جنگ افزارهای مدرن روسی مملو از تراشه‌ها و قطعات آمریکایی هستند

با کالبد شکافی جنگ افزارهای مدرن روسی مشخص شد که در ساخت آن‌ها به طور گسترده از قطعات و تراشه‌های آمریکایی استفاده شده است.

از زمان شروع حمله نظامی روسیه به اوکراین، تسلیحات مختلفی از ارتش متجاوز به غنیمت گرفته و شمار زیادی دیگر نیز نابود شدند که مجددا لاشه آن‌ها نیز به دست مدافعان افتاد. از تانک‌ها و سامانه‌های پدافند هوایی گرفته تا موشک‌های کروز و بالستیک، بقایای همگی دست کارشناسان غربی و اوکراینی را در بررسی آن‌ها باز گذاشت. به تازگی یکی از پیشرفته‌ترین راکت‌های هدایتی روسی توسط یک موسسه آمریکایی بررسی شد که پرده از راز صنعت نظامی روسیه برداشت.

این بررسی توسط مرکز مطالعات پیشرفته دفاعی (C4ADS) واقع در واشنگتن روی راکت 300 میلی‌متری 9M544 انجام شد که از سامانه‌‌های راکت انداز چندگانه BM-30 اسمرچ و 9A53-S تورنادو S روسی شلیک شده و از سامانه هدایت داخلی و ماهواره‌ای گلوناس بهره می‌برد. کالیبر 300 میلی‌متر سنگین‌ترین، دوربردترین و قوی‌ترین نوع راکت موجود در ارتش روسیه است و مدل 9M544 جدیدترین و پیشرفته‌ترین آن‌هاست که برای نخستین بار در جنگ علیه اوکراین استفاده شد.

اجزای لاشه‌ی به جا مانده از راکت 9M544

بررسی بخاطر تحریم‌های وضع شده از سوی واشنگتن علیه مسکو صورت گرفت تا مشخص شود آیا تجهیزات و فناوری آمریکایی در جنگ افزارهای مدرن روسی به کار می‌روند یا خیر. طی بازرسی‌ها مشخص شد تراشه‌های میکروکنترلر در دو پکیج TSOP66 و LQF64، خازن‌های SMD، رابط‌های SMA و DB15 در ساخت راکت 9M544 استفاده شده‌اند که همگی قطعات غیرنظامی و تجاری بوده که به سادگی با قیمت کم از فروشگاه‌های اینترنتی نظیر علی بابا قابل خریداری هستند.

این قطعات برای استفاده در تجهیزات تجاری نظیر لوازم خانگی و وسایل الکترونیکی ساخته و فاقد استانداردهای نظامی هستند. بدان معنا که در شرایط سخت و پرفشار نظامی نمی‌توان با اطمینان روی آن‌ها حساب کرد. مثلا در مورد راکت 9M544، هنگام شلیک حرارت، فشار هوا و سرعت بسیار زیاد است که می‌تواند روی چگونگی عملکرد قطعات غیرنظامی اثر گذاشته و سبب بروز نقص فنی در بخش‌های مختلف نظیر بخش کنترل و هدایت شود که خطا رفتن راکت را به همراه دارد.

این موضوع برای غیرنظامیان نیز خطر آفرین است. چرا که این راکت‌ها برای حملات دقیق هستند و هنگامی که ارتش روسیه قصد دارد یک هدف با ارزش در یک شهر را مورد اصابت قرار دهد، بروز نقص فنی و خطا رفتن راکت می‌تواند سبب برخورد آن به نقطه‌ای غیر از محل هدف، مثلا یک بیمارستان، شود. البته اولین بار نیست که در جنگ افزارهای مدرن روسی شاهد استفاده از قطعات غیرنظامی هستیم. پیشتر نیز چندین گزارش‌ از این موارد توسط منابع رسمی منتشر شده بود.

چندی پیش وزیر بازرگانی آمریکا در مجلس سنا به نقل از نیروهای اوکراینی اعلام کرد که در تانک‌های روسی منهدم شده یا غینمتی، قطعات یخچال،‌ ماشین ظرف شویی و لباس شویی و دیگر لوازم الکتریکی مصرفی و صنعتی یافتند که نشان می‌دهد روسیه برای تامین تراشه مورد نیاز سیستم‌های الکترونیکی ادوات جنگی، به اوراق لوازم خانگی و استفاده از قطعات نیمه‌رسانای آن‌ها نظیر IC و میکروکنترلر روی آورده و با برنامه‌‌ریزی مجدد برای مقاصد نظامی، روی سلاح نصبشان می‌کند.

قبلا تولید تانک در کارخانه دو سازنده اصلی آن‌ها موسوم به اورال واگن و CTZ به دلیل کمبود قطعه متوقف شده و حال روس‌ها با این نوآوری سعی دارند خلا تراشه‌های الکترونیکی مورد نیاز خود را پر کنند. پیشتر روسیه تراشه‌های مورد نیاز برای سلاح را از کمپانی‌های غربی خصوصا آمریکایی خریداری می‌کرد و حال با توقف فروش این تجهیزات و همچنین ممنوعیت ارسال تراشه‌هایی که علاوه بر کاربری تجاری قابلیت استفاده در صنعت نظامی دارند، کار برای روسیه بسیار شد.

مجددا در این موارد نیز عدم برخورداری از استانداردهای نظامی سبب کاهش اعتمادپذیری سلاح مورد نظر می‌شود. البته موضوع تنها به تانک و راکت ختم نشده و پای پیشرفته‌ترین تسلیحات روسی نیز در میان است. برای مثال با بررسی لاشه موشک پنهانکار Kh-101 که پیشرفته‌ترین موشک کروز هواپرتاب روسیه است نیز 35 تراشه آمریکایی ساخت کمپانی‌های تگزاس اینسترومنتس، اتمل، زیلینکس، اینتل، میکرون و… وجود دارد که همگی غیرنظامی بوده و کاربرد تجاری دارند.

مدار سیستم هدایت داخلی Kh-101 سیستم هدایت داخلی Kh-101

البته استفاده از تراشه‌های غیرنظامی به معنی خریداری انواع بروز نیست. سیستم هدایتی PGI-2М که در موشک Kh-101 و همچنین انواع قدیمی آن موسوم به Kh-55/555 به کار می‌رود از تراشه‌های تجاری ساخت دهه 1970 آمریکا بهره می‌برد. سیستم هدایت داخلی بخش اصلی سامانه ناوبری است و فناوری قدیمی سبب می‌شود امکان خطا رفتن موشک بالا باشد که این موضوع را در اوکراین رخ داده و شمار زیادی موشک کروز روسی پیش از رسیدن به هدف سقوط می‌کرد.

خودروی 9S932-1 روسی که به دست اوکراینی‌ها افتاد

مورد دیگر از به کارگیری تراشه‌های غیرنظامی در جنگ افزارهای مدرن روسی رادار 1L122-1E است که در سال 2018 رونمایی و روی خودروی کنترل و فرماندهی 9S932-1 نصب است. 9S932-1 بخشی از سامانه Barnaul-T برای مدیریت پدافند است و 1 واحد به طور کاملا سالم در ماه مارچ 2022 به دست اوکراین افتاد. در این رادارها نیز مجددا 35 تراشه غیرنظامی آمریکایی وجود دارد. این اجزای راداری حداقل در 2 سامانه پدافندی و 2 هلیکوپتر روسی دیگر نیز نصب‌ شده‌اند.

مدار مخابراتی واحد Barnaul-T

جهت‌ یاب سامانه پدافند هوایی پانتسیر S1 و همچنین بخش‌هایی از واحد اصلی سامانه Barnaul-T که به طور کاملا سالم توسط اوکراینی‌ها به غنیمت گرفته شد نیز به ترتیب پذیرای 5 و 8 تراشه غیرنظامی ساخت کمپانی‌های آمریکایی نظیر اینتل و AMD هستند. مثلا سیستم ارتباطی و مخابراتی Barnaul-T یکی از آن‌ها است که در ساختش از تراشه‌های ساخت آمریکا استفاده شده است. این قطعات غیرنظامی در برابر جنگ الکترونیک نیز مقاومت نداشته و مناسب سلاح نیستند.

یک مورد Ka-52 که پس از اصابت موشک به بالچه خود ناچار به فرود اضطراری شد و تقریبا سالم به دست اوکراینی‌ها افتاد

تنها در برجک الکترواپتیکال هلیکوپتر تهاجمی کاموف Ka-52 که پیشرفته‌ ترین هلیکوپتر نظامی روسیه است، 22 تراشه آمریکایی و یکی ساخت کره جنوبی وجود دارد. دست کم دو Ka-52 پس از فرود سخت به دست اوکراینی‌ها افتاد؛ برجک الکترواپتیکال بخشی از سیستم هدف‌ یابی و نشانه‌ روی است. فعلا در بخش‌هایی از تنها 5 مورد از جنگ افزارهای مدرن روسی شامل Ka-52، پانتسیر S1، موشک Kh-101 و واحد Barnaul-T حداقل 105 تراشه غیرنظامی آمریکایی یافت شد.

این قطعات از بازار تجاری به خصوص از مبدا چین قابل تهیه هستند. همچنین روسیه بخش زیادی از آن‌ها از لوازم الکترونیکی و الکتریکی اوراق شده بازیافت کرده و برای مقاصد نظامی استفاده می‌کند. این کشور خود فاقد توان لازم برای تولید تراشه‌های پیشرفته و حتی انواع قدیمی‌تر است و به همین دلیل در ساخت سلاح، حتی در نمونه‌هایی که پیش از حمله به اوکراین و اعمال تحریم‌ها ساخته بود، از نمونه‌های غیرنظامی استفاده می‌کرد که البته از طرف دیگر ارزان‌تر هستند.

دوربین کانن استفاده شده در پهپاد اورلان 10 بورد پهپاد منهدم شده روسی در سال 2016

در سال 2016 نیروهای اوکراینی یک پهپاد روسی متعلق به جدایی طلبان تحت حمایت کرملین را سرنگون کردند که در بورد اصلی آن از تراشه‌های تجاری ساخت کمپانی‌های آمریکایی مارول و اسپارتان در کنار تراشه‌های سامسونگ استفاده شده بود. پهپادهای نظارتی و شناسایی اورالان 10 که ارتش روسیه به وفور از آن‌ها استفاده می‌کنند نیز دارای بطری آب معدنی به عنوان مخزن سوخت و یک دوربین DSLR کانن 750D به عنوان بخش اپتیکی خود جهت تصویر برداری هستند.