگی یا شخصی: سابقه‌ی خانوادگی سنگ کلیه شانس ابتلا به آن را افزایش می‌دهد. اگر شخصی در خانواده‌ی شما دارای سنگ کلیه باشد، احتمالاً اینکه شما نیز دچار آن شوید وجود دارد. اگر قبلا یک یا چند سنگ داشته‌اید، در معرض خطر ابتلا به انواع دیگر سنگ‌های کلیوی هم هستید. در صورت عدم انجام اقدامات پیشگیرانه در زمان ایجاد سنگ کلیوی، خطر تشکیل مجدد و عود سنگ در آینده افزایش می‌یابد.

هیپرکلسیوری (کلسیم بالا در ادرار): یکی دیگر از اختلالات ارثی است، که طی آن کلسیم بیش از حد از مواد غذایی جذب شده و در ادرار دفع می‌شود. در بیش از نیمی از افراد مبتلا به هیپرکلسیوری، سنگ کلیوی کلسیم فسفات یا کلسیم اگزالات ایجاد می‌شود.

هیپراگزالوری (اگزالات بالا در ادرار): یک بیماری ارثی بسیار نادر است و با عنوان هیپراگزالوری اولیه شناخته می‌شود. بالا رفتن سطح اگزالات در ادرار خطر تشکیل این نوع سنگ را افزایش می‌دهد. به دلیل عوامل وابسته به رژیم غذایی، هیپراگزالوری اولیه بسیار کم‌تر از هیپرکلسیوری شایع است.

سایر بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند که عبارتند از اسیدوز توبولار کلیوی، سیستینوری، هایپر پاراتیروئیدیسم، داروهای خاص، برخی عفونت‌های دستگاه ادراری، سبک زندگی بدون تحرک و بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشار خون بالا.

نژاد: سنگ کلیه در آسیایی‌ها و قفقازی‌ها نسبت به بومیان آمریکایی، آفریقایی‌ها و آمریکایی‌های آفریقایی تبار شیوع بیش‌تری دارد.

عوامل خطر قابل کنترل ابتلا به سنگ کلیه

برخی از عوامل خطر قابل کنترل هستند. از جمله:

کم آبی: عدم مصرف آب کافی در روز می‌تواند خطر ابتلا به سنگ‌های کلیوی را افزایش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم زندگی می‌کنند، افرادی که زیاد عرق می‌کنند و افرادی که زیاد ورزش می‌کنند بیش‌تر از سایرین در معرض خطر تشکیل سنگ قرار دارند.

رژیم‌های غذایی: نمک زیاد در رژیم غذایی میزان کلسیمی که در کلیه‌ها فیلتر و دفع می‌شود را کاهش می‌دهد و خطر این بیماری را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

اضافه وزن: چاقی یا شاخص توده‌ی بدنی بالا (BMI)، افزایش اندازه‌ی دور کمر و افزایش وزن با افزایش خطر ابتلا به سنگ‌های کلیوی مرتبط هستند.

بیماری‌های گوارشی و جراحی: جراحی بای پس معده، بیماری التهابی روده (بیماری کرون) یا اسهال مزمن می‌توانند باعث تغییر در روند هضم شده و بر جذب کلسیم و آب در بدن تاثیر بگذارند و سطح مواد سازنده‌ی سنگ کلیه در ادرار را افزایش دهند.

داروها: برخی داروهای خاص می‌توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند. دانشمندان دریافتند که توپیرامات (Topamax)، دارویی که معمولاً برای درمان تشنج و سردردهای میگرنی تجویز می‌شود، می‌تواند احتمال ابتلا به سنگ را افزایش دهد.

استفاده‌ی طولانی مدت از مکمل‌های ویتامین D، مکمل‌های کلسیم، برخی دیورتیک‌ها، آنتی اسیدهای حاوی کلسیم و ایندیناویر (Crixivan)، دارویی است که برای درمان عفونت HIV استفاده می‌شود، باعث بالا رفتن مقدار کلسیم و افزایش تشکیل سنگ کلیه می‌شود.

نقرس: نقرس منجر به افزایش مزمن اسید اوریک در خون و ادرار می‌شود و باعث تشکیل سنگ اسید اوریک می‌گردد.

بارداری: تعداد کمی از زنان باردار دچار این بیماری می‌شوند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد تغییرات مرتبط با بارداری احتمال تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد. در بارداری به علت افزایش سطح پروژسترون سرعت دفع ادرار کند می‌شود.

همچنین به دلیل کاهش ظرفیت مثانه ناشی از بزرگ شدن رحم، میزان مصرف مایعات نیز کاهش می‌یابد. همچنین در بارداری میزان دفع کلسیم در ادرار به مقدار بسیار کمی افزایش می‌یابد.

بررسی‌های تشخیصی سنگ کلیه

تشخیص سنگ کلیه با بررسی علائم ذکر شده توسط بیمار و با رد سایر علل احتمالی ایجاد کننده‌ی دردهای شکمی و درد پهلو، میسر می‌شود. چندین آزمایش مختلف می‌تواند وجود سنگ کلیه را تایید کند.

آزمایش خون

آزمایش خون افزایش میزان کلسیم یا اسید اوریک در خون را نشان می‌دهد. نتایج آزمایش خون در نظارت بر سلامت کلیه‌ها و سایر بیماری‌های پزشکی کمک می‌کند.

آزمایش ادرار: آزمایش ادرار جمع آوری شده طی ۲۴ ساعت، افزایش دفع مواد معدنی سنگین و مواد سنگ ساز را اندازه گیری می‌کند. گاهی لازم است دو مجموعه ادرار ۲۴ ساعته را در طی دو روز برای این آزمایش جمع آوری کنید. آزمایش ادرار، وجود خون در ادرار و عفونت‌های دستگاه ادراری را نیز مشخص می‌کند.

آزمایشات تصویربرداری

در بسیاری از بیمارانی که به اورژانس مراجعه می‌کنند، سی تی اسکن بدون کنتراست انجام می‌شود. این کار به سرعت انجام می‌شود و به رد علل دیگر بروز درد پهلو یا شکم کمک می‌کند.

سی تی اسکن وضعیت حالب، مثانه و کلیه‌ها را مشخص می‌کند، وجود سنگ را تایید می‌کند، اندازه و محل دقیق سنگ کلیه، وجود انسداد و وضعیت سایر ارگان‌ها از جمله آئورت و لوزالمعده را نیز مشخص می‌کند.

اما سی تی اسکن بیماران را در معرض پرتو قرار می‌دهد، به همین دلیل سونوگرافی و عکس ساده‌ی شکمی با اشعه‌ی X به عنوان روش‌های تصویربرداری ارجح در تشخیص سنگ کلیه استفاده می‌شوند. در خانم‌های باردار و کسانی که باید از قرار گرفتن در معرض اشعه پرهیز کنند، سونوگرافی روش مناسب برای تشخیص سنگ کلیه است.

پیلوگرام یا اوروگرافی داخل وریدی (IVP)

طی این روش تصویربرداری، رنگ مخصوصی به داخل ورید بازویی تزریق می‌شود. این رنگ از طریق کلیه‌ها و مثانه دفع می‌شود. سپس عکس اشعه‌ی X یا سی تی اسکن، محل سنگ در مجاری ادراری را مشخص می‌کند.

تجزیه و تحلیل سنگ‌های دفعی

در مواردی از شما خواسته می‌شود که در صاف کننده‌ی ادرار، ادرار کنید تا سنگ‌هایی را که دفع می‌کنید جمع آوری کنید. تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی، اطلاعات لازم برای تعیین عوامل ایجاد کننده‌ی سنگ کلیه و تعیین برنامه‌ی مناسب را برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه استفاده می‌شود.

مدیریت و درمان سنگ کلیه

به یاد داشته باشید که همواره پیشگیری بهتر از درمان است، در وهله‌ی اول از عواملی که باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شوند دوری کنید. نوشیدن آب بسیار مفید است، زیرا کمبود مایعات و کم آبی بدن از عوامل خطر اصلی تشکیل سنگ کلیه است.

عوامل مختلفی در توانایی عبور سنگ از مجاری ادراری وجود دارد. این موارد شامل اندازه‌ی جثه‌ی فرد، دفع قبلی سنگ، بزرگی پروستات، بارداری و اندازه‌ی سنگ است.

درمان سنگ‌های کلیوی کوچک با حداقل علائم

بیش‌تر سنگ‌های کوچک کلیوی به درمان تهاجمی نیاز ندارند و سرانجام در طی ۴۸ ساعت و با مصرف مایعات فراوان از مجاری ادراری به صورت خود به خود دفع می‌شوند. نوشیدن روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان آب به طوری که ادرار شفاف و روشن باشد، توصیه می‌شود.

یک سنگ ۴ میلیمتری دارای ۸۰ درصد احتمال دفع است در حالی که یک سنگ ۵ میلی متری ۲۰ درصد شانس دفع دارد. سنگ‌های بزرگ‌تر از ۹ میلی متر تا ۱۰ میلی متر به ندرت بدون درمان دفع می‌شوند.

تسکین درد

دفع خود به خودی سنگ کلیه می‌تواند دردناک باشد،‌ برای تسکین درد از استامینوفن، ناپروکسن سدیم، ایبوپروفن (Advil Motrin IB) و کتورولاک (Toradol) که داروی ضد التهاب تزریقی هستند استفاده می‌شود.

در صورت وجود خطر خون‌ریزی یا اختلال عملکرد کلیه، از مصرف کتورولاک، آسپرین و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) باید جلوگیری شود. در صورت وجود حالت تهوع و استفراغ، داروهای ضد درد داخل وریدی را می‌توان تجویز کرد.

دفع سنگ با درد همراه است و برای تسکین آن از مسکن استفاده می‌شود.

دیگر داروها

برخی داروها با شل کردن عضلات مجرای ادرار به خروج سریع‌تر و با درد کم‌تر سنگ کلیه کمک می‌کنند. این داروها شامل مسدود کننده‌های کانال کلسیم مانند نیفدیپین (Adalat ، Procardia ، Afeditab ، Nifediac) و مسدود کننده‌های آلفا مانند تامسولوسین (Flomax) هستند که در افرادی که سنگ کلیه به راحتی از مجرای ادراری عبور نمی‌کند تجویز می‌شوند.

درمان سنگ‌های کلیوی بزرگ

سنگ‌های کلیوی که خیلی بزرگ هستند یا خود به خود دفع نمی‌شوند و نمی‌توان آن‌ها را با اقدامات محافظه کارانه درمان کرد زیرا باعث خون‌ریزی، آسیب به کلیه‌ها یا عفونت مکرر دستگاه ادراری می‌شوند، نیاز به درمان گسترده‌تری دارند. روش‌های درمانی این نوع سنگ‌ها شامل موارد زیر است:

لیتوتریپسی با امواج شوکی از خارج از بدن (ESWL) یا سنگ شکن

برای درمان سنگ‌های کلیوی که خود به خود دفع نمی‌شوند، اغلب از روشی به نام لیتوتریپسی استفاده می‌شود. در این روش از امواج قدرتمند و پرانرژی برای شکستن یک سنگ بزرگ به قطعات کوچک‌تر استفاده می‌شود، سپس این قطعات کوچک‌تر می‌توانند از طریق دستگاه ادراری از بدن خارج شوند.

این عمل حدود ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد و باعث درد متوسط می‌​​شود بنابراین بیمار تحت بیهوشی سبک قرار می‌گیرد تا راحت باشد و احساس درد نکند. ESWL می‌تواند باعث ایجاد خون در ادرار، کبودی در پشت یا شکم، خون‌ریزی در اطراف کلیه و سایر اندام‌های مجاور و ناراحتی در هنگام عبور قطعات سنگ خرد شده در مجاری ادراری شود.

جراحی نفرولیتوتومی از طریق پوست

در مواردی که سایر روش‌های درمانی مانند ESWL موثر نیستند، برای از بین بردن سنگ کلیه می‌توان از این روش‌ جراحی استفاده کرد، به این صورت که با ایجاد برش کوچکی در پوست قسمت پهلو، می‌توان به محل قرار گیری سنگ کلیه دسترسی پیدا کرد.

طی عمل جراحی نفرولیتوتومی از طریق پوست، بیمار بیهوشی عمومی دریافت خواهد کرد و یک تا دو روز در بیمارستان بستری خواهد شد.

سنگ شکنی از طریق حالب (TUL)

می‌توان لوله‌‌ای نازک مجهز به دوربین را از طریق پیشابراه وارد مجرای ادراری کرد و به مثانه منتقل نمود. پس از تعیین محل سنگ، ابزارهای ویژه‌ای سنگ را به دام انداخته و آن را به تکه‌های کوچک‌تری خرد می‌کند که می‌توانند از طریق ادرار خارج شوند.

سپس لوله‌ی کوچکی (استنت) در مجرای ادرار قرار داده می‌شود تا تورم برطرف شود و به بهبودی کمک کند. در این عمل جراحی به بیهوشی عمومی یا موضعی نیاز است.

جراحی غده‌ی پاراتیروئید

غده‌ی پاراتیروئید در واقع از چهار غده‌ی بیضی شکل مجزا تشکیل شده است که در پشت تیروئید قرار دارد و وظیفه‌ی تنظیم کلسیم بدن را برعهده دارد.

غده‌ی پاراتیروئید بیش فعال (هیپرپاراتیروئیدیسم)، در اثر تومور خوش خیم کوچک در یکی از غده‌های پاراتیروئید یا بیماری دیگری ایجاد می‌شود و این غده‌ها را به سمت تولید هورمون پاراتیروئید بیش‌تری سوق می‌دهد. هیپرپاراتیروئیدیسم سطح کلسیم را افزایش می‌دهد و در نتیجه احتمال تشکیل سنگ کلیه افزایش می‌یابد.

داروها

داروها می‌توانند میزان مواد معدنی و نمک موجود در ادرار را کنترل کنند و در درمان انواع خاص سنگ‌های کلیوی مفید باشند.

درمان دارویی سنگ‌های کلیوی: برای جلوگیری از شکل گیری سنگ‌های کلسیمی، پزشک یک داروی تیازیدی یا یک داروی حاوی فسفات را تجویز می‌کند.دارو برای سنگ‌های اسیداوریکی: آلوپورینول (Zyloprim ، Aloprim) با کاهش سطح اسید اوریک در خون و ادرار و حفظ قلیای ادرار در درمان سنگ‌های اسید اوریکی موثر است.دارو برای سنگ‌های استروویتی: سنگ‌های استروویت در اثر عفونت‌های ادراری تشکیل می‌شوند به همین دلیل پیشگیری و درمان عفونت‌های ادراری در پیشگیری از تشکیل این نوع سنگ‌ها موثر است. استفاده‌ٰی طولانی مدت از آنتی بیوتیک با دوز کم به دستیابی به این هدف کمک می‌کند.درمان دارویی سنگ‌های سیستینی: درمان سنگ‌های سیستینی می‌تواند مشکل باشد. مایعات بیش‌تری بنوشید تا ادرار بیش‌تری تولید کنید. اگر این امر به تنهائی کمک نکند، پزشک ممکن است دارویی برای کاهش میزان سیستین ادرار تجویز کند.

قوی‌ترین قرص دفع سنگ کلیه

برای دفع سنگ از برخی داروها استفاده می‌شود. رایج‌ترین دارویی که برای درمان سنگ کلیه تجویز می‌شود، داروی تامسولوسین است. تامسولوسین باعث شل شدن حالب شده و دفع سنگ را آسان‌تر می‌کند. ممکن است پزشک برای زمان دفع سنگ داروهای ضد تهوع و ضد درد هم تجویز کند تا دفع راحت‌تر شود.

قرص ادرارآور برای سنگ کلیه

داروهای مسدودکننده آلفا برای دفع سنگ کلیه تجویز می‌شوند. این دسته از داروها باعث شل شدن عضلات حالب شده و به کاهش درد هنگام دفع ادرار کمک می‌کنند. با مصرف این قرص سنگ‌های کوچک با سرعت بیشتری دفع شده و به‌جای چند هفته شخص در چند روز درمان می‌شود.

درمان سنگ کلیه در منزل

هنگام دفع سنگ کلیه، نوشیدن مقدار زیادی مایعات از اهمیت بالایی برخوردار است. در حقیقت، مصرف مایعات مهم‌ترین معیار مراقبت در منزل است. ریحان، کرفس، سیب، انگور، انار، مکمل‌های ویتامین B۶ و مکمل‌های پیروکسیدین به عنوان درمان‌های موثر در کاهش خطر سنگ کلیه توصیه شده‌اند.

برای درمان خانگی سنگ کلیه باید نوشیدن مایعات را افزایش دهید. هر نوع مایعاتی که روزانه مصرف کنید به درمان سنگ کمک می‌کند. اما چهار مایع وجود دارد که نوشیدن آنها می‌تواند نوعی درمان خانگی برای سنگ کلیه باشد.

آب زغال اخته: آب زغال اخته بیشتر برای پیشگیری از عفونت دستگاه ادراری توصیه می‌شود و از بروز عوارض سنگ کلیه جلوگیری می‌کند.سرکه سیب: سرکه سیب اسیدی است و می‌تواند تغییراتی را در ادرار ایجاد کند. این تغییرات به درمان سنگ کمک می‌کنند.آبلیمو: آبلیمو سرشار از سیترات است. این ماده برای جلوگیری از تشکیل سنگ مفید است. در میوه‌هایی مانند لیموترش، لیموشیرین، پرتقال و خربزه سیترات وجود دارد.قهوه: برخی مطالعات نشان می‌دهند که قهوه خطر ابتلا به سنگ کلیه را کاهش می‌دهد.

درمان سنگ کلیه گیرکرده در حالب

حالب‌ها لوله‌هایی هستند که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند. گاهی ممکن است سنگ‌های بزرگ در حالب گیر کنند و جلوی خروج ادرار را بگیرند. پزشک ابتدا برای دفع سنگ حالب از دارو یا سنگ‌شکن استفاده می‌کند. اما ممکن است با این روش‌ها سنگ دفع نشود. در این شرایط تنها گزینه جراحی است.

پیشگیری از سنگ کلیه

پیشگیری از سنگ کلیه، با توجه به علت تشکیل سنگ کلیه و سابقه‌ی پزشکی فرد، نیازمند تغییر در سبک زندگی و تغییر در رژیم غذایی یا داروهای مصرفی است. اگر سنگی را دفع کرده باشید، می‌توان با بررسی آن در آزمایشگاه، نوع دقیق سنگ را تعیین کرد و اقدامات پیشگیری خاصی را در نظر گرفت.

در طول روز آب بنوشید: برای افرادی که سابقه‌ی سنگ کلیه دارند، پزشکان مصرف حدود ۲.۵ لیتر آب در روز را توصیه می‌کنند. گاهی اندازه گیری میزان ادرار برای اطمینان از مصرف کافی آب لازم است. اگر ساکن مناطق دارای آب و هوای گرم و خشک هستید و یا دائم ورزش می‌کنید، نیاز به نوشیدن آب بیش‌تری دارید. ادرار روشن و شفاف نشان دهنده‌ی نوشیدن آب کافی است.محدودیت مصرف اگزالات: به افرادی که دارای سنگ کلیه از جنس اگزالات کلسیم هستند، توصیه می‌شود که مصرف غذاهای حاوی اگزالات مانند اسفناج، بامیه، ریواس، لوبیای سوئیسی، چغندر، جوانه‌ی گندم، بادام زمینی، آجیل، چای، شکلات و محصولات سویا را محدود کنند. همچنین نوشیدن آب لیمو یا لیموناد در جلوگیری از این جنس سنگ کلیه مفید می‌باشد.مصرف کلسیم: به خوردن غذاهای سرشار از کلسیم ادامه دهید، اما در مصرف مکمل‌های کلسیم احتیاط کنید. اگرچه کلسیم موجود در مواد غذایی تاثیری در تشکیل سنگ کلیه ندارد، اما می‌تواند تشکیل آن در برخی افراد را افزایش دهد.

تاثیر رژیم غذایی در سنگ کلیه

استفاده‌ی زیاد از غذاهای حاوی اگزالات مانند اسفناج و مصرف غذاهایی دارای مقدار زیاد پروتئین، سدیم (نمک) و قند هستند خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. این موضوع مخصوصا در مورد رژیم غذایی حاوی سدیم بالا صادق است.

نمک زیاد در رژیم غذایی میزان کلسیمی که در کلیه‌ها فیلتر و دفع می‌شود را کاهش می‌دهد و خطر سنگ کلیه را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. جالب است بدانید، کاهش دریافت کلسیم در رژیم غذایی، تعادل کلسیم و اگزالات را برهم می‌زند و منجر به افزایش دفع اگزالات و افزایش تمایل به تشکیل سنگ‌های اگزالات می‌شود.

برای دفع سنگ کلیه چه بخوریم؟

یکی از مهم‌ترین اقدامات برای دفع سنگ و جلوگیری از ابتلای مجدد به این بیماری نوشیدن آب به مقدار زیاد است. اگر ادرار شما کم باشد، پزشک توصیه می‌کند هر روز حداقل ۳ لیتر مایعات بنوشید. اگر روزانه ورزش می‌کنید یا به هر دلیلی زیاد عرق می‌کنید، باید برای جبران آب ازدست‌رفته آب بیشتری بنوشید.

افرادی که سنگ کلیه دارند، باید روزانه ۵ وعده میوه و سبزیجات مصرف کنند. این نوع مواد غذایی سرشار از پتاسیم، فیبر، منیزیم، آنتی‌اکسیدان و فیتات است که به جلوگیری از سنگ کلیه کمک می‌کنند.

غذاهای مضر برای سنگ کلیه

برای کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه یا درمان آن باید مصرف غذاهای شور را محدود کنید. مرکز کنترل بیماری و سایر گروه‌های بهداشتی توصیه می‌کنند، مصرف نمک روزانه بیش از ۲۳۰۰ میلی‌گرم نشود. غذاهایی که در ادامه عنوان شده است، سرشار از نمک بوده و باید در مصرف آنها اعتدال داشته باشید.

انواع مختلف پنیرگوشت‌های نمکی مانند سوسیس و هات‌داگکنسرو سوپ و سبزیجاتشیرینیتنقلات شور مانند چیپس و چوب‌شورانواع سس‌هاغلات صبحانهترشی و زیتونغذاهایی مانند پیتزا و لازانیابرخی چاشنی‌ها

نوشیدنی مفید برای سنگ کلیه

مصرف هر نوع مایعات برای درمان سنگ کلیه مفید است و آب موردنیاز را به بدن می‌رساند. البته بهتر است از نوشیدنی‌های کم‌کالری یا بدون کالری استفاده کنید. به همین دلیل باید مصرف نوشیدنی‌های شیرین و الکل محدود شود. به‌جای آن می‌توانید از انواع دم‌نوش استفاده کنید.

اندازه سنگ کلیه

در بیشتر موارد سنگ‌های کلیه اندازه نخود هستند. اما این سنگ‌ها می‌توانند در ابعاد کوچک‌تر به‌اندازه یک دانه شن یا ابعاد بزرگ‌تری در اندازه توپ گلف هم ایجاد شوند. معمولا سنگ‌های کوچک از دستگاه ادراری عبور کرده و دفع می‌شوند. اما اگر سنگ بزرگ باشد، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند.

این سنگ‌ها در اندازه‌های مختلف ایجاد می‌شوند. اما معمولا به اندازه یک نخود هستند.

جوشانده هندوانه برای سنگ کلیه

در درمان‌های سنتی یکی از روش‌هایی که پیشنهاد می‌شود، جوشانده هندوانه است. برای انجام این روش باید هندوانه را همراه با پوست به چند قسمت تقسیم کنید و درون یک قابلمه قرار دهید. هیچ آبی به هندوانه‌ها اضافه نکنید. فقط تکه‌ای چوب دارچین داخل آن بیندازید. نیم ساعت بعد هندوانه را همراه با پوست له کرده و دوباره روی شعله قرار دهید. بعد از ۱۵ دقیقه جوشیدن هندوانه را از صافی رد کرده و همراه با چوب دارچین و مقداری عسل میل کنید. این نوشیدنی به دفع سنگ کلیه در کوتاه‌ترین زمان کمک می‌کند.

تکرر ادرار بعد از دفع سنگ کلیه

برخی افراد تا چند روز پس از دفع سنگ دچار عوارضی مانند تکرر ادرار می‌شوند. این عارضه جای نگرانی نداشته و با گذشت چند روز از بین می‌رود. پزشکان احتمال می‌دهند، علت تکرر ادرار بعد از دفع سنگ التهاب و تورم کلیه و حالب‌ها است. کاهش تورم نیاز به درمانی نداشته و خودبه‌خود برطرف می‌شود.

سنگ کلیه در بارداری

سنگ کلیه در بارداری به‌ندرت اتفاق میفتد و از هر ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ خانم باردار یک نفر دچار این عارضه می‌شود. معمولا در سه‌ماهه دوم و سوم این عارضه ایجاد شده و از علائم اصلی آن درد در بالای شکم، کمر و پهلوها است. همچنین علائمی مانند حالت تهوع و استفراغ، تکرر ادرار و وجود خون در ادرار از دیگر نشانه‌های آن است.

احتمالا علت ایجاد سنگ در بارداری، تغییراتی است که در بدن ایجاد می‌شود. در اواخر بارداری مثانه کوچک شده و نوشیدن آب به مقدار بسیار کم باعث بروز این مشکل می‌شود.

سنگ کلیه در کودکان

متاسفانه سنگ کلیه در کودکان حدود ۵ سال شایع است. مهم‌ترین دلیل بروز این بیماری انتخاب نوع غذا است. نوشیدن آب به مقدار خیلی کم و خوردن غذاهای سرشار از نمک خطر ابتلا به این بیماری را بالا می‌برند. سعی کنید به کودک خود چیپس و سیب‌زمینی‌سرخ‌کرده کمتر بدهید. مصرف غذاهایی مانند سوپ‌های کنسرو شده، غذاهای آماده و بسته‌بندی و نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز باید محدود شوند. اگر نوشابه‌ها یا نوشیدنی‌های شیرین حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا باشند، خطر این عارضه را بیشتر می‌کنند.

سنگ کلیه و درد بیضه

گاهی ممکن است در آقایان درد کلیه به‌قدری شدید شود که به بیضه‌ها سرایت کند. در این شرایط درد بیضه در واقع نوعی درد ارجاعی است که از کلیه‌ها منتقل می‌شود. اگر همراه با درد بیضه علائم سنگ کلیه را داشتید، باید به متخصص اورولوژی مراجعه کنید.

سنگ کلیه کلسیمی

شایع‌ترین نوع سنگ کلیه سنگ کلسیمی است. این نوع سنگ ترکیبی از کلسیم و اگزالات بوده، اما گاهی از کلسیم و فسفات هم ساخته می‌شود. مهم‌ترین علت ایجاد این نوع سنگ‌ها دریافت کم کلسیم و مایعات است. برای درمان این نوع سنگ معمولا داروهای دیورتیک تیازیدی تجویز می‌شود.

سنگ کلیه شاخ گوزنی

به دلیل شکل ظاهری این نوع سنگ‌ها، به آنها شاخ گوزنی می‌گویند. این سنگ‌ها هنگام رشد برای پرکردن قسمت داخلی کلیه شکل شاخ گوزن می‌شوند. علت اصلی ایجاد آنها عفونت‌های مکرر ادراری است که باکتری‌ها باعث بروز آن می‌شوند. بسیاری از افراد متوجه وجود این نوع سنگ در کلیه‌های خود نمی‌شوند. زیرا اغلب درد بسیار کمی داشته یا هیچ دردی ندارد. این سنگ‌ها می‌توانند منجر به عملکرد ضعیف کلیه شوند.

سونوگرافی برای تشخیص سنگ کلیه

معمولا برای تشخیص سنگ کلیه از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی استفاده می‌شود. در سونوگرافی مشخص می‌شود، علت درد کلیه سنگ است یا نه. ممکن است پزشک برای بررسی رشد سنگ آزمایش سونوگرافی را در زمان‌های مختلف تکرار کند. معمولا افرادی که دچار درد کلیه، خون در ادرار یا علائم عفونت می‌شوند، باید این آزمایش را انجام دهند.

کلیه سنگ‌ساز

عوامل مختلفی مانند نوشیدن آب به مقدار بسیار کم، وراثت و رژیم غذایی نامناسب باعث سنگ‌ساز شدن کلیه‌ها می‌شوند. افرادی که کلیه سنگ‌ساز دارند، هرچند وقت یک‌بار این مشکل را تجربه می‌کنند. بسیاری از افرادی که یک‌بار دچار این بیماری شده‌اند، چند سال بعد دوباره به آن مبتلا می‌شوند.

شن کلیه چیست؟

سنگ‌های کلیه ابعاد مختلفی داشته و ممکن است در سایز بزرگ یا کوچک در اندازه شن باشند. در اصطلاح به سنگ‌های کوچک‌تر از ۶ میلی‌متر شن کلیه گفته می‌شود. شن کلیه ابعاد کوچکی داشته و شخص به‌راحتی می‌تواند آن را دفع کند.

سنگ کلیه ارثی است؟

معمولا افرادی که در خانواده خود سابقه سنگ کلیه دارند، بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند. احتمالا بیماری‌هایی که منجر به ایجاد سنگ می‌شوند، ارثی بوده و به طور ژنتیکی منتقل می‌شود. گاهی هم در میان اعضای یک خانواده نوع سبک زندگی و رژیم غذایی باعث می‌شود، خطر ابتلا به این بیماری افزایش پیدا کند.

آب خوردنی باعث تولید سنگ می‌شود؟

پاسخ این سوال مثبت است. البته هر نوع آب آشامیدنی این مشکل را ایجاد نمی‌کند. در برخی مناطق آب سخت بوده و رسوبات و کثیفی زیادی دارد. گاهی حتی آب سخت می‌تواند غلظت کلسیم را در ادرار تا ۵۰% افزایش دهد. در نتیجه خطر ابتلا به سنگ کلیه ۳۰۰% افزایش پیدا می‌کند.

عوارض سنگ‌شکن کردن

در این روش از اشعه ایکس یا اولتراسوند برای شکستن سنگ‌ها و تبدیل آنها به قطعات کوچک‌تر استفاده می‌شود. این روش بسیار متداول بوده و جز روش‌های ایمن درمان سنگ محسوب می‌شود. اما گاهی عوارض جانبی در پی دارد. ممکن است تا چند روز پس از سنگ‌شکن کردن خون در ادرار خود مشاهده کنید. ازآنجایی‌که قطعات کوچک شده است، معمولا بدون درد خارج می‌شوند. اگر قطعه‌ای بزرگ باشد در حالب گیرکرده و باعث درد می‌شود. در این شرایط باید از روش دیگری برای خروج سنگ استفاده شود.

سنگ کلیه باعث سوزش ادرار می‌شود؟

سنگ کلیه می‌تواند در هنگام ادرار کردن مشکلاتی را ایجاد کند. علاوه بر تکرر ادرار و نیاز به دفع بیشتر آن ممکن است احساس درد یا سوزش ادرار داشته باشید. این حالت بیشتر در زمانی ایجاد می‌شود که سنگ باعث انسداد حالب‌ها شود. در این صورت دفع ادرار با مشکل مواجه می‌شود.

درد پهلو چه زمانی نشانه سنگ کلیه است؟

افرادی که دچار این بیماری می‌شوند، معمولا دردی را در پهلوها و کمر احساس می‌کنند. با نزدیک شدن سنگ به مثانه ممکن است دردی در شکم و کشاله ران ایجاد شود. معمولا درد پهلو همراه با مشکلاتی در ادرار بوده و شخص نمی‌تواند به‌راحتی ادرار را دفع کند.

آیا پیاده‌روی یا طناب زدن به افتادن سنگ کمک می‌کند؟

انجام هر نوع فعالیتی می‌تواند به دفع سنگ کمک کند. البته دقت داشته باشید که در این شرایط به خود فشار وارد نکنید و ورزش‌های دشوار را انجام دهید. یک پیاده‌روی ساده هم می‌تواند کمک کند تا سنگ به سمت مثانه حرکت کند. در حین پیاده‌روی نوشیدن آب را فراموش نکنید. این دو اقدام در کنار هم تاثیر خوبی در دفع سنگ دارند.

فرق درد سنگ کلیه با حاملگی خارج از رحم

در هر دو شرایط ممکن است شخص دردی در پهلوها احساس کند. اما درد سنگ کلیه با درد حاملگی خارج از رحم تفاوت‌هایی دارد که می‌توان آنها را از هم متمایز کرد. در حاملگی خارج از رحم شخص بیشتر دردی را در شکم و لگن خود احساس می‌کند. درد پهلو، پایین شکم و لگن معمولا با حرکت بدتر می‌شود. ابتدا درد در یک طرف بوده و سپس هر دو طرف بدن را درگیر می‌کند.

درد کلیه با سنگ کلیه فرق دارد؟

از علائم اصلی ایجاد سنگ در کلیه‌ها، درد کلیه است. اما به این معنی نیست که هر زمان پهلوها درد گرفت، شما دچار این بیماری شده‌اید. در واقع درد کلیه می‌تواند علل دیگری مانند خونریزی کلیه، لخته شدن خون، سرطان کلیه، کیست و عفونت کلیه داشته باشد.

از کجا بفهمیم عفونت کلیه داریم یا سنگ کلیه؟

برخی از علائم بین این بیماری و عفونت کلیه مشترک است. به‌عنوان‌مثال در هر دو شخص دردی را در پهلوها احساس کرده و دچار سوزش ادرار می‌شود. اما باید بدانید معمولا تا زمانی که سنگ کلیه منجر به عفونت نشده است، علائمی مانند تب و لرز و حالت تهوع ایجاد نمی‌کند. این علائم معمولا نشانه عفونت است.

سنگ کلیه در آزمایش عملکرد کلیه مشخص است؟

در آزمایش عملکرد کلیه سطح مواد معدنی و مواد دفعی کلیه بررسی می‌شود. زمانی که نتیجه آزمایش مشکوک باشد برای تشخیص سنگ یا هر نوع بیماری دیگری ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری تجویز شود.

سنگ کلیه باعث نارسایی کلیه می‌شود؟

این بیماری گاهی می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود. البته این اتفاق نادر است. اگر سنگ باعث عفونت مکرر یا عفونت شدید کلیه شود، ممکن است به کلیه‌ها آسیب وارد کند. همچنین عدم درمان این عارضه و انسداد طولانی‌مدت کلیه توسط سنگ منجر به نارسایی کلیه می‌شود. در مواقع نادر برخی سنگ‌ها در صورت عدم درمان باعث ازکارافتادن کلیه‌ها می‌شوند.

سنگ کلیه باعث سرطان کلیه می‌شود؟

سنگ کلیه می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش دهد. این بیماری باعث بالارفتن خطر سرطان‌های سلول پاپیلاری کلیوی و کارسینوم ادراری می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده افرادی که دچار این بیماری می‌شوند، ۳۹% بیشتر احتمال دارد به سرطان مبتلا شوند.

آیا سنگ کلیه خطرناک است؟

اگر سنگ کلیه درمان نشود، احتمال بروز بیماری مزمن کلیه وجود دارد. علاوه بر این سنگ کلیه خطر ابتلا به سنگ دیگر را افزایش می‌دهد. افرادی که دچار این بیماری می‌شوند، به‌احتمال ۵۰% در ۵ تا ۷ سال آینده دوباره این بیماری را تجربه خواهند کرد.

برای تسکین درد سنگ کلیه چه کنیم؟

تنها راه تسکین درد کلیه در این شرایط دفع سنگ است. اگر سنگ‌ها ریز باشند، گاهی خودبه‌خود دفع شده و فقط باید مصرف مایعات را افزایش دهید. مایعات کمک می‌کنند تا سنگ از طریق ادرار دفع شود. اگر سنگ‌ها به‌راحتی دفع نشوند، پزشک داروهایی را تجویز می‌کند. ممکن است برای تسکین درد نیز داروهای مسکن تجویز شود.

برای درمان سنگ کلیه به کدام دکتر مراجعه کنیم؟

در صورت ایجاد هرگونه درد در کلیه‌ها یا خون در ادرار باید سریعا به متخصص اورولوژی مراجعه کنید. متخصص اورولوژی با تجویز آزمایش‌های تصویربرداری اندازه سنگ کلیه و محل قرارگیری آن را تشخیص می‌دهد. باتوجه‌به این موارد بهترین روش درمان انجام می‌شود.

برای پیداکردن بهترین متخصص اورولوژی و مجاری ادرار می‌توانید از طریق سایت دکترتو اقدام کنید. شما می‌توانید در دکترتو علاوه بر تعیین وقت حضوری از مشاوره آنلاین یا تلفنی نیز استفاده کنید.

دکترتو مراقب سلامتی شماست!

برای نوبت‌گیری از بهترین پزشکان کلیه به وبسایت دکترتو مراجعه کنید.

بهترین دکتر کلیه در تهران

بهترین دکتر کلیه در شیراز

دکتر کلیه در اصفهان

بهترین دکتر کلیه در کرج

منابع: mayoclinic ، medicalnewstoday ، medicinenet

https://www.healthline.com/health/kidney-stones

https://www.webmd.com/kidney-stones/ss/slideshow-kidney-stones-overview

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/۱۵۶۰۴-kidney-stones

https://www.urologyhealth.org/urology-a-z/k/kidney-stones

https://www.kidney.org/atoz/content/kidneystones