سند راهبردی کتابخانه‌های «با من بخوان» منتشر شد!

برنامه‌ی «با من بخوان» طی بیش از ده سال تلاش برای ترویج کتاب و کتاب‌‌خوانی و بهبود و گسترش سواد توانسته است صدها کتابخانه‌ی کودک‌محور کلاسی، آموزشگاهی و محلی در شهرها و روستاهای گوناگون ایران راه‌اندازی کند. کتابخانه‌ی «با من بخوان» فرصتی است برای کودکان تا مکانی کودک‌محور و سرشار از سواد را تجربه کنند. مکانی که همه‌ی اجزاء و برنامه‌های آن کودک را به خواندن، گفت‌و‌گو و انجام فعالیت‌های در پیوند با کتاب تشویق می‌کنند. کتابخانه‌‌ی «با من بخوان» مکانی است که کودکان در آن‌جا آرامش و شادی را احساس می‌کنند و می‌توانند خلاقیت و تخیل خویش را پرورش دهند. کتابخانه‌ی «با من بخوان» پایگاهی برای گسترش برنامه‌های کتابخوانی در آموزشگاه‌های پیرامون و مرکزی برای ترویج کتاب و کتاب‌خوانی در منطقه است.

پس از سال‌ها کار و تجربه، کمیته‌ی کتابخانه‌های «با من بخوان» بر آن شد تا با تهیه‌ی یک سند مکتوب و مدون الگوها و معیارهای راه‌اندازی و اداره‌ی کتابخانه‌های «با من بخوان» را در اختیار همگان قرار دهد. هدف این سند آگاهی‌رسانی درباره‌ی گستره و شیوه‌های ارائه‌ی خدمات کتابخانه‌ای هم‌سو با نیازها و حقوق کودکان در زمینه‌ی خواندن و سواد است. کتابداران، ترویج‌گران، مدیران مهدکودک‌ها و مدرسه‌ها، نهادهایی که قصد راه‌اندازی کتابخانه‌ی کودک و نوجوان دارند، دانشجویان کتابداری و هر فرد علاقه‌مند به ترویج‌خواندن و سوادآموزی کودکان مخاطب این سند خواهد بود.

گروه کودک و نوجوان کتابخانه‌های ایفلا (فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری) در سال ۲۰۰۳ رهنمودهای خدمات کتابخانه‌ای برای کودکان را منتشر کرد که در سال ۲۰۱۸ به‌روزرسانی شد. تدوین‌کنندگان این سند، اصول فراگیر رهنمودهای خدمات کتابخانه‌ای برای کودکان ایفلا را مد نظر داشته‌اند. به سبب اهمیت این سند و ضرورت مطالعه‌ی آن از سوی مدیران و کتابداران کتابخانه‌های کودک، پیش از این کمیته‌ی کتابخانه‌های «با من بخوان» در موسسه‌ پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان این سند را ترجمه و منتشر کرده است. (رهنمودهای ایفلا برای خدمات کتابخانه‌های کودکان)

امیدواریم تدوین سند راهبردی کتابخانه‌های «با من بخوان» بتواند اکنون و در آینده یاری‌رسان علاقه‌مندان این حوزه برای برداشتن گام‌هایی موثرتر در راه بهبود کیفیت زندگی کودکان در مناطق گوناگون ایران باشد.

در ابتدای این سند اهداف کتابخانه‌های «با من بخوان» تعریف شده‌اند. این اهداف بیش از همه بر ترویج کتاب‌خوانی، بهبود سواد و آگاهی‌رسانی درباره‌ی اهمیت کتاب و کتاب‌خوانی تمرکز دارند. در ادامه‌ی سند با تعریف مخاطب کتابخانه‌های «با من بخوان»، ویژگی‌های این کتابخانه‌ها برشمرده شده‌اند. ویژگی‌های کتابخانه‌های «با من بخوان» هم‌سو با اهداف و چارچوب این برنامه تعریف شده‌اند.

در بخشی جداگانه در این سند بحث فضاسازی در کتابخانه‌ی «با من بخوان» که از اهمیت زیادی در کتابخانه‌های کودکان و نوجوانان برخوردار است مطرح شده است. فضای کتابخانه‌های «با من بخوان» کودک‌محور و سرشار از سواد است. استانداردهای رنگ، نور و طراحی و ساخت تجهیزات در فضاسازی این کتابخانه‌ها در نظر گرفته می‌شوند و در کنار این‌ها بحث ایمنی و امنیت نیز همیشه مورد توجه قرار می‌گیرد.

در هر مرحله از راه‌اندازی و فعالیت کتابخانه‌های «با من بخوان» از افراد آگاه و آموزش‌دیده، باانگیزه و علاقه‌مند کمک گرفته می‌شود. گروه‌ها و افراد درگیر در طراحی و اجرای فضاسازی، تهیه‌ی فهرست کتاب، آموزش، پی‌گیری و نظارت بر فعالیت کتابخانه‌ها، اجرای خدمات فنی کتابخانه‌ای، بلندخوانی کتاب و فعالیت‌های در پیوند با آن و ترویج خواندن در مناطق در بخش «نیروی انسانی» از این سند تعریف و بخش‌بندی شده‌اند.

در بخش «ارزش‌های اخلاقی» از سند، اصول و باورهای اخلاقی حاکم در کتابخانه‌های «با من بخوان» آورده شده است. این ارزش‌های اخلاقی بر مبنای حقوق کودک و اصول برنامه‌ی «با من بخوان» تدوین شده‌اند.

تامین منابع مالی، جذب مشارکت محلی در راه‌اندازی و اداره‌ی کتابخانه‌ها، شبکه‌سازی کتابخانه‌ها برای ترویج کتاب‌خوانی و ارتباط با مردم محلی، توسعه و گسترشی کمی و کیفی فعالیت‌های کتابخانه، افزایش اعضا و ... در ادامه‌ی سند مورد بحث قرار گرفته‌اند.

همان‌گونه که بحث ارزیابی در برنامه‌ی «با من بخوان» از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، ارزیابی کتابخانه‌ها نیز نقشی اساس در بهبود کارکرد و گسترش فعالیت‌های کتابخانه‌های «با من بخوان» دارد که در بخش پایانی سند به آن پرداخته شده است.

متن کامل این سند را در فایل پیوست (سند راهبردی کتابخانه‌های با من بخوان) بخوانید.