هنوز کتابی جامع و کامل در حوزه تاریخ عزاداری نداریم/ ضرورت گردآوری تاریخ جامع عزاداری شیعیان

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو؛ مهدی امین فروغی درباره کارنامه عاشورا پژوهی در ایران عنوان کرد: در بخش کتاب‌های تاریخی و آنچه به عنوان تاریخ عاشورا مد نظر داریم، سه کتاب مهم وجود دارد. «لهوف» سیدابن طاووس؛ «نفس المحموم» آقاشیخ عباس قمی‌و «الارشاد» شیخ مفید.

وی اضافه کرد: «کتابشناسی تاریخی امام حسین» کتاب دیگریست که به قیام امام حسین (ع) پرداخته و محمد اسفندیاری مولف آن است و توسط نشر آرمان به چاپ رسیده است. ایشان در این کتاب، کتاب‌های شاخص و جریان ساز حوزه عاشورا را معرفی کرده اند. کتاب دیگر اسفندیاری در حوزه تاریخ تحلیلی، با نام «حقیقت عاشورا» است. از نگاه سفرنامه نویسان و مستشرقان به عزاداری‌های شیعیان نیز کتابی معرفی می‌کنم با عنوان «تراژدی جهان اسلام». این کتاب توسط محسن حسام مظاهری مورد تالیف قرار گرفته است.

این عاشورا پژوه ادامه داد: کتاب خودم نیز با عنوان «محتشم نامه» توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی‌به چاپ رسیده است. این کتاب، به گزینی از ترکیب بندهایی است که در اقتفای (پیروی) ترکیب بند معروف محتشم کاشانی سروده شده است. می‌دانیم که از بدو سرایش این ترکیب بند، بسیاری از شاعران در استقبال از محتشم اقدام به سرودن ترکیب بند کردند. تعداد این ترکیب بند‌ها بیش از صد شعر است که من در محتشم نامه بخشی از این ترکیب بند‌ها را انتخاب کردم. بیشتر آن‌هایی که از نظر ادبی امتیاز بالاتری داشتند.

امین فروغی گفت: طبیعی است که ما در مواجهه با واقعه عاشورا، ابتدا باید با تاریخ این واقعه آشنا شویم. کتاب‌هایی مانند لهوف، نفس المهموم و الارشاد، وقایع را شرح داده اند. برخی از کتاب‌ها به تحلیل واقعه عاشورا پرداخته اند که من به کتاب حقیقت عاشورا اشاره کردم. کتاب‌های دیگری نیز هست، مثلا کتاب «شهید جاوید» را داریم که یکی از جریان ساز ترین کتاب‌ها در حوزه تحلیل تاریخ عاشوراست. ما پس از پرداختن به تاریخ عاشورا نیاز به تحلیل تاریخ داریم.

امین فروغی به عزاداری شیعیان اشاره کرد و گفت: باید سیر عزاداری شیعیان از قرن اول هجری به این سو را باید از نظر بگذرانیم که، کتاب «تراژدی جهان اسلام» از نگاه مستشرقان دین و آیین‌ها است و دیدگاه آن‌ها را با خودش دارد.

وی ادامه داد: تا زمانی که دست ما از نظر تاریخی تهی باشد نیازمند آنیم که تمام گزارش‌ها را احصا بکنیم. متاسفانه ما شیعیان هنوز کتابی جامع و کامل در حوزه تاریخ عزاداری در دست نداریم. ما باید بتوانیم گونه‌های مختلف عزاداری را در مقاصد مختلف جغرافیایی مورد بررسی قرار دهیم. اگر بخواهیم این کار را انجام دهیم باید جسته و گریخته به کتاب‌های تاریخی نگاه کنیم که متاسفانه آن‌ها نیز نگاه جامع و کاملی ندارند. اما با این حال کتاب «تراژدی جهان اسلام» کتاب مهمی‌است که نگاه مستشرقان را که از دوره صفویه به این سو به ایران آمده اند را بازتاب می‌دهد.

امین فروغی درباره شبهات منابع بیان کرد: اگر بخواهم کتابی معرفی کنم که به شبهات پاسخ داده باشد نمی‌توانم اثری معرفی کنم چون کتابی که جامع و کامل به شبهات پرداخته باشد وجود ندارد. همین خلاء ضرورت وجود یک بنیاد یا مرکز را گوشزد می‌کند. جایی که در طول سال روی موضوع عاشورا متمرکز باشند و در پاسخگویی به شبهات، متناسب با ذائقه مردم روزگار خودمان اقدام به بررسی و تحقیق کنند. ما اگر بتوانیم کتابی تحت عنوان «تاریخ جامع عزاداری و آیین‌های مذهبی شیعیان» منتشر کنیم بدون شک کتاب ارزشمندی خواهد شد.

این عاشورا پژوه بیان کرد: یکی دیگر از خلاء‌ها همین پاسخگویی به شبهات است که برای رفع آن نیازمند کتابی جامع و متقن هستیم که سال به سال ویرایش شده و به آن افزوده شود. بدون شک دامنه شبهات هر سال گسترده تر می‌شود و از همین رو پاسخ به شبهات نیز باید به روز شود.