هر لیتر بنزین شهروندی چند؟

به گزارش پایگاه خبری«عصر خودرو»، روزنامه همشهری نوشت: «یک خبر خوب. مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران می‌گوید: طرح آزمایشی بازتوزیع یارانه بنزین مثبت بوده و با موفقیت در سه جایگاه جزیره کیش به‌ صورت آزمایشی اجرا شده است. در مقابل خبر نه چندان خوب، شاید اما این باشد که در روزهای اخیر تحت‌ تأثیر جنگ اوکراین، قیمت جهانی نفت و البته فرآورده‌های نفتی دوباره سر به فلک گذاشته است. در نتیجه اگر قرار باشد دولت بنزین سهمیه‌ای را به‌ جای خودرو به هر شهروند اختصاص دهد، قیمت آزاد آن با توجه به جهش قیمت جهانی بنزین، چه میزان تعیین خواهد شد؟

تغییر معادله اختصاص بنزین سهمیه‌ای از خودرومحوری به شخص‌محوری چند ماه پیش با رسانه‌ای‌شدن نامه محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری، خبرساز شد اما پس از مدتی به حاشیه رفت. در حالی‌ که قرار بود این طرح به‌ صورت آزمایشی در دو جزیره کیش و قشم اجاره شود، در گام نخست و با مدتی تأخیر به جزیره کیش محدود شد. در هفته اول دی‌ماه بود که اعلام شد دولت تصمیم دارد اختصاص بنزین به افراد به جای خودروها را در دو جزیره کیش و قشم استارت بزند و در نهایت اجرای آزمایشی از هفته اول اسفندماه در کیش شروع شده و با گذشت 18روز خبر از موفقیت‌آمیزبودن این طرح مطرح می‌شود. حالا پرسش اصلی اینجاست که آیا موفقیت در اجرای این طرح، در یک جزیره به منزله تضمین موفقیت آن در کل کشور خواهد بود و آیا می‌تواند نتایج به‌دست آمده را به همه استان‌ها تسری داد؟

جزئیات آزمایش بنزینی در کیش

کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران، می‌گوید: طرح آزمایشی بازتوزیع یارانه بنزین، طرح مثبتی بوده و با موفقیت در سه جایگاه جزیره کیش به‌ صورت آزمایشی اجرا شده و اجرای آن استمرار دارد.

او می‌افزاید: در حال انجام سوخت‌گیری با روشی متفاوت از سامانه هوشمند سوخت هستیم که سهمیه را به جای خودروها به اشخاص اختصاص می‌دهیم.

او توضیح می‌دهد: از ایجاد زیرساخت لازم در جایگاه‌ها و بخش‌های فنی و عملیاتی این طرح آزمایشی و این که مورد استقبال مردم قرار گرفته، مشخص می‌شود که طرح مثبتی بوده است. ضمن آن که هدف اصلی و اولیه این طرح، یعنی تخصیص سوخت به جای خودروها به اشخاص در حال آزمایش است و ابعاد دیگر آن ازجمله تأثیرگذاری بر میزان مصرف سوخت نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

ویس‌کرمی درباره احتمال اجرای این طرح در دیگر جایگاه‌ها گفت: بعد از بررسی تمام جوانب آن، قابل تعمیم به دیگر جایگاه‌ها خواهد بود و به مرور نتایج و برنامه‌هایی که در مورد آن وجود دارد، اطلاع‌رسانی خواهد شد.

قیمت بنزین تغییر می‌کند؟

هر چند دولت و مجلس تاکنون اصرار دارند قیمت بنزین در سال آینده تغییر نخواهد کرد اما اگر قیمت جهانی نفت بالای 100 دلار بماند و فاصله قیمت داخلی و بین‌المللی فرآورده‌های نفتی بیشتر شود، سیاست تثبیت قیمت‌ها با الگوی سهمیه‌بندی بنزین به نفع اقتصاد و مردم ایران تمام نخواهد شد.

برآوردهای همشهری نشان می‌دهد واقعی‌سازی‌ قیمت بنزین آزاد در شرایط فعلی با در نظر گرفتن دلار 25هزار تومانی باعث خواهد شد که قیمت واقعی هر لیتر بنزین در ایران، معادل یک دلار آمریکا یعنی همان 25 هزار تومان شود؛ یعنی دریافت 40 لیتر بنزین یک‌ میلیون تومان آب خواهد خورد که بعید است مجلس و دولت چنین برنامه‌ای داشته باشند. بر اساس داده‌های جهانی، ایران پس از ونزوئلا و لیبی دارای ارزان‌ترین بنزین دنیاست و البته وضع معیشتی مردم هم به‌ گونه‌ای نیست که تحمل پذیرش قیمت واقعی بنزین را داشته باشند. در چنین شرایطی شاید یکی از الگوهای احتمالی دولت در سال آینده افزایش تدریجی قیمت بنزین و تغییر الگوی سهمیه‌ای از خودرومحوری به شهروندمحوری باشد، زیرا اقتصاد ایران دیگر تاب فشار سنگین یارانه‌های انرژی را نخواهد داشت.

سه خطر پیش‌ روی اقتصاد ایران

برآوردهای همشهری نشان می‌دهد با افزایش قیمت جهانی فرآورده‌های نفتی از جمله بنزین و گازوئیل سه تهدید جدی اقتصاد ایران را دربرخواهد گرفت. نخست اگر دولت بخواهد همچنان قیمت این فرآورده‌ها را ثابت نگه دارد، ناچار به پرداخت یارانه بیشتر و البته غیرهدفمندتر خواهد بود و دوم این که خطر قاچاق سوخت به کشورهای همسایه تقویت می‌شود. افزون بر این، استمرار وضع فعلی باعث افزایش میزان مصرف بنزین خواهد شد که در این صورت خطر واردات دوباره بنزین پس از سال‌ها توقف تشدید می‌شود و این بار ایران از باشگاه صادرکنندگان بنزین به جمع باشگاه واردکنندگان این فرآورده نفتی نقل مکان خواهد کرد.

برآورد رسمی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نشان می‌دهد در عید نوروز سال آینده میزان مصرف و تولید بنزین ایران سربه‌سر و با ادامه روند صعودی مصرف، ایران دوباره گرفتار بنزین وارداتی می‌شود. گزارش‌ها نشان می‌دهد در حوزه توزیع بنزین نیز از ابتدای سال‌ جاری تاکنون روزانه 86.3 میلیون لیتر بوده که این عدد در سال گذشته 75 میلیون لیتر برآورد شده است. این ارقام از افزایش 15.2 درصدی مصرف این فرآورده در کشور حکایت دارد. پیش‌بینی می‌شود میزان مصرف بنزین در نوروز امسال به 100 میلیون لیتر برسد؛ در حالی‌ که حداکثر ظرفیت تولید بنزین کشور 105 میلیون لیتر برآورد شده است. هر چند به‌تازگی دولت ساخت یک پالایشگاه سوخت‌محور 300هزار بشکه‌ای برای جلوگیری از وقوع بحران کمبود بنزین در آینده‌ را آغاز کرده اما ساخت پالایشگاه‌ها و تبدیل نفت به فرآورده و مصرف بیشتر آن در داخل کشور باز هم یک تهدید جدی است.