به گزارش دلکرم به نقل از ایرنا -جشنواره ملی فرهنگی گُلوَنی عصر دوشنبه (۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱) در موزه ملی ایران برگزار شد.گُلوَنی گونه‌ای سربند و روسریِ زنان منطقه زاگرس با نوعی پارچه ابریشمی است که قدمتی سه هزار ساله دارد.

در زبان فارسی به صورت گُلبَندی تلفظ می‌شود که برگرفته از واژه گُل‌بَدن، نوعی پارچه هندی ابریشمی و لطیف است. گلونی در واقع نوعی تَرهَه رنگین است که زنان لر و لک در مراسم جشن و سرور آن را روی تره معمولی می‌بندند. این روسری امروزه به نماد مردم لر بدل شده‌است.
شیوه‌های سنتی بستن گلونی در میان زنان و مردان قوم لک به شماره ۱۶۵۷ در تاریخ ۱۳۹۷/۰۶/۱۸ به‌طور مشترک در بین استان‌های همدان، لرستان، ایلام و کرمانشاه به ثبت ملی میراث فرهنگی ناملموس رسید.

گلونی را زنان لک و لر و کرد ، در هنگام مراسم شادی استفاده می‌کنند. اما از دوره قاجار به بعد مردان نیز شروع به استفاده از آن کردند. مردان گُلوَنی را دور «شو کلاو» یا همان کلاه لری مرسوم در منطقه لرستان می‌بستند و به گاه مهمانی یا جنگ، به منظور تزیین یا نگهدارنده کلاه از آن استفاده می‌کرده‌اند. زنان لک و لر در زمان گذشته کت و گُلوَنی را باهم می‌پوشیدند به‌طوری‌که کَت را جدا زیر گُلوَنی می‌بستند تا موهای سر به‌خوبی پوشیده و مهارشوند.

عکسهای جشنواره ملی فرهنگی گُلوَنی

این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار می‌رفت و به‌طور کلی گفته می‌شود که سربند و دستار «پوششی با سه هزار سال قدمت» است و از زمان مادها و هخامنشیان در لباس مردان و زنان ایران‌زمین استفاده می‌شد.

در زبان لکی گلونی به گونه‌ای از سربند یا روسری چهارگوش که معمولاً از جنس ابریشم با نقش‌های سنتی است گفته می‌شود. این پوشش، بخشی از پوشاک مردم لک و لر و کُرد است که زنان لک و لُر و کُرد به طرز خاصی به سر می‌کنند و دختران نسل جدید از نوع کوچک آن به عنوان روسری استفاده می‌کنند. این روسری یکی از سوغات‌های لرستان است. این سربند در گذشته در لباس مردان هم به کار می‌رفت و به‌طور کلی سربند و دستار از زمان مادها و هخامنشیان در لباس مردان و زنان منطقه ایران استفاده می‌شد. گُلوَنی (Golvani) نوعی سربند است که از واژه «گلبندی» با تبدیل حرف «ب» به «و» و حذف حرف «د» گرفته شده‌است و به نوعی پارچه ابریشمی رنگین اطلاق می‌شود.

علیمردان عسکری عالم در کتاب ادبیات شفاهی قوم لُر، گُلوَنی را دستمال بزرگ ابریشمی و رنگارنگی می‌داند که ویژه سربند زنان جوان و دختران لُرستانی است. گاهی مردان هم از آن به عنوان سربند استفاده می‌کنند و آن را دور کلاه نمدی می‌پیچند. کَت و گلونی به همراه شال و ستره از لباس‌های سنتی و محلی لرستان است. در کتاب لُرها هم، به جوه یا جوما اشاره شده‌است و گفته شده که زنان لُر، جامه‌ای بلند می‌پوشند به نام جوه یا جوما که روی آن پیراهنی چاک‌دار و چین‌دار قرار می‌گیرد. آنان سربندی دستار مانند دارند که موها را با آن می‌پوشانند. پوشاک زنان لُر شاد و روشن است و با مهره‌های شیشه‌ای، سکه‌ها و منجوق‌ها تزئین می‌شود.سعید شادابی در کتاب خود به نام فرهنگ مردم لرستان در بخش مربوط به لباس عروس و پوشش زنان عشایر به سرون (Sarvan) اشاره کرده‌است که همان حجاب و پوشش موهای سر و گیسوان عروس به وسیله چارقدهای ظریف و نازک گلدار ابریشمی در رنگ‌های مختلف است. این پوشش به نحو خاصی است زیرا سر عروس را با چند تخته از این چارقدها می‌پوشانند و دنباله آنها را از پشت سر آویزان می‌کنند. همان‌جا توضیح داده شده‌است که گلونی همان سرون‌های رنگی هستند و چارقدهای ساده و بزرگتر که حاشیه‌های رنگی دارد و ریشه دار هستند کت (Kat) نام دارد.

در گزارش مردم نگاری شهرستان الشتر آمده‌است که زنان مسن گلونی‌های سیاه به سر می‌کرده‌اند و زنان جوان رنگهای سبز، قرمز، نارنجی، آبی و … را به سر می‌بستند. رشیدی مفرد در گزارش مردم نگاری دورود در بخش سرپوش زنان به «چار گلونی» اشاره می‌کند و می‌نویسد که چارگلونی عبارت است از چهار عدد روسری ابریشمی چهار گوش به ضلع تقریبی ۵/۱ متر و با رنگ زمینه مشکی و حاشیه‌های قرمز، آبی و سبز که زنان مسن و جا افتاده آنها را به هم دوخته و روی سر می‌بستند. لازم است ذکر شود که به شکل کلی بستن سرپوش‌های فوق بر روی سر، سرون sarvan یا ساوه sâwa می‌گویند.